Türkiye'de Suriyeli kuma gelin patlaması!
Abone olSuriye'deki savaştan kurtuldular, ancak Türkiye'de kuma hayatına mahkum oldular. Mardin ve Urfa'da kuma olan Suriyeli kadınların sayısında artış yaşanıyor.
Güneydoğu’nun özellikle sınır kentlerine sığınan ve
Türklerle "ikinci eş" olarak evlendirilen Suriyeli kadın sığınmacı
sayısında artış yaşanıyor. Özellikle Mardin ve Urfa illerinde,
savaş sonrası gelen Suriyeli kumalar dikkat çekiyor. Kumalar aynı
eve ikinci eş olarak getirildiği gibi, tek başına tutuldukları ayrı
evlere de yerleştirilebiliyor.
Al Jazeera Türk'ten Burhan Ekinci Mardin ve Urfa’da faaliyet yürüten kadın merkezleri ve uzmanlarla konuştu, kumalık sorununu yerinde araştırdı. Mardin’de kumalığın en yaygın olduğu yer Kızıltepe ilçesi. Kızıltepe'de mağdur kadınlarla ilgili çalışmalar yürüten NUDA Kadın Merkezi’nin sosyoloğu Emine Konak’a göre, merkeze son bir yılda 25 kadın kuma olarak başvurdu ama gerçek sayının çok daha fazla olduğunu söylüyor. Konak’a göre, sadece bu bölgede savaş sonrası 200’e yakın Suriyeli kadın kuma oldu:
"SAVAŞTAN KAÇIP BİR BAŞKA SAVAŞ
GİRİYORLAR"
“Savaştan kaçıyorlar. Hayat beklentileri daha farklı. Ama buraya
geldiklerinde başka bir hayatla karşılaşıyorlar. Fuhuş, uyuşturucu,
kumalık gibi seçenekler de bekliyor. Savaştan kaçıp buraya
sığındılar ama yeni bir savaş veriyorlar. Evlilikleri kurtuluş
olarak görüyorlar. Kumalar daha çok Haseke, Kamışlı, Amude’den
gelenlerden oluyor. Kuma sayısında savaş sonrası çok artış
yaşandı"
"PARA KARŞILIĞI
SATILYORLAR"
Peki Suriyeli sığınmacı kadınlar ikinci eşliği isteyerek mi kabul
ediyor? Sosyolog Konak’ın yanıtı ‘kesinlikle hayır’ oluyor:
“Kadınlar severek, anlaşarak ikinci eşliği kabul etmiyor. Bir nevi
parayla satılıyorlar. 5- 10 bin lira karşılığında aileleri
tarafından veriliyorlar.”
Türk yasaları ikinci evliliği yasal olarak kabul etmiyor. Konak bu
yüzden evliliklerin resmi değil, imamlar tarafından kıyılan
nikahlarla yapıldığını hatırlatarak, Diyanet Başkanlığı’na çağrıda
bulunuyor:
“İmamlar bu nikahları kıyarak suç işliyor. Bunu bile bile
yapıyorlar. Para karşılığı nikah kıyanlar var. Önüne geçilebilir.
Diyanet, imamların bilinçlendirilmesi için açıklama yapmalı.”
Konak’ın çalışmalarında tespit ettiği bir diğer konu, kumalığın
aynı zamanda aileleri parçaladığı. Kumalığın özellikle çocukları
çok mağdur ettiğine dikkat çeken Konak, “Ekonomik durumu iyi olan,
eğitimli kadınlar kumayla yaşamayı istemiyor, boşanma davası
açıyor. Ama durumu iyi olmayan kadınlar mecbur katlanmak zorunda
kalıyor” diyor.
Mardin Büyükşehir Belediye Eşbaşkanı Februniye Akyol kadınlar
için yaşam destek evleri açacaklarını açıkladı. [Fotoğraf:
Faruk Yüce/Al Jazeera Türk]
'KUMA AİLEMİZİ
DAĞITTI'
Hayat Akman, Mardin'de yaşıyor. Kocası, Suriyeli kumasını Kamışlı
kentinden bir buçuk yıl önce getirmiş. Suriyeli ikinci eş için ayrı
bir ev tutulduğunu söyleyen Akman, kocasının üç ay öncesine kadar
evlerine gelmeyi sürdürdüğünü de dile getiriyor:
“Her seferinde kavga ediyorduk. Beni, kızımı dövüyordu. Artık
gelmiyor. Benden boşanma davası açmış. Boşandıktan sonra Suriyeli
ile resmi evlilik yapacak. Ama ben boşanmak istemiyorum. Bu kadının
gitmesini istiyorum.
Eşimle oğlum bana dönsün. Bilerek, severek evlendik. 24 yıldır
beraberdik. Daha 13 yaşındayken onu sevdim, babam vermedi, evden
kaçtım. Hâlâ seviyorum. Kuma huzurumuzu, evliliğimizi bozdu. İkinci
eşler olmasın. Aileler dağılmasın. Bizim yaşadıklarımız
ortadadır.”
