Ünlü Mostar Köprüsü onarıldı

Kanuni Sultan Süleyman'ın Neretva Nehri üzerine yaptırdığı ve 1993'te Hırvat topçusu tarafında yıkılıncaya dek 427 yıl ayakta kalan Mostar Köprüsü, Türkiye'nin de aralarında bulunduğu 10 ülkenin desteğiyle onarıldı. Bir Türk firmasının orijinaline sadık kalınarak onardığı köprü, 23 Temmuz'da Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın da aralarında bulunacağı çok sayıda Avrupalı liderin katılacağı törenle açılacak. Boşnakların 'Eski Köprü' diye adlandırdıkları köprünün yapımına, Kanuni Sultan Süleyman'ın fermanıyla 1557'de başlandı. Köprüyü, Mimar Sinan'ın öğrencisi Hayreddin inşa etti. Kemer formatındaki köprü kesme taşlarla inşa edildi ve dokuz yılda tamamlandı. Kemerde 456 adet kesme taş kullanıldı. İki yakasına kuleler inşa edildi. Mostar şehrine adını veren 20 metre yüksekliğindeki köprü, 28.6 metrelik ayak açıklığıyla 20. yüzyıla kadar Avrupa'nın 'açıklığı en büyük' köprüsü unvanını taşıdı. UNESCO tarafından dünya mirası kabul edilen köprü, şehre adını vermekle kalmadı, bir halkın geleneklerine de damgasını vurdu. Hırvat ve Boşnakların yaşadığı şehrin erkeklerinin evlilik törenleri öncesinde köprüden nehre atlayarak güç gösterisi yapması şehrin yüzyıllarca süren geleneği oldu. İç savaşta havaya uçuruldu Mostar Köprüsü, 1993'te Hırvat askerlerince hedef seçildi. Şehrin bir yakasında Hırvatlar, diğer yakasında Müslüman Boşnaklar yaşıyordu. İç savaş sürerken şehirdeki Hırvatlar ile Boşnaklar arasındaki teması koparmak isteyen Hırvat savaşçılar, köprüyü bombalamaya başladı. 9 Kasım 1993'te Hırvat topçusunun attığı bir obüs mermisi 427 yıllık tarihi yok etti. Kemer köprüyü oluşturan kesme taşlar Neretva Nehri'nin azgın sularında sürüklenerek dağıldı. Osmanlı mimarisinin en iyi örneklerinden Mostar Köprüsü'nün onarılması projesi Dayton Anlaşması'yla gelen barışın ardından 1997'de başladı. Bir 'Köprü İnşası Koordinasyon Merkezi' oluşturuldu. İlk etapta Macaristan'dan askeri dalgıçlar Neretva Nehri'ne saçılan kesme taşları buldu. Ardından Dünya Bankası onarım masraflarını karşılamak için fon oluşturdu. Maliyet 3.7 milyon euro Mostar Köprüsü'nün onarım projesi tamamlandıktan sonra ihaleye çıkıldı. Kemeri 2 milyon 100 bin, kuleleri ise 1 milyon 600 bin euro'ya ihale edildi. Toplamı 3 milyon 700 bin euro'yu (yaklaşık 6.5 trilyon lira) bulan bu rakam Türkiye, Hollanda ve Almanya gibi 10 ülkenin bağışlarıyla tamamlandı. Projenin bir yıl önce, Ağustos 2003'te tamamlanması gerekiyordu. Ancak Fransızlar ve İtalyanlar, "Türk firmalar ihaleye girmesin" propagandası yaptı. Fransa hükümeti Türkiye'de Dışişleri Bakanlığı'na başvurarak bunu resmen iletti. Ancak Dışişleri, ilgilenen Türk inşaat şirketlerine ihalenin duyurusunu yaptı ve 'Katılabilirsiniz' mesajı verdi. Fransız ve İtalyanların özellikle kule inşaatlarında gösterdiği bu direniş yüzünden proje bir yıl gecikti. İtalyan ve Fransız şirketleri ile yarışan Türk şirketi ER-BU, Şubat 2002'de yapılan ihalenin en önemli parçası 'kemer bölümü'nü aldı. Kule inşaatlarını Bosna Hersek şirketleri üstlendi. Mart 2002'de çalışmalar başladı. Çevre araştırıldı, köprünün temeli güçlendirildi ve kemer inşaatı başladı. Kemer inşaatı Mayıs 2003'te başladı, ve kilit taş Ağustos 2003'te konuldu. Kemer inşaatında 65'i Türkiye'den 100 kişi çalıştı. Kule inşaatları da 2003 baharında başlatıldı. 30 lider davet edildi Bosna Hersek yönetimi, Mostar Köprüsü'nü 23 Temmuz'da yapılacak törenle yeniden Mostar halkının kullanımına açıyor. Törene Başbakan Erdoğan da katılacak. Harıl harıl açılış törenine hazırlanan Bosna Hersek yönetimi büyük bölümü Avrupa'dan olmak üzere 30 devlet başkanını davet etti. 23 Temmuz'da yapılacak törende köprünün 11 yıl sonra sadece Mostar'ın iki yakasını değil, Avrupa'yı da yeniden birleştireceği mesajı verilecek. Haber: Deniz Zeyrek Kaynak: Radikal Gazetesi