Uyuma vatandaş, böyle soyuldun!

Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu Üyeler Kurulu, Tekel’in varolmayan bir dergiye, dönemin Devlet Bakanı ANAP`lı Yılmaz Karakoyunlu’nun “ricası”yla, imzalanan protokolle iki sayılık reklam için piyasa koşullarının çok üzerinde 63 milyar liralık reklam verdiğini saptadı. YDK Üyeler Kurulu’nun 16 Aralık 2003 tarihli toplantısında TEKEL Pazarlama ve Dağıtım Müessesesi’nin 2002 yılı reklam harcamalarına ilişkin bir rapor kabul edildi. Rapora göre, TEKEL Yönetim Kurulu, dönemin Devlet Bakanı Yılmaz Karakoyunlu’nun “ilgi ve gereği rica” şerhiyle gönderdiği tanıtım yazısı üzerine Creative Yayıncılık ve Tanıtım Ltd. Şirketi’nin yayımlayacağı “The New Europe” isimli dergiye reklam verilmesi kararı aldı. Her sayının arka sayfasında yayımlanacak bir reklam için KDV hariç 31.5 milyar liralık yükümlülük altına girildi. 5 Eylül 2002’de alınan karar uyarınca yılda 4 kez yayımlanacak New Europe dergisine 80 bin Euro karşılığı reklam verildi. 19 Eylül’de ise işin yarısını karşılayacak olan 63 milyar 94 milyon TL firmaya ödendi. Ancak yapılan uyarılar üzerine TEKEL Pazarlama ve Dağıtım Müessesesi, 6 Kasım 2002’de Basın İlan Kurumu’na başvurarak 3 aylık periyotlarla İngilizce olarak yayınlanacak ve AB ile ilgili birimler ile üye ülkelerdeki hedef kitlesine dağıtılacak The New Europe dergisinin, Kurum’un ilan verilecek yayınlar listesinde yer alıp almadığını sordu. Basın İlan Kurumu, derginin listede adının yer almadığını ayrıca yer alsa bile 6 sayılık bekleme süresinin tamamlanmak zorunda olunduğunu anımsattı. Daha sonra Basın İlan Kurumu 6 Aralık 2002 tarihinde TEKEL’e gönderdiği yazıda, işlemlerin tamamlanması nedeniyle 6 aylık bekleme süresinin sonunda dergiye ilan verilebileceğini bildirirken, yol göstermek amacıyla, bekleme süresi içerisinde çıkarılabilecek Özel Sayılara da ilan verilebileceği anımsatıldı. Raporda benzer dergilerde 5-7 bin Dolar karşılığında bu tip reklamların verilebileceği saptaması yapılırken, her bir sayı için 20 bin Euro karşılığı 31.5 milyar olmak üzere toplam 63 milyarlık ödemenin “çok yüksek bir meblağı ifade ettiği” ifade edildi. Raporda ayrıca, paranın ödendiği tarihte böyle bir derginin bulunmadığı şöyle anlatıldı: “Söz konusu meblağı ödendiği tarihte firma 22.8.2002 tarihli yazısında beyan ve taahhüt ettiği üzere yılda 4 kez yayınlanacak bir ‘quarterly’ olmadığı gibi henüz yayın hayatına hiç başlamamış; basın dünyasında yer almamıştır. TEKEL Genel Müdürlügü 2 kez yayınlanacak olan reklam bedelini 19 Eylül 2002 tarihinde dolar bazında ve peşin olarak ödemiştir. Bu tarihte ortada `The New Europe` isimli bir dergi yoktur.” Ödemenin yapılmasından 2 ay sonra derginin ilk sayısının yayımlandığı, ikinci sayının ise ilkinden bir ay sonra piyasaya çıktığına işaret edilen raporda, incelemenin yapıldığı Ağustos 2003’e kadar derginin başkaca bir sayısının yayımlanmadığı bildirildi. YDK raporunda ayrıca, TEKEL Reklam Yönetmeliği uyarınca şirketle imzalanan protokolde, derginin hangi çevrede ve kaç adet dağıtılacağı hakkında taahhütte bulunulması gerektiği halde yapılmadığına da işaret edildi. Rapor ayrıca, milyarlık protokolün ticari teamüllere aykırı olarak tarafların yokluklarında imzalanarak karşılıklı olarak fakslandıkları gerçeğini