Türkler'i "Yeşil Hat" tatmin etmedi

Kıbrıs'ta yaklaşık bir ay önce uygulamaya giren “Yeşil Hat Tüzüğü” uyarınca KKTC'den Güney Kıbrıs'a aylık ihracatının milyon dolar düzeyinde olduğuna dikkat çeken yetkililer, bu rakamın tatminkar olmadığını belirtiyor. Bugüne kadar toplam 55 menşe belgesiyle 20 bin Kıbrıs Lirası (KL) değerinde ihracat yapıldı. İhraç edilen ürünler arasında “boya taşı” başı çekiyor. Güney Kıbrıs'tan KKTC'ye, fason ticaret konusunda, Bakanlar Kurulu tarafından alınan karar uyarınca, ilk müracaatın mobilya konusunda geldiği de öğrenildi. Türk Ajansı-Kıbrıs'ın (TAK), Kıbrıs Türk Ticaret Odası'ndan edindiği bilgilere göre, Yeşil Hat Tüzüğü ile yetkili kılınan Ticaret Odası, tüzüğün uygulamaya girdiği 24 Ağustos'tan bugüne kadar bir aylık sürede toplam 55 menşe belgesi verdi. 55 parti malın ihracı karşılığında elde edilen toplam gelir ise 20 bin KL civarında. Kişisel bağlantılarla, alıcı bulunması suretiyle yapılan ihracatta, boya elde edilen taş olarak bilinen “boya taşı” başı çekiyor. Her gün yaklaşık 20 ton boya taşı Güney Kıbrıs'a ihraç edilirken, karpuz, kavun, pide, çorap, alüminyum kapı-pencere, mobilya, tuvalet kağıdı ve peçete ile sepet-sele bu sürede ihraç edilen ürün çeşitlerini oluşturuyor. Yaklaşık bir aylık sürede Güney Kıbrıs'a ihraç edilen kısıtlı miktardaki ürünün tamamının Güney Kıbrıs piyasasında kullanılmak üzere alındığı, henüz Güney Kıbrıs üzerinden 3. ülkelere ihracattaki zorlukların aşılamadığı öğrenildi. BALIK VE BAL İÇİN HALA GÖRÜŞ BEKLENİYOR Bu arada, balık ve bal ihracı konusunda Avrupa Komisyonu'ndan hala kesin görüş gelmediği de öğrenildi. Balık ve balın Yeşil Hat Tüzüğü'yle ihracı yasaklanan hayvansal ürün olup olmadığı, Avrupa Komisyonu'ndan gelen görüşle kesinlik kazanacak. Yeşil Hat Tüzüğü'nün uygulamaya girmesiyle Güney Kıbrıs'a ihraç edilmeye çalışılan bir kamyon balık, hayvansal ürün olarak yasak kapsamında olduğu gerekçesiyle Rum barikatından geri gönderilmiş ve Ticaret Odası konunun açıklığa kavuşması için Avrupa Komisyonu'ndan yazılı görüş istemişti. “TATMİNKAR DEĞİL” Kıbrıs Türk Ticaret Odası Yönetim Kururlu üyesi Mustafa Damdelen, Yeşil Hat Tüzüğü ile başlayan ticareti değerlendirirken, “Tatminkar değil. Psikolojik engellerin de etkisiyle arzulanan düzeye ulaşamıyor” dedi. Güney Kıbrıs ve Kuzey Kıbrıs'taki iş çevrelerini buluşturmak amacıyla bazı etkinlikler düzenlemeyi, alıcı ile satıcının buluşabileceği bir web sayfası oluşturmayı planladıklarını anlatan Damdelen, Yeşil Hat Tüzüğü'nde öngörülmesine rağmen Güney Kıbrıs üzerinden 3'üncü ülkelere ihracattaki zorlukların aşılamadığını kaydetti. Damdelen, “Ticaretin kayda değer rakamlara ulaşması, ekonomik kalkınmamıza etki yapması için AB tarafından taslak olarak hazırlanan doğrudan ticaret tüzüğünün onaylanması gerekiyor” dedi. AB UZMANLARI TİCARET ODASINDA, TAEX BÜRO AÇIYOR Yeşil Hat Tüzüğü uyarınca Güney Kıbrıs'a ürün ihracı, tüzükle yetkili kılınan Ticaret Odası'nın vereceği menşe sertifikasıyla yapılabiliyor. Ürünün üretildiği-yapıldığı yeri gösteren menşe belgesi yanında, bazı ürünler için istenen sağlık belgeleri ise AB uzmanları tarafından verilecek. Kuzey