Türkiye af rekortmeni
Abone olTürkiye 80 yıllık cumhuriyet tarihi boyunca çeşitli adlar altında 100'ü aşkın af yasası çıkararak, kırılması zor bir rekora imza attı. İşte ATO'nun çarpıcı raporunun sonuçl
Ankara Ticaret Odası'nın (ATO) ''Aflar Tarihi'' konulu son
raporunda, Cumhuriyet tarihi boyunca çıkarılan yasalar masaya
yatırıldı. Rapora göre, Türkiye'de 80 yıllık cumhuriyet tarihi
boyunca çeşitli adlar altında 100'ü aşkın af yasası çıkarılarak,
kırılması zor bir rekora imza atıldı. Üstelik 100'ü aşkın affın
içerisine madde aralarına gizlendi. Dar kapsamlı af niteliğindeki
düzenlemeler ve yılda 400 bin adedi bulan zaman aşımları da
girmedi. Raporda, 5 Aralık 1921 yılında ''Fransızlar tarafından
işgal edilen topraklarda işlenen suçlara ilişkin af'' ile başlayan
Aflar Tarihi'ne, Türkiye'de nokta koymanın oldukça zor olduğu ifade
edilirken, ''çünkü sırada yeni aflar var'' denildi. GENEL AFFIN
PERDESİ 1922'DE AÇILDI Türkiye'nin ilk genel af ile 7 ocak 1922'de
tanıştığı bildirilen raporda, toplam dört sayfadan oluşan yasa ile
cezalarının üçte ikisini tamamlayan mahkumların kalan cezalarının
affedildiği kaydedilen raporda, şöyle denildi: ''Bunu 1923 ve 1924
afları izledi. 1933 yılında Cumhuriyetin 10. Yılı, 1960 yılında 27
Mayıs İhtilali ve 1974 yılında Cumhuriyetin 50.yılı nedeniyle
yapılan dört başı mamur aflarla birlikte tam 10 genel af
niteliğinde af ve 4 genel affa ek yasa çıkarıldı. 2000 ve 2002
yıllarında çıkarılan şartlı salıverme ve cezaların ertelenmesine
dair yasalar da buna eklendiğinde neredeyse 6.5 yılda bir genel af
çıkarılmış Türkiye'de.'' İstatistiklerin genel afla salıverilen
suçluların yüzde 23'ünün tekrar suç işleyerek cezaevine döndüğünün
ortaya koyduğunu belirtilen raporda, aflar cezaevlerini
boşaltığını, ancak çok kısa sürede yeniden dolduğu bildirildi.
Rapora göre, 22 Aralık 2000 tarihinde yürürlüğe giren Şartla
Salıverme Yasası'ndan sonra 68 binden 45 bine düşen cezaevi nüfusu,
2002 verilerine göre yeniden 60 binin üzerine çıktı. ÖĞRENCİ AFFI
BAĞIMLILIK YARATTI Rapora göre öğrenci affı, Türkiye' nin gündemine
ilk kez 1983'de girdi. Bu tarihten sonra 1984, 1986, 1988, 1991,
1993, 1995, 1997 ve son olarak 2000 yılında öğrenci affına ilişkin
yasal düzenlemeler yapıldı. İlk öğrenci affının yapıldığı 1983
yılından bu yana geçen 20 yıl içerisinde neredeyse her iki yılda
bir öğrenci affının yapıldığı Türkiye, şimdi yeni bir öğrenci
affına hazırlanıyor. İstatistiklerin, öğrenci aflarından da
beklenen yararın sağlanamadığını gösterdiği belirtilen raporda,
1991 yılına kadar çeşitli nedenlerle okullarıyla ilişkisi kesilen
185 bin öğrenciden 64 bin 500'nün geri döndüğü ancak, bunların 40
bin 207'si yeniden üniversiten ayrılmak zorunda kaldığı ifade
edildi. MALİ AFLAR BAŞI ÇEKTİ Bu arada 'Cumhuriyet tarihi boyunca
