Uzaydaki büyük keşifte Türk imzası

ODTÜ'de bir grup fizikçi tarafından, evrendeki en yoğun cisimlerden olan SXP 1062 isimli çift yıldız sisteminde yer alan nötron yıldızının 18 dakika olan dönme periyodunda büyük bir kaymanın varlığı keşfedildi. Bilim dünyasında büyük heyecan yaratan ve literatüre giren bu keşif ile çift yıldızın hem periyodu hem de yıldız içindeki yoğun maddeye ilişkin şifreler çözülmüş oldu. ODTÜ Fizik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Altan Baykal, yaptığı açıklamada, yakıtları tükenen yüksek kütleli yıldızların büyük bir patlama yaptığını ve bu sırada yeni bir gök cisminin oluştuğunu anlattı. Bu cismin, bir beyaz cüce, nötron yıldızı veya kara delik olabileceğini belirten Baykal, bu şekilde oluşan nötron yıldızlarının çok güçlü manyetik alanlarının bulunduğunu ifade etti. Gözlemsel olarak ilk defa 1968 yılında keşfedilen nötron yıldızlarının yaklaşık 10 kilometre çapında olduğunu ve 1 kilometreden daha ince olan kabuklarının altında süperakışkan bir sıvının bulunduğunu dile getiren Baykal, ODTÜ'de X-ışını uyduları tarafından gözlenmiş arşiv verilerini kullanarak bir tür nötron yıldızı ile ilgili analizler yaptıklarını bildirdi. Üç yıl süren gözlemler sonucunda bir çift yıldız sistemindeki bir bileşen olan SXP 1062 isimli nötron yıldızının yörünge periyodunu bulduklarını belirten Baykal, "Gözlemlerimiz sonucu bu nötron yıldızının yörünge periyodunu 656 gün olarak bulduk. Zamanlama analizlerinde 18 dakika olan kaynağın dönme periyodunda büyük bir kayma gördük." bilgisini paylaştı. Daha önce bilim literatüründe, dönme periyodunda kayma gösteren bu yıldızların tek başına nötron yıldızları oldukları bilgisinin bulunduğunu aktaran Baykal, şu bilgileri aktardı: "Ama yaptığımız analizlerde, çift yıldızlardaki nötron yıldızlarından birinde ilk defa İngilizce'de 'glitch' denilen bir kaymayı tespit etmiş olduk. Astronomide X-ışını salan çift yıldızlar, 1973'ten beri uydularla gözleniyor. Bu tarihten bu yana ilk defa ODTÜ ekibi olarak bizler, çift yıldız sistemindeki bir kaynağın kendi etrafında dönme periyodunda büyük bir kayma keşfetmiş olduk. Bu kayma, laboratuvar ortamında gözlenemeyen yıldızın içindeki yoğun maddenin kabuğu ile etkileşmesinden kaynaklanıyor. Bunu deprem gibi düşünebiliriz ancak bu yıldızda olduğu gibi zaman periyodunda ani bir kayma meydana geliyor." Dünya genelinde astronomide bilim insanlarının nötron yıldızlarına ilişkin pek çok keşif peşinde olduklarını vurgulayan Baykal, nötron yıldızının merkezinden gelen bu kaymanın daha önce bilim dünyasında sır olduğunu bildirdi.

Internet Haber Mobil Uygulama

Uzaydaki büyük keşifte Türk imzası