Kıbrıs'ta yetiştirilen tarımsal ürünlerin sağlık koşullarının AB normlarına uygunluğunu belirleyecek bu belge, ilgili büronun KKTC'de faaliyete geçmesiyle verilebilecek ve narenciye, patates gibi ürünlerin ihracı da böylece mümkün olacak. Avrupa Komisyonu'na bağlı Teknik Destek ve Bilgi Değişim Merkezi (TAEX) bu amaçla önümüzdeki haftalarda KKTC'de bir büro açacak. Büronun açılmasıyla, Ticaret Odası bünyesinde çalışan gümrük ve orijin konusunda görevli AB uzmanları da burada görev yapacaklar. Orijin konusunda uzman 2 AB gümrük görevlisi, birkaç gün önce KKTC'ye gelerek çalışmalarına başladı. Ticaret Odası'nda çalışan uzmanlar, KKTC'de sürekli görev yapacaklar ve menşe belgesi verilmesinde teknik destek sağlayacaklar. MENŞE BELGESİ ALMAK İÇİN ALICININ BELLİ OLMASI GEREKİYOR Menşe belgesi almak için form üzerinde malın üreticisi, malı satanın ve satın alanın adı ve adresi, malın tanımı, ağırlığı, paket sayısı ve değer bilgilerin yer alması şart. Söz konusu malın Güney Kıbrıs'ta tüketim için mi, yoksa bir başka ülkeye ihracat için mi gönderildiğinin beyanı da başvuru formunda belirtilmesi zorunlu. Başvuru formuna, ürünün üretilmesi aşamasında kullanılan tüm girdilerin listesi ve faturaları da ekleniyor. Bu başvuru formuna dayanılarak düzenlenen menşe belgesinde yine aynı bilgiler yer alıyor. Kuzey Kıbrıs'tan Güney Kıbrıs'a veya Güney Kıbrıs üzerinden diğer AB ülkelerine yapılacak her sevkıyatta söz konusu menşe belgesi mallara eşlik ediyor. Başvuru formundaki beyanların doğru olup olmadığı, üretim sırasında ve sevkıyat öncesinde Ticaret Odası tarafından kontrol ediliyor. Beyanın aksine bir durum tespit edilmesi halinde ise Ticaret Odası'nın yaptırım uygulama yetkisi var. PATATES İHRACI 2005'TE, CANLI HAYVAN YASAK Yeşil Hat Tüzüğü uyarınca Güney Kıbrıs'a veya Güney Kıbrıs üzerinden diğer ülkelere gönderilecek ürünlerin tümüyle KKTC'de üretilmiş veya yeterli katma değer ilavesi ile üretilmiş ürünler olması gerekiyor. KKTC'nin öncelikli ihraç ürünlerinden patates için ise Yeşil Hat Tüzüğü ile farklı kurallar getirildi. Buna göre ancak AB ülkeleri veya İsviçre'den getirilecek tohumla yetiştirilecek patates ihraç edilebilecek. Yetkililer, bu şartlar nedeniyle patatesin ancak gelecek yıl ihraç edilebileceğine dikkat çekiyorlar. Canlı hayvan, hayvansal ürünler ve hayvan yeminin Güney Kıbrıs'a ihracı ise bu ürünler AB normlarına uygun olmadığı gerekçesiyle yasak. FASON ÜRETİM İÇİN BAŞVURU Öte yandan, KKTC Bakanlar Kurulu kararı uyarınca fason üretim için Güney Kıbrıs'tan ilk başvurunun Kıbrıs Türk Ticaret Odası'na yapıldığı öğrenildi. Buna göre, Güney Kıbrıs'tan bir mobilya üreticisi, hammaddeyi KKTC'ye geçirerek işçilik kısmının KKTC'de yapılması, ardından oyma gibi ince işler ve bilgisayarda dizayn için malın Güney Kıbrıs'a geçmesi için başvuruda bulundu. Başvuru uyarınca bu gidiş-geliş birkaç kez tekrarlandıktan sonra tamamlanmış mal Almanya'ya ihraç edilecek. KKTC ile Güney Kıbrıs arasında mal ve insan dolaşımını düzenleyen Yeşil Hat Tüzüğü'nün uygulamaya girmesinin ardından Bakanlar Kurulu, Güney Kıbrıs'tan KKTC'ye ticaret yasağını kaldırmış ve fason üretim için izin vermişti.