Ukrayna: Kağıt imha makinesinde yolsuzluk izi

Çöpten çıkan, nehirde bulunan, kağıt kesme makinesinden geçirilen belgeler...Ukraynalı gönüllüler ellerinde yapıştırıcı ile bin parçaya ayrılmış belgeleri bir araya getirip devrik Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç döneminin yolsuzluklarının izini sürüyor.

11 yaşındaki Dimitri Pynchuk’ın masası kağıt parçaları, makas ve yapıştırıcı kutularıyla kaplı. Dimitri, karmaşık maketleri bir araya getirmekte usta. Kağıttan uçaklarını ve İkinci Dünya Savaşı tanklarını gururla gösteriyor.

Şu andaysa anne ve babasıyla beraber tüm yeteneğini paramparça edilmiş belgeleri bir araya getirmek konusunda gösteriyor.

Pynchuk ailesinin haftasonlarını ve akşamlarını vakfettikleri belgelerde Ukrayna’nın devrik cumhurbaşkanı ve yakın çevresi dışında kimsenin görmesinin beklenmediği çalınmış mevduatlar, deniz aşırı banka hesapları, rüşvet ilişkilerine dair bilgiler var.

Devrik Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç, şubat ayı ortasında başkent Kiev’in kuzeyindeki sarayından kaçıp Rusya’ya sığındığında, ekibi on binlerce sayfa belgeyi yakarak, kağıt kesme makinesinden geçirerek ya da suya atarak onlardan kurtulmaya çalıştı.

Suç unsuru içermesi muhtemel çok sayıda başka belge de Kiev'in farklı bölgelerinde bulundu. Eski Başsavcı Viktor Pşonka’nın saunasında bir sürü kutuya rastlandı. Eski Enerji Bakanı Eduard Stavitski’nin evine yapılan baskında ise zulalanmış belgeler, yaklaşık 3 milyon euro kadar nakit para, 48 kilogram ağırlığında altın külçeleri, lüks saatler ve mücevherler ele geçirildi.

Yanukoviç’in ekibinin yok etmeye çalıştığı belgelerden suda bulunanlar itina ile kurutuldu, tarayıcıdan geçirildi ve “Yanukoviç Leaks” isimli bir internet sitesine yüklendi. Ancak kağıt kesme makinesinden geçirilenlerin itina ile parça parça bir araya getirilmesi gerekiyor.

Pynchuk ailesi gibi birçok başka gönüllü daha önce Ukrayna Komunist Partisi tarafından kullanılan bodrum katta kendilerine bağışlanan ofiste bir araya gelmiş. Kağıt parçalarını aylar boyunca bir araya getirip yapıştırmış olabilirler. Ancak ne kadar uzun sürerse sürsün, araştırmacı gazetecilere, muhasebecilere ve avukatlara Yanukoviç zamanında işlerin nasıl yürüdüğünü aydınlatmakta yardım etmek konusunda kararlılar.

Geçen hafta günde 40 kişilik bir ekiplermiş, son birkaç günde ise sayı günde 20’ye düşmüş. Haftasonlarıysa daha çok insan geliyor.

Kağıt parçalarını rastgele boş sayfalar üzerine yapıştırıyorlar ki sofistike bir bilgisayar yazılımı onları okuyabilsin. Bazı kağıt parçaları konfeti gibi küçük küçükler, bazıları ise uzun ince şeritler halinde. Diğer belgeler elle yırtılmış.

ZIK TV isimli kanaldan gazeteci Denys Bigus projeni başındaki kişi. “Bu çok uzun bir süreç ve daha birkaç ay sürecek” diyor ve ekliyor:

“İş usandırıcı bir iş. Ancak insanlar bunun çok önemli olduğunu biliyor.”

Bigus, "İnsanlar aslında sadece kağıt yapıştırıyor ama atmosfer çok canlı. Tıpkı bir tartışma kulübü gibi. Geçen hafta bir çift vardı örneğin, beraber sinemaya gitmek yerine buraya kağıt yapıştırmaya gelmişler – gönüllülük bu günlerde Ukrayna’da tercih edilen bir şey” diye konuşuyor.

Her ne kadar genç Dimitri işin sıkıcı olabildiğini ve bunu gitar çalmaya çok da vakit ayıramamak anlamına geldiğini teslim etse de Pynchuk ailesi çetrefilli işlerine oldukça bağlı gözüküyor.

Dimitri’nin kendisiyle aynı adı taşıyan babası Dimitri, dizüstü bilgisayarını açıp bana meşakkatli işlerinden örnekler gösteriyor. Arada baş ağrılarına sebep olduğunu söylediği iş soyut kolajlara benziyor: renkli bir kağıda yan yana yapıştırılmış kağıt şeritleri.

“Gördüğünüz gibi parçalar ufak ufaklar, konfeti gibi” diyor uluslararası bir IT firmasında danışman olarak çalışan Dimitri.

Bazen kesik kağıt parçaları arasından imzaları bazı isimleri hatta birkaç kelimeyi bir araya getirmek mümkün. Dimitri doğrudan eski cumhurbaşkanıyla bağlantılı olan bir belge bulmuş, Yanukoviç’in özel araba koleksiyonun listesi.

“Bazı vintage modeller – beş ya da altı tane – ulusal film stüdyomuzdan çalınmış” diyor ve ekliyor: “Ve biliyorsunuz anne babalarımız bizi en ufak bir şeyin bile çalınmasının kötü olduğunu öğreterek büyüttü.”

Dimitri’ye göre eski cumhurbaşkanının “açgözlülüğü” insanı öfkeden güldürecek kadar sinir bozucu. Dimitri, durumu “aptalca ve iğrenç” olarak tanımlıyor.

Dimitri ve ailesinin üzerinde çalıştığı parçalanmış kağıtlar terk edilmiş Mezhihirya bölgesinde ofis olarak kullanılan bir binanın yer altındaki otoparkında bulunmuş.

30 adet içi kağıt şeritleri ile dolu çöp torbası, Serhiy Kurçenko’ya ait bir holdinging yanındaki çöp bidonlarında bulundu. Neredeyse bir gecede milyarder olan 28 yaşındaki iş adamının uzunca bir süredir Yanukoviç ailesinin paravanı olduğundan şüpheleniliyordu.

Ukrayna’nın yeni başsavcısı Oleh Makhnitski Kurçenko’nun petrol ticareti yapan denizaşırı şirketlerini, yaklaşık 1 milyon dolar vergi kaçırmakla suçladı.