ve özellikle 1950'li yıllardan bu yana ekonomisini bir türlü raya
sokamayan Türkiye, ekonomik mağdur yaratmaktan da geri kalmıyor''
görüşüne yer verilen raporda, devamla şu görüşlere yer verildi:
''Birbiri ardına çıkan vergi yasaları, ekonomik darboğazlarda
artırılan vergi oranları ve cezalar, mükellefi sığ sularda
yakalayınca vergiler ödenmiyor, cezalar tahsil edilemiyor. Sonunda
birbiri ardına af çıkarılmak zorunda kalınıyor. Türkiye, Cumhuriyet
tarihi boyunca 37 mali af çıkardı. Buna rağmen vatandaşla devlet
arasında 'kalıcı bir barış' sağlamadı. Sistem sürekli olarak mağdur
üretti, mağdurlar da af istedi.'' Mali afların ya genel af yasaları
içinde birkaç madde ile düzenlendiği ya da sadece vergi cezalarının
affını kapsayan düzenlemeler içerdiği bildirilen raporda, zaman
zaman da belirli vergi ve cezaların affını kapsayan düzenlemeleren
yapıldığı belirtildi. MALİ AFLAR KAPSAMINDA İLK VERGİ AFFI Mali
aflar kapsamında ilk vergi affının 17 Mayıs 1924 tarihini taşıdığı
kaydedilen raporda şöyle denildi: ''1928 yılında çıkarılan yasadan
sonra 1934 yılına kadar herhangi bir mali af getirilmemiş. Bu
tarihte 40 sayılı Varlık Vergisinin Bakayasının Terkinine ve 2566
Sayılı Vergi Bakayasının Tasfiyesine dair iki yasa çıkılmış. En son
27 Şubat 2003 tarihinde yürürlüğe giren Vergi Barışı kanunu, af
mıdır değil midir diye tartışıladursun, mükelleflere tanınan süre
sonlandı bile. 3.6 katrilyon lira devletin kasasına girerken, kriz
mağduru esnaf ve tüccar devletiyle bir kez daha barıştı.''
CUMHURBAŞKANI DA AFFETTİ Rapora göre, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet
Sezer de göreve geldiği günden bu yana sağlık nedeniyle af
talebinde bulunan 247 hükümlünün 246'sını yetkisi dahilinde
affetti. YENİ AFLAR YOLDA Yeni afların yolda olduğu da ifade edilen
raporda, bunlar şöyle sıralandı: -Mal beyanı suçuna af: Adalet
Bakanlığı, mal beyanında bulunmadıkları gerekçesiyle cezaevine
girme riski bulunan yaklaşık 1,5 milyon kişiye ''af'' öngören bir
taslak hazırladı. -Kaçak konuta af: Hükümet, gecekondu affı ve
kaçak konutlar için iki ayrı yasa tasarısı hazırlıyor. -Telekomda
özelleştirme öncesi af: Türk Telekom, özelleştirme öncesi, kamu
kurum ve kuruluşları ile özel kişilerden olan 500 trilyon liralık
telefon alacaklarına kısmi af getiriyor. -Kredi borcuna af:
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na (TMSF) ve fon bünyesinde bulunan
Bayındırbank'a devredilmiş bankalara bireysel kredi, kredi kartı ve
kredili mevduat hesap borcu bulunan müşterilerden olan alacakların
tahsilatı hızlandırılıyor. 30 Haziran 2004 tarihine kadar Fon'a
başvuran bireysel kredi borçluları ile kefillerine, faiz
oranlarında indirim yapılacak. -Üniversite affı: Hükümet,
üniversiteden atılan 60 bin öğrenciye af getirilmeye hazırlanıyor.
