Tuz gölü imdat sinyali veriyor
Abone olTuz Gölü, Beyşehir Gölü, Akyay Gölü, Ereğli Ovası, Karapınar Ovası gibi 50 kilometrekarelik bir alanı kapsayan Konya Havzası, SOS vermeye başladı.
Havzada su seviyesi günden güne azalıyor, kuraklık tehlikesi
belirdi. Bolluk ve Terkasan gölleri kurudu. 1997’de 260 bin hektar
alanı kaplayan Tuz Gölü, 7 yılda 100 bin hektar azalarak 160 bin
hektara düştü. WWF (Dünya Doğayı Koruma Vakfı) tarafından biyolojik
çeşitliliği yönünden dünya çapında önemli 200 ekolojik bölgeden
biri olarak tanımlanan Konya Havzası kuraklıkla karşı karşıya.
WWF’nin Türkiye şubesi Doğal Hayatı Koruma Derneği’nce havzada
araştırmalar yapılıyor, ekipler çözüm yolları arıyor, bir yandan da
halk bilgilendiriliyor. Burası ülkemizin en büyük kapalı havzası
olması nedeniyle çok önemli. Tüm dünyada nesli tehlike altında olan
13 kuş türünden 8’ine üreme olanağı sağlayan 16 bölge bu havzanın
içinde. WWF, ekim 2003’te, Konya Havzası’nın Akılcı Kullanımına
Doğru adını taşıyan proje çalışması başlattı. Ekipteki Kentsel
Politika uzmanı Aysin Tektaş’ın hazırladığı ‘Konya Havzası’nın
Başına Gelenler’ başlıklı rapor, havzanın acil önlem beklediğini
ortaya koydu. Tektaş, Türkiye’nin toplam yüzölçümünün yüzde 7’sini
oluşturan Konya Havzası’nın durumunu anlattı. KONYA HAVZASI
ÇÖLLEŞME TEHLİKESİYLE KARŞI KARŞIYA Konya Havzası’nda son yıllarda
artan tarımsal faaliyetler, aşırı ve bilinçsiz su kullanımı
nedeniyle göller kurudu, yeraltı sularının seviyeleri azaldı.
Samsam Gölü de tarla yapılmak üzere yıllar önce kurutuldu. Bölgenin
tarıma açılmasının üzerinden yıllar geçti ama topraklar hálá büyük
ölçüde tuzlu. Kesinlikle verim alınamıyor. Önümüzdeki yıllarda
havzanın kuraklık ve çölleşme tehlikesiyle karşılaşması kaçınılmaz.
Çok su isteyen bir bitki olan şeker pancarı yoğun olarak ekiliyor.
Bu da havzanın suya olan talebini artırıyor. Bu durum doğrudan
yeraltı su seviyelerinde düşüşe yol açtı. Bolluk Gölü ve Terkasan
Gölü de kurumaya başladı. Bu gidişe ‘dur demek’ için mevcut suyun
akılcı kullanılması gerekiyor. KAYBEDİLEN SULAK ALAN ÜÇ VAN GÖLÜ
BÜYÜKLÜĞÜNDE Tuz Gölü’nün çevresi de 4 yıldır Özel Çevre Koruma
Bölgesi olmasına karşın gölde belirgin bir küçülme başladı.
Türkiye’nin toplam tuz üretiminin yüzde 55’ni sağlayan Tuz Gölü
tehlike altında. Türkiye son 40 yılda 1 milyon 300 bin hektar, bir
başka deyişle Van Gölü’nün üç katı kadar sulak alan kaybetti.
Geriye yaklaşık 1 milyon 250 bin hektar sulak alan kaldı.
Çevreciler, Konya havzasının da kaybedilmemesi için uğraş veriyor.
KORUNMA ÖNCELİKLİ KUŞ TÜRLERİ HIZLA AZALIYOR Akarsulara yapılan
yanlış müdahaleler sonucu Samsam Gölü, Hotamış Sazlığı, Eşmekaya
Sazlığı gibi önemli kuş alanları özelliğini yitirdi. Kuşlar
buralardan kaçtı. Örneğin, son on yılda havzada nesli tüm dünyada
tehlike altında olan sekiz kuş türünden beşinin sayısında yüzde
75’in üzerinde düşüş gözlendi. Bu düşüşler ayrıca ‘Avrupa Ölçeğinde
Korunmada Öncelikli’ olan 33 kuş türünden 12’sinde de görüldü. ACİL
KORUMA ALARMI Havzadaki 16 önemli kuş alanı, 6 önemli bitki alanı,
Beyşehir Gölü Milli Parkı, Kızıldağ Milli Parkı, Tuz Gölü Özel
Çevre Koruma Alanı ve birçok doğal sit alanı tehlike altında. Tuz
Gölü, Bolluk Gölü, Tersakan Gölü, Obruk Yaylası, Ereğli Ovası ve
Kulu Gölü’nün ‘çok acil’ olarak korunması gerekiyor. Zarar gören
bölgeler Beyşehir Gölü: Konya-Çumra Ovası’ndaki tarım alanlarının
sulanması amacıyla aşırı su çekimi yapılıyor. Göl kıyılarında
kumullaşma, erozyon, sualtı bitkilerinde artış, balıkların
yumurtlama alanlarında bozulma başladı. Balık türlerinde büyük
azalma görüldü. Atıklar ve tarımdan dönen sular gölü tehdit ediyor.
Hotamış Sazlığı: Tahliye ve sulama kanallarıyla alanın su rejimine
yapılan müdahaleler sonucu sazlık büyük ölçüde kurudu. DSİ, Konya
Ovası Projeleri kapsamında tarımdan dönen suların Hotamış’ta
depolanması için alanın baraja dönüştürülmesini planlamakta. Bu
plan gerçekleşmezse sulak alan tümüyle kaybedilecek. Eşmekaya
Sazlığı: Devlet Su İşleri, Aksaray ilçesi sınırındaki bu sazlığı
baraj gölüne çevirme çalışmalarına 1995’te başladı ama çeşitli
nedenlerden dolayı bitirilemedi. Sulak alan büyük ölçüde zarar
gördü, alanın tamamı kurudu. Milli parklar Kızıldağ Milli Parkı:
Beyşehir Gölü’nün Isparta İli sınırları içinde kalan bölümü 1993’te
Milli Park ilan edildi. Beyşehir Gölü Milli Parkı: Gölün Konya İli
sınırları içinde kalan bölümü 1993’te Milli Park statüsü kazandı.
Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Alanı: Göl çevresindeki alan Eylül
2000’de Özel Çevre Koruma Bölgesi (ÖÇKB) ilan edildi. 7 bin 414
kilometre ile Türkiye’nin en büyük Özel Çevre Koruma alanı. Ihlara
Özel Çevre Koruma Alanı: 1990 yılında ÖÇKB ilan edilen alanın bir
kısmı, havza sınırları içinde. Doğal Sit Alanları: Bolluk Gölü,
Tersakan Gölü, Ereğli Sazlıkları (Akgöl), Meke Gölü, Acı Göl, Düden
Gölü (Kulu Gölü), Kozanlı Gölü (Gök Göl), Hotamış Sazlığı, Kulu
Gölü, Samsam Gölü ve Eşmekaya Sazlığı.