Türkiye İran ve Afganistan arasında Mevlana krizi!

Türkiye ve İran, Mayıs ayında Mevlana’nın eserlerinin kendi ortak mirasları olduğunu belirterek Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) ‘Dünya Belleği’ listesine alınmasını istemişti. Bu gelişmeden haberdar olan Afganistan, Mevlana’nın kendi topraklarında doğduğunu belirterek, Mevlana’nın çalışmaları üzerinde kendi haklarının da olduğunu savundu.

Afganistan Enformasyon ve Kültür Bakanlığı, “Mevlana Belh kentinde doğdu ve bizi gururlandırıyor” açıklamasını yaptı. Bakanlık sözcüsü Harun Haklimi ise “UNESCO bize hiçbir şey sormadı” derken, Afganistan’ın Mevlana üzerindeki hak iddiasının Türkiye ve İran’dan daha güçlü olduğunu savundu.

Mevlana’nın eserleri Afganistan’da ilkokullarda öğretiliyor. Çoğu araştırmacı, Mevlana’nın Belh’de doğduğunu kabul ediyor ancak bazıları ise şairin Tacikistan doğumlu olduğunu savunuyor. Bununla birlikte Mevlana, hayatının büyük kısmını Anadolu’da geçirdi.

Belh kentinin valisi General Ata Muhammed Nur, Afganistan’ın BM temsilcisini harekete geçmeye çağırdı. Vali Nur, “Mevlana’yı sadece iki ülkeyle (Türkiye ve İran) sınırlayarak tüm dünyada değer verilen ve hayranlık duyulan küresel bir kişiliğe adaletsizlik yapmış oluruz” dedi.

Belh Üniversitesi öğretim üyesi Sadık Usyan da, Mevlana’nın “Afganistan’ın kültürünün ve kimliğinin önemli bir parçası olarak görüldüğünü” anlattı. Usyan, Mevlana’yı Afganistan’dan ayırmanın ülkeye ‘hakaret’ ve hatta ‘tehdit’ olacağını savundu.

Afganistan’ın başkenti Kabil’deki UNESCO temsilcisi Ricardo Grassi ise konuyla ilgili olarak ‘bir karışıklık’ olduğunu kaydetti. Grassi, Mevlânâ için her ülkenin başvuru yapabileceğini ancak başvurunun ele alındıktan sonra karar verileceğini söyledi.

Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Haziran ayında yaptığı görüşmede Mevlana konusuna değinmiş ve Mevlana’nın “iki ülkenin ortak onuru” olduğunu söylemişti. Mevlana’nın çalışmalarının “Türkiye ve Afganistan’ın ortak mirası olarak” kayıt altına alınması için hazır olduğunu belirten Gani, İran’dan bahsetmemişti.