Düzenleme lisans üstü eğitim gören master öğrencilerini ve öğretim
üyelerini de kapsıyor. ATO BAŞKANI AYGÜN Rapora ilişkin
değerlendirmelerde bulunan ATO Başkanı Aygün, 'bir defaya mahsus
100'ü aşkın af çıkarmanın, sadece bize özgü bir adalet kültürü
olduğunu' kaydetti. Özellikle genel afların toplumda vicdanları
rahatlatmadığını belirten Aygün, ''Aflar, sistemin açıklarını
kapatan, ayıplarını örten, toplumun biriken gazını alan bir
çaresizlik eseri olarak ortaya çıkıyor'' dedi. Affa hiç ihtiyaç
duymamış ve bugün de ihtiyaç duymayan ülkeler olduğunu, buna örnek
olarak İngiltere'nin gösterilebileceğini ifade eden Aygün, şunları
söyledi: ''İngiltere'de genel af, 1715 ve 1745 yıllarında
kullanılmış, Amerika'da Vietnam savaşı sonrasında af konusu farklı
şekillerde halledilmişti. Ancak Avrupa'da af yaygın olarak
kullanılabiliyor. Almanya 1949, 1954, 1968 ve 1970 yıllarında af
ilan ederken, İtalya'da 1944 yılından bu yana elliye yakın af
çıkarıldığını görebiliyoruz. Diğer yandan Fransa da, sıkça affa
başvuran ülkelerin başında geliyor. Avusturya ise anma günlerinde
af çıkarmak bir gelenek haline geldi. Hollanda'da 1941 yılında
yürürlüğe giren af kanunuyla, bir kısım vergi suçları affedildi.
Ama kuşkusuz Türkiye af çıkarma konusunda rekor üstüne rekor
kırıyor. Madde arkasına gizlenmiş, kamüfle edilmiş, gizli afları
listeye koyacak olursak hayatımız afla geçiyor diyebiliriz.''
ÇIKARILAN YASALAR Ankara Ticaret Odası'nın (ATO) ''Aflar Tarihi''
konulu raporuna göre, TBMM tarihinde af ve ceza indirimi konusunda
çıkarılan yasalar şöyle: -19 Aralık 1921: Hıyaneti Vataniye Kanunu
kapsamındaki bazı suçlar için öngörülen af. -7 Ocak 1922: TBMM
tarihindeki ilk ''genel af'' yasası 7 Ocak 1922 tarihinde
çıkarıldı. Toplam dört maddeden oluşan yasa ile cezalarının üçte
ikisini tamamlayan mahkumların kalan cezaları affedildi, işgale
uğrayan yerlerdeki kişiler hakkında açılan davalar ise ertelendi.
-31 Mart 1923: Esirlerin affı. (Lozan Anlaşması gereğince
Türkiye'nin elinde bulunan askeri ve sivil esirlere ilişkin af).
-26 Aralık 1923: Cumhuriyetin kuruluşundan kısa bir süre sonra 26
Aralık 1923 tarihinde ikinci genel af yasası çıkarıldı. Sözkonusu
düzenlemeyle 29 Ekim 1923 tarihine kadar işlenmiş suçlara verilen
cezaların yarısı affa tabi tutuldu. Yasayla af kapsamına
gireceklerin üç ay içinde teslim olmaları koşulu getirildi. -20
Mart 1924: Genel affa ek kanun. -16 Nisan 1924: Türkiye'den ayrılan
topraklarda yaşayanlar için genel af. -11 Aralık 1924: Meni
Müskirat Kanunu (Sarhoşluk veren şeylerin önlenmesi) kapsamında
mahkum olanların affı. -23 Mayıs 1929: Kabahatlerin affı.