NUSAYBİN FARKI
Kumalık sorunu Mardin'in Nusaybin ilçesinde ise bu boyutta
yaşanmıyor. İlçede kadın mağdurla ilgili çalışmalar yürüten Gül
Şilav Kadın Merkezi’nin sosyoloğu Sadiye Aksoy’a göre, savaş
sonrası kuma, fuhuş, dilencilik gibi sorunlar sınır kentlerinde
olduğu gibi Nusaybin’de de arttı. Ama kumalık diğer bölgelere
oranla daha az yaşanıyor. Sosyolog Aksoy, “Eğitim düzeyi, politik,
sosyo-kültürel yapısı ve akrabalık bağlarından dolayı diğer
bölgelere oranla Nusaybin'de kumalık olgusuna daha az
rastlanmaktadır” diyor.
URFA MERKEZDE BİR YILDA 80
KUMA
Gerek Suriye’deki savaş öncesi, gerek sonrası kumalığın yoğun
yaşandığı kentlerden biri de Urfa.
Kumalık sorunu bu kentte yıllardır kadınların en fazla mağdur
olduğu konulardan biri. Hatta sadece iki eşlilik değil, üç, dört
eşli olanlara rastlamak bile mümkün. Şanlıurfa Barosu Kadın Hakları
Danışma Merkezi Sorumlusu Birgül Yılan’a göre, sadece Urfa merkezde
2013’te 80’e yakın Suriyeli sığınmacı kadın kuma oldu. Yılan,
Urfa’da Suriyeli sığınmacıların kuma sayısıyla ilgili olarak;
“Artış yaşandı hem de çok ciddi oranlarda” diye yanıtlıyor:
SURİYELİ KADINLAR 3 BİN İLA 15 BİN
LİRAYA GETİRİLİYORDU
“Savaştan önce ekonomik durumlarının iyi olmamasından dolayı da
Suriyeli kadınlar geliyordu, evlilikler vardı. 3 bin ila 15 bin
lira arasında değişen fiyatlarla kadınlar getiriliyordu. Ama savaş
olduktan sonra buraya yapılan göçlerle birlikte sayıda vahim bir
artış oldu. Kendi ailemin içinde yaşayan kadınlar bile var. 2013
yılında bize mağdur kadınların yaptığı başvuru sayısı 970’ti.
Bunlardan 488’i kadın boşanmasıydı. Bu rakamın 80'e yakını
kumalıktan dolayı boşanma davası açmak için başvurdu. Bu yıl ise
sadece beş kadın başvurdu. Bu beş boşanmanın da sebebi yine
Suriyeli kadındı.”
Şanlıurfa KAMER Başkanı Gülseren Kaplan ise, “Bunlar genelde dini
nikahla evlenen kişiler. Genel başvurulardan o şekilde anlıyoruz.
Daha önce ciddi başlık paraları veriliyordu, şimdi kolay
evleniyorlar” diyor.
"KUMALIĞI ZORLA KABUL
EDİYORLAR"
Bu yıl büyükşehir statüsü kazanan ve BDP’nin kazandığı Mardin
Büyükşehir Belediyesi, Kadın Daire Başkanlığı’nı meclisten
geçirerek, resmileştirdi. Daireye bağlı olarak Kadına Şiddetle
Mücadele Müdürlüğü kurulacak. Amaç, ailede, toplumda şiddet gören,
tecavüze, cinsel tacize uğrayan, kuma olan mağdur kadınları tespit
etmek ve korumak. Yaşam Destek Evleri de kuracak olan belediye,
mağdur kadınların kolay erişebilirliği için “Alo Şiddetle Mücadele”
hattı oluşturuyor. Mardin Büyükşehir Belediyesi Eşbaşkanı Februniye
Akyol ile kumalık sorununu konuştuk.
KUMALIK DA FUHUŞTUR
Akyol, “Yanıbaşımızda bir savaş ve vahşet var. İnsanlar savaştan
kaçıyor, can derdine düşüyor. Buraya geldikleri zaman da, çok da
iyi bir ortama sahip olmuyorlar. Can havliyle kendilerini attıkları
yerde bir anda açlıkla karşı karşıyla kalıyorlar. Barınacakları yer
yok. Yeterince imkan yok. Ya fuhuşa düşecekler ya kuma olacaklar.
Genelleme yapmıyorum ama kumalığın yanı sıra bir fuhuş da söz
konusu. Çocuk istismarı, çocuk gelinler yine aynı şekilde. Bunların
tamamı birbiriyle bağlantılıdır. Kumalık da bir fuhuştur. Adama
bakıyorsunuz evi var, çocukları var, ailesi var. Geçindiremiyor,
yokluktan yakınıyor. Ama ikinci eşi alıyor" diyor.
BAŞKA ÇIKIŞLARI YOK! AÇ KALACAK
SÜRÜNECEKLER!
Akyol, kadınların isteyerek kumalığı kabul etmediğini hatırlatarak,
“Zorla kabul ediyorlar ya da yozlaşmışlardır. Başka çıkış noktası
yok. Aç kalacaklar, sürüklenecekler” diyor. Akyol, kuracakları Alo
Kadınla Şiddet Hattı ile kumalıktan kurtulmak isteyen kadınlara da
yardımcı olacaklarını söylüyor.