Unutulma hakkı nedir? Hangi şartlarda geçerli

Bilişim hukuku avukatı Taha Çalık, bu yıl alınan kararla birlikte kişilerin arama motorları üzerindeki kendileriyle ilgili haberleri gerekli başvuruları yapmaları halinde kaldırtabileceklerini söyledi. Unutulma hakkıyla ilgili Kişisel Verileri Koruma Kurulunun aldığı kararı hatırlatan Çalık, düzenlemeyle birlikte Avrupa Birliği hukukunda yerleşik hale gelmiş olan unutulma hakkının Türk hukukunda da tam anlamıyla benimsenerek uygulanmaya başlandığını kaydetti.

Unutulma hakkıyla ilgili açıklamalarda bulunan Çalık, sosyal medyayla birlikte bir çok kişinin rızası dışında ele geçirilen bilgilerin ele geçirildiğini ve kullanıldığını söyledi. Konuyla ilgili olarak 2016 yılında yürürlüğe giren Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ile kişisel verilerin işlenmesi ve aktarılması koşulları detaylı bir şekilde düzenlendiğini hatırlatan Çalık unutulma hakkıyla ilgili de şöyle konuştu:

"Kişisel mahremiyet hakkının doğal bir uzantısı olarak unutulma hakkı; ilk kez Avrupa Birliğinin 13.05.2014 tarihli kararında vurgulanmıştır. Mehaz Avrupa Birliği hukuku ve Türk hukuku uygulaması ve doktrinine dayalı olarak unutulma hakkı; sanal ortamda hukuka uygun bir şekilde yayınlanan kişisel bilgilerin sonradan yarattığı rahatsızlık nedeniyle ve sahibinin talebi üzerine geri alınamayacak şekilde yok edilmesi olarak tanımlanabilir. Diğer bir ifadeyle unutulma hakkı; kişilerin kendileri ile ilgili yayınlara müdahale edebilmesine ilişkin tasarruf yetkisini ihtiva etmektedir.

Anayasa’da, Türk Medeni Kanununda, Kişisel Verilerin Korunması Kanununda ve Adli Sicil Kanununda düzenleme altına alınan unutulma hakkı Türk hukukunda uzun yıllardan beri uygulanmakta olan ancak kamuoyu tarafından çok bilinmeyen bir müessesedir. Nitekim Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarında unutulma hakkının “bireyin kişisel verileri üzerinde serbestçe tasarruf edebilmesini, geçmişin engeline takılmaksızın geleceğe yönelik plan yapabilmesini, kişisel verilerin kişi aleyhine kullanılmasının engellenmesini sağlamak” olduğu ifade edilmektedir. Unutulma hakkı ile geçmişinde kendi iradesi ile veya üçüncü kişinin neden olduğu bir olay nedeni ile kişinin geleceğinin olumsuz bir şekilde etkilenmesinin engellenmesi sağlanmaktadır. Dolayısıyla, unutulma hakkı içtihadımızda; “üstün bir kamu yararı olmadığı sürece”, dijital hafızada yer alan ve geçmişte yaşanılan olumsuz olayların bir süre sonra unutulmasını, başkalarının bilmesini istemediği kişisel verilerin silinmesini ve yayılmasının önlemesini talep etme hakkı olarak tarif edilmektedir. Bahse konu tarif doğrultusunda; şahıslar, kendilerine ait her türlü bilgi, resim, video, ses kaydı, haber ve sair unsurları sosyal medya platformlarından, arama motorlarından ve diğer internet sitelerinden kaldırılmasını talep etme hakkına sahiptir.

"Şahsi hürriyet sınırlarına ciddi katkıları var"

Mevzuatımızda, unutulma hakkı kapsamında olumlu değişiklikler yapılmış olup, bu değişikliklerin “şahsi hürriyet” sınırlarına da ciddi katkıları olduğunu ifade etmek gerekmektedir. Bunlardan ilki Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 23.06.2020 tarihli ve 2020/481 sayılı kararı olmuştur.

Kişisel bilgilerin kaldırılması istenebilecek

Karara göre; arama motoru, sosyal medya platformu, haber sitesi ve benzeri sanal ortamlarda yer alan kişisel bilgilerinin kaldırılmasını talep eden kişiler öncelikle bu internet sitelerine başvuruda bulunacak, başvurularının yanıtsız kalması yahut olumsuz dönüş almaları halinde ise Kişisel Verileri Koruma Kuruluna başvurarak bahse konu içeriklerin indeksten çıkarılmasını talep edebilecektir. Bu bağlamda unutulma hakkı kapsamında kişisel bilgilerinin internet ortamından kaldırılmasını talep eden kişilerin çok daha hızlı sonuç alması sağlanmıştır.

48 saat içerisinde cevap verme zorunluluğu

Unutulma hakkı bakımından önem arz eden diğer bir gelişme ise “7253 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un yürürlüğe konması olmuştur. Kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarının Türkiye’de bir temsilci tayin etmesi mecburi kılınmıştır. Bununla birlikte anılan sitelere; unutulma hakkı kapsamında yahut farklı gerekçelere dayanarak kişisel verilerinin kaldırılmasını talep eden kişilere kırk sekiz saat içerisinde yanıt verme mecburiyeti getirilmiştir. Son düzenlemeler ile birlikte Avrupa Birliği hukukunda yerleşik hale gelmiş olan unutulma hakkı; Türk hukukunda da tam anlamıyla benimsenerek uygulanmaya başlanmıştır."