(Kabahatlıların affı ve bazı cürümlerin takibat ve tecili hakkında
kanun). -26 Ekim 1933 (10. Yıl affı): Cumhuriyetin kuruluşunun
10'uncu yıldönümü dolayısıyla 26 Ekim 1933 tarihinde yeni bir genel
af yasası çıkarıldı. -8 Ocak 1936: ''Tunceli affı'' (Tunceli ilinde
yaşayan ve nüfus kütüklerine kaydolmamış olanlar ile asker
kaçakları hakkındaki af). -14 Ocak 1938: ''Tunceli affı''
konusundaki yasanın yenilenmesi. -29 Haziran 1938: İstiklal
Mahkemeleri'nde mahkum olanlar hakkında çıkarılan af yasası. -19
Nisan 1940: Depremde yararı görülen mahkumların affı. -26 Aralık
1941: Depremde yararı görülen mahkumların affı. -2 Ağustos 1944:
Mütteffik devletlerin tebaasında bulunan mahkumların affı. -14
Haziran 1946: Basın affı. -14 Temmuz 1950: Kısmi genel af. -11 Mart
1954: Orman suçlularının affı. -11 Şubat 1957: Ateşli silahlara
ilişkin af. -23 Haziran 1958: Orman suçlularının affı. -28 Haziran
1960: 27 Mayısçıların affı. (Hürriyet mücadelesi uğrunda işlenen
bazı suçların affına dair geçici kanun). -28 Haziran 1960:
Ruhsatsız silah taşıyanlara ilişkin af. -10 Eylül 1960: Milli
korunma suçları affı. -26 Ekim 1960 (27 Mayıs Affı): 27 Mayıs 1960
tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından yönetime el
konulmasından sonra, 26 Ekim 1960 tarihinde genel af yasası
çıkarıldı. -18 Kasım 1960: Genel affa ek kanun. -10 Mayıs 1962:
22-23 Şubatçıların affı. (asker kişiler tarafından 22-23 Şubat 1962
olayları dolayısıyla ve daha önce bu olaylara esas oluşturacak
kovuşturmalara ilişkin af). -16 Ekim 1962: DP'lilerin affı.
(Anayasayı ihlal suçundan Yüksek Adalet Divanınca mahkum
edilenlerin cezalarının kısmen affı hakkındaki kanun). -23 Şubat
1963: Genel af. 5 yılı geçmeyen hapis cezaları için af getirildi.
Değişik oranlarda ceza indirimi sağlandı ve bazı suç ve cezalar
kapsam dışında tutuldu. -18 Temmuz 1963: Milli korunma affı. -8
Nisan 1965: DP'lilerin affına ilişkin kanuna ek. -3 Ağustos 1966:
Genel af. -19 Temmuz 1967: Genel af Kanununa ek. -26 Aralık 1967:
20-21 Mayısçıların affı. -15 Mayıs 1969: Kısmi genel af. -26
Haziran 1973: Orman suçlarının affı. -15 Mayıs 1974: Genel af. -24
Şubat 1976: Şoför affı. (Cumhuriyetin 50. Yılı dolayısıyla
çıkarılan aftan kısmen yararlanan sürücülerin mesleklerini icra
etmelerine olanak sağlayan yasal düzenleme). -2 Ağustos 1977:
Haşhaş ekicilerinin affı. -26 Ocak 1978: 1974'te çıkarılan genel af
kanununa bir bent eklenmesine dair kanun. -25 Eylül 1980: Ateşli
silahlar konusundaki af kanunu. -25 Aralık 1985: Memurların
disiplin cezalarının affı. -25 Mart 1988: Ceza indirimi öngören
kanun. -18 Haziran 1992: Memurların disiplin suçlarının affı. -12
Nisan 1991: Terörle mücadele Kanunu'nun geçici 4. Maddesi uyarınca
öngörülen şarla salıverme. -6 Mayıs 1993: Öğrenci affı. -1 Haziran
1994: Türk parasının kıymetini koruma hakkında kanun kapsamındaki
suçların affı. -7 Haziran 1995: Öğrenci affı. -28 Ağustos 1999:
Basın yoluyla işlenen bazı suçların ertelenmesine dair kanun.
(Anayasa Mahkemesi'nce kısmen iptal edildi). -28 Ağustos 1999:
Cezaların infazı hakkındaki kanuna bir geçici madde eklenmesine
dair kanun. (Cumhurbaşkanı veto etti). -28 Ağustos 1999: Cezaların
infazı hakkındaki kanuna bir geçici madde eklenmesine dair kanun.
(Cumhurbaşkanı veto etti). -22 Haziran 2000: Öğrenci affı.
