Türkiyenin işkence haritası

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan"ın "sıfır toleransla" başlattığı işkenceyle mücadele kapsamında Türkiye"nin işkence haritası çıkarılıyor.

İşkencenin Stratejik Haritalanmasını Yapma (Stra-Map) adlı projeyle işkence karşısında resmî ve sivil kurumların durumları değerlendirilip, işkenceyi önlemek için taktikler verilecek. İşkence tartışmalarının çok yaşandığı Diyarbakır, Siirt, Batman, Hakkari, Van ve Mersin"in de aralarında bulunduğu 17 ilde araştırmalar yapılacak. 40"ın üzerinde kurumla görüşülüp, işkencenin sebepleri belirlenecek. Türkiye"de bir ilk olacak çalışmada hem mağdurlar hem de suçlananlarla görüşülecek. Temmuz 2007"de bitecek çalışmanın sonuçları web sitesi aracılığı ile halka, birebir görüşmelerle resmî kurumlara anlatılacak.

Çalışmayı yapan Helsinki Yurttaşlar (HYD) ile İnsan Hakları Gündemi (İHGD) dernekleri haritalandırma için işkence iddialarıyla gündeme gelen Guantanamo için yapılan haritalandırmadan faydalanmış. Avrupa Komisyonu"nun verdiği fonla hayata geçirilecek projenin Türkiye"deki işkencenin araştırılması konusunda en kapsamlı çalışma olduğunu söyleyen Proje Koordinatörü Özlem Dalkıran, hedeflerinin iskence konusundaki son durumun kapsamlı bir şekilde haritalandırılması olduğunu söylüyor. İHGD Genel Sekreteri Hakan Ataman, “Proje bittiğinde herkes işkenceyle mücadelede konumunu öğrenecek ve haritadan taktik alacak.” diyor. Süreçte Başbakanlık, İçişleri, Adalet Bakanlığı, TBMM İnsan Hakları Komisyonu gibi resmî kurumlarla birebir görüşmeler yapılıp, bu konuda fikirleri alınacak. Çalışmaların sonunda Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Avrupa Komisyonu ve Birleşmiş Milletler"den yetkililer de çalışmanın içerisine dahil edilecek.

İHGD Genel Sekreteri Hakan Ataman, “Amacımız işkencenin nedenlerini sosyal, ekonomik ve kültürel olarak araştırıp, kötü muamele ve olay karşısında cezasızlık sorununu izlemek. Sonra buna çözüm yolları açmak."" ifadelerini kullanıyor. Haritalandırmada işkence mağdurları ile suçlananların görüşlerine yer vereceklerini anlatan Koordinatör Dalkıran şunları söylüyor: “Geniş katılımlı bir çalışma olacak. Kolluk kuvvetleriyle görüşeceğiz. İşkencenin tek sebebi emir veren kişi ile yapan arasındaki ilişki mi, yoksa evindeki sıkıntılar mı? Bunun gibi bütün sebepleri kurumları bir yere koyarak belirleyeceğiz. Dernekler işkenceyle nasıl mücadele ediyor, İçişleri Bakanlığı"nın bu konudaki eksiklikleri nelerdir? Bunları örümcek ağı gibi belirleyen haritayı yapacağız.” Çalışmada toplanacak bilgilerin aktarılması 10 ay sürecek. Bütün bilgiler toplandıktan sonra Coğrafi Bilgi Sistemi"nden yararlanılarak inşa edilecek olan "Türkiye"de İşkencenin Stratejik Haritası" oluşturulacak. Haritalandırma poster ve CD haline getirilip yurtiçine ve yurtdışındaki yetkili kurumlara gönderilecek.

Amerika İşkence Mağdurları İçin Merkez"in haritalandırması, Guantanamo"da yaşananların dünyaya duyurulmasına katkıda bulundu. Çalışmada mağdurların aileleri ve avukatları ile kamp kumandanı, gardiyanlar, ekip liderleri, tıbbî personel, askerî avukatlar ile askerî mahkemenin işkenceyle ilişkileri ortaya çıkarıldı.

Son dört yıldaki işkence rakamları

2006 yılında işkence ve kötü muameleye ilişkin hak ihlalleri sayısı 61. Gözaltındayken hayatını kaybeden 1 kişi. Cezaevlerinde hak ihlallerinin sayısı 44, ölüm olayları ise 5.

2005"te işkence, işkence iddiası ve kötü muameleye ilişkin hak ihlalleri sayısı 79. Gözaltındayken ölenlerin sayısı 3. Cezaevlerinde hak ihlallerinin sayısı 35, ölenlerin sayısı ise 6.

2004"te gözaltındayken ölenlerin sayısı 5. Cezaevinde hayatını kaybedenlerin sayısı 32.

2003"te gözaltında ölenlerin sayısı 2. Cezaevinde ölenlerin sayısı 20.

2002"de gözaltında ölenlerin sayısı 5. Cezaevinde ölenlerin sayısı 30.

Türkiye"de daha çok darp, hakaret, hücrede tutma, tuvalet ihtiyacını karşılamaya izin verilmemesi, küfür, tehdit, yemek ihtiyacını engelleme, istemediği hareketi yapmaya zorlama gibi işkence taktikleri kullanılıyor.

Haber: Çağlar Avcı
Kaynak: