Türkiye'den dev ambargo!

Türkiye, Anadolu'dan kaçırılan tarihi eserleri iade etmeyen ünlü İngiliz ve Amerikan müzelerinin geçici sergilerine parça vermeme kararı aldı. Bu kararla zora giren müzeler arasında Metropolitan ve British Museum var.

Yayın şirketi Umberto Allemandi bünyesindeki Londra merkezli kültür sanat dergisi The Art Newspaper, mart sayısında, Türkiye'nin geri istediği eserler iade edilene dek Amerikan ve İngiliz müzelerinin geçici sergilerine eser ödünç vermeyi durdurduğunu yazdı. Derginin haberine göre Londra'daki dünyaca ünlü British Museum, 15 Nisan 2012'ye kadar sürecek "Hac: İslam'ın Kalbine Yolculuk" sergisi için Topkapı Sarayı'ndan, Türbeler Müzesi'yle Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nden toplam 35 adet eseri geçici olarak sergilemek üzere istedi.

Varolan anlaşmalar aracılığıyla Türkiye'den geçici sergiler için ödünç eser alabilen müze, serginin açılmasına az bir zaman kala Türk resmi makamlarından "Hayır" cevabını aldı. Dergi, Kültür Bakanlığı'nın eserlerin gönderilmesini engellediğini öne sürerek "Türkiye'nin Anadolu'dan kaçırılan eserlerin iadesi konusunda giderek genişleyen kampanyasının bir parçası olarak, söz konusu eserleri koleksiyonunda bulunduran müzelere eser verilmesi önleniyor" dedi.

Türkiye, British Museum'un milattan önce birinci yüzyıla ait üzerinde Kral Antiochus'un Herakles-Verenthragna'yı selamlarken tasvir edildiği zeytinyağı üretmede kullanılan mermer silindiri istiyor. Adıyaman Selik beldesi yakınlarında bir tarlada 1882'de bulunan 1 metre 23 santim yüksekliğinde ortası delik silindir, bölgede çalışmasına izin verilen Mezopatamya uzmanı ünlü İngiliz arkeolog Leonard Woolley tarafından 1911'de satın alındı. Woolley, 1. Dünya Savaşı'nın karmaşası içerinde eseri Suriye götürdü. 1927'de Suriye'yi mandacı güç olarak yöneten Fransa'nın izniyle silindir British Museum'a satıldı.

Haberde "2005'te Türkiye eserin iadesini talep etse de bu talepte ısrarcı olunmadı. İki ülke arasında da eser ödünç verme işlemleri devam etti" ifadelerine yer verildi. Dergiye konuşan müzenin sözcüsü, uzun hazırlıkla meydana getirilen serginin başarısı için sorunu çözme yolundaki girişimleri şöyle anlattı: "Silindirin geri verilmesi için müze görüşmeye hazırdı. Fakat mütevelli heyeti mülkiyetin transferini istemedi."

SERGİYİ ASKIYA ALDILAR

Londra'daki The Victoria and Albert Museum da Türkiye'den gelecek eserlerin kritik önemde olduğu "Osmanlılar" sergisini, anlaşmazlık nedeniyle askıya aldı. 2014'te açılması planlanan ve İstanbul'un fethinden 19. yüzyılın sonlarına dek Osmanlı sanatının gelişimini ele alacak serginin hazırlıklarının durdurulmasının nedeni; Sidamara lahitinden çalınan Eros'un başı...

İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde sergilenen, milattan önce üçüncü yüzyıla ait Sidamara lahitinden 1882'de İngiliz arkeolog Charles Wilson tarafından koparılan aşk tanrısı Eros'un başı, 1933'den beri Londra'daki müzede sergileniyor. Müze sözcüsü, Wilson'ın ailesinin Eros'un başını müzeye bağışladığını anımsatarak "müzenin eserin mülkiyetini devredemeyeceğini" öne sürdü. Sözcü, "iade sorununun halledilmesiyle serginin hazırlıklarının ilerleyeceğini umut ettiğini" belirtti.

Türkiye'nin Londra Kültür ve Turizm Müşaviri Tolga Tüylüoğlu, British Museum ve The Victoria and Albert Museum'dan iki eserin iadesinin istendiğini doğruladı. Tüylüoğlu, İngiliz ve Türk sanat kurumları arasındaki "iyi ilişkileri" vurgularken, Türk hükümetinin "sergilere ödünç eserleri tartışmadan önce" antik iki parçayla ilgili meselenin çözümünü istediğini belirtti.

YUNANİSTAN'A YÖNELDİ

New York'ta bulunan dünyanın en büyük müzelerinden The Metropolitan da 14 Mart'ta açılacak "Bizans ve İslam" sergisi için yaşanan sorunları gözönüne alıp Türkiye'den eser talep etmekten kaçındı.

Dergiye konuşan bir müze yetkilisi, Türkiye'nin iadesini istediği antik döneme ait bir düzine eserini varlığını doğrularken parçaların ismini vermedi. Yetkili "Konu Türk makamlarıyla görüşülüyor"demekle yetinirken, müzenin sergi için pek çok parçayı Atina'daki Benaki müzesinden istediği öğrenildi.

BAKANLIK: İADE ETMEYENE ESER YOK
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye'den götürülen eserleri, istenmesine rağmen iade etmeyen müzelere, geçici de olsa tarihi eser verilmemesi kararı aldı.