(Cezaların affı hakkındaki kanuna bir geçici madde eklenmesine
ilişkin kanunun Cumhurbaşkanınca veto edilmesinden sonra öğrenci
affı ayrı bir yasa olarak çıkarıldı). -21 Aralık 2000: 23 Nisan
1999 tarihine kadar işlenen suçlardan dolayı şartla salıverilmeye,
dava ve cezaların ertelenmesine ilişkin yasa. -25 Nisan 2002:
Şartla salıverilmeye ve dava ve cezaların ertelenmesine dair
kanun'da değişiklik yapan yasa. AFLAR -17 Mayıs 1924: İlk vergi
affı, 17 Mayıs 1924 tarihini taşıyor. -05 Ağustos 1928: Elviyeyi
Selased vergilerinin sureti cibayetine dair yasa. -15 Mart 1934:
4530 sayılı varlık vergisinin bakayasının terkinine dair yasa. -04
Temmuz 1934: 2566 sayılı vergi bakayasının tasfiyesine dair yasa.
-29 Haziran 1938:3568 sayılı arazi vergisinin mali yıl sonuna kadar
olan bakiyesinin terkinine dair yasa. -13 Haziran 1946: Orman
İşletmelerinin bazı vergilerden muaf tutulması hakkındaki yasa. -21
Ocak 1947: 5050 sayılı toprak mahsulleri vergisi artıklarının
silinmesi hakkında yasa. -26 Ekim 1960 : 113 sayılı af yasası. -28
Aralık 1961: 281 sayılı vergi cezaları gecikme zamlarının Tecil ve
Tasfiyesine dair yasa. -33 Şubat 1963: 218 sayılı bazı suç ve
cezaların affı hakkında yasa. -13 Haziran 1963:252 sayılı spor
kulüplerinin vergi borçlarının bir defaya mahsus olmak üzere affı
hakkında yasa. -05 Eylül 1963: 325 sayılı yasa kamu iktisadi
teşebbüslerinin 1960 ve daha önceki yıllarına ait bir kısım vergi
borçlarının tasfiyesi hakkında yasa. -16 Temmuz 1965: 691 sayılı
belediyelerin ve belediyelere bağlı müessese ve işletmelerin bir
kısım borçlarının Hazine'ce terkin ve tahkimi hakkında yasa. -03
Ağustos 1966 :780 sayılı bazı suç ve cezaların affı hakkında yasa.
-15 Mayıs 1974:1803 sayılı Cumhuriyetin 50. yılı nedeniyle bazı suç
ve cezaların affı hakkında yasa. -20 Mart 1981: 2431 sayılı
tahsilatın hızlandırılması ve beyan dışı kalmış servet unsurlarıyla
vesikasız emtianın beyanına ilişkin yasa. -2 Mart 1982 : 2431
sayılı yasaya ek. -22 Şubat 1983: 2801 sayılı bazı kamu
alacaklarının özel uzlaşma yolu ile tahsil hakkında yasa. -1985:
Bazı vergi kanunlarında değişiklik yapılması hakkında kanunun
geçici 4. Maddesi. -3505 sayılı yasa, (geçici birinci madde). -3689
sayılı yasa (geçici birinci madde). -3787 sayılı yasa. -400 sayılı
tahsilat genel tebliğ (2). -4369 sayılı yasa. -414 sayılı tahsilat
genel tebliğ (3). -4748 sayılı yasa ile emlak vergisi ile ilgili af
düzenlemesi (emlak vergisi yasasının geçici madde:21). -1988: Bazı
vergi kanunlarında değişiklik yapılması hakkında kanunun geçici 1.
Maddesi. -1990: Bazı vergi kanunlarında değişiklik yapılması
hakkında kanunun geçici 1. Maddesi. -1992: Bazı kamu alacaklarının
tahsilatının hızlandırılması ve matrah artırımı hakkında kanun.
-Sicil affı. -BAĞ-KUR SSK ödeme kolaylığı. -27 Şubat 2003 tarihinde
''Vergi Barışı'' kanunu yürülüğe girdi.