de ortaya çıkardı. Raporda, “Ticari teamül, benzer protokollerin karşılıklı olarak ve genellikle kamu kuruluşunun yerleşik bulunduğu mahalde yapılması yönünde olduğu halde protokol önce müessese müdürlüğünce imzalanmış ve faks mesajı ile iade etmiştir” denildi. Raporda, ödemenin Eylül ayında yapılmasına karşın Basın İlan Kurumuna bilgi sormanın Kasım ayında yapılmış olması da eleştirildi. Raporda, PETKİM’in de benzeri şekilde 15 bin Euro karşılığı 28 milyar lirayı 6 Kasım 2002’de Creative Yayıncılığa ödediği belirtildi. PETKİM’in, reklamın yayımlanmasından sonra ve piyasa koşullarına yakın bir meblağla ödeme yaptığı da raporda vurgulandı. Ayrıca derginin Kasım 2002 sayısında Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’na ait tam sayfa bir reklam yer aldığı, ancak ÖİB kaynaklarından bu reklama ait herhangi bir ödemenin yapılmadığı da inceleme sonucunda belirlendi. YDK’nın tüm üyelerinin katıldığı Üyeler Kurulunda onaylanan raporda, imzalanan protokole aykırı biçimde henüz derginin 3 ve 4’ncü sayılarının yayımlanmamış olması, Basın İlan Kurumu mevzuatınca gereken 6 aylık bekleme süresi koşulunu bertaraf etmek için 2 özel sayı yayımlandığı, iki sayıda TEKEL ve PETKİM için toplam 91.1 milyar lira alınmış olması, imzalanan protokolde şirketin taahhütlerini yerine getirmemesi halinde TEKEL’in haklarını koruyacak yaptırımlara yer verilmemiş olması anımsatılarak konunun soruşturulması şöyle önerildi: “Bu işlemden beklenen faydanın sağlanamaması sonucu, kamunun kaynak kaybına da sebebiyet verildiği kanaati hasıl olmaktadır. Diğer taraftan gerek TEKEL Genel Müdürlüğü ve müessese yöneticilerinin, gerekse Petkim Genel Müdürlüğü yöneticilerinin, söz konusu reklam talebinin kabulü ve bedelinin ödenmesinde, kurum ve menfaatini gözetmedikleri kanaati oluşmaktadır. Yukarıda arz ve izah olunan hususların ilgili Bakanlık Teftiş Kurulunca incelenmesi ve gerekirse soruşturulması gerekmektedir.” CREATİVE YAYINCILKTAN AÇIKLAMA Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu’nun, TEKEL’in varolmayan bir dergiye 63 milyar liralık reklam verdiği iddiasına, Creative Yayıncılık’tan yanıt geldi. Creative Yayıncılık ve Tanıtım Ltd. Şirketi’nin sahibi Şeref Özgencil yaptığı açıklamada, YDK raporunda iddialara konu olan “The New Europe” adlı derginin AB Kopenhag Zirvesi öncesi planlanan ve çıkarılması istenen bir dergi olduğunu söyledi. Özgencil, söz konusu derginin AB’de görüşmeler olmadan önce lobi çalışması yapmak için ingilizce 2 sayı çıkarıldığını bildirdi. Özgencil, “Her iki özel sayılar zirve öncesi AB ülkelerinin tüm karar alıcılarına basın kuruluşlarına, parlamentolarına ve iş adamlarına gönderilmiştir. Dağıtım bizzat adrese teslim yapılmıştır” dedi. Özgencil, şu bilgileri verdi: “Bu dergiye TEKEL ile dört sayı üzerinden bir reklam anlaşması yapılmıştır. Ancak, AB zirvesinden sonra derginin 3 ve 4’ncü sayılarının çıkarılması zaman olarak uygun görülmediği için TEKEL ile yapılan karşılıklı görüşme ve yazışma sonucunda sadece iki sayı üzerine indirilmiştir.” Özgencil, 20 yıldır Türkiye’yi yurt dışında tanıtan dergiler çıkardığına işaret ederken, “TEKEL ile yapılan sözleşme gereği Basın İlan Kurumu’ndan para tahsil edilmiştir ve kuruma da yüzdesi ödenmiştir. Elimde her türlü belge mevcuttur” dedi.