Türkiye, açık pazar haline geldi
Abone olTürkiye, perakende sektöründe yabancıların "Açık pazarı" haline geldi. Son günlerde yaşanan "Carrefour savaşı bu durumun somut göstergesi oldu.
Yabancı yatırımcıların, bankacılığın yanı sıra en fazla ilgi
gösterdiği alan perakende sektörü oldu. Wal Mart, Carrefour ve
Tesco gibi dünya devleri Türkiye’deki pazara hakim olabilmek için
kıyasıya yarışıyor.
Türkiye’nin önde gelen iki grubunun geçtiğimiz hafta Gima ve Endi
üzerinden yaşadığı rekabet, perakende sektöründeki büyük savaşı gün
yüzüne çıkardı. Koç Grubu’na ait Migros’un yaptığı pazarlıkların
mürekkebi kurumadan Sabancılar, Hüsnü Özyeğin’i ikna ederek sahibi
olduğu Gima ve Endi’yi kendi grubuna kattı. Koç Grubu da
centilmenlik dışı kabul ettiği bu çalımdan dolayı Sabancı ile Türk
Telekom için oluşturdukları konsorsiyumu bozma kararı aldı.
AB süreci, makro ekonomik göstergelerde istikrarın yakalanması ve
ağır bürokratik engellerin ortadan kaldırılması ile Türkiye yabancı
sermaye için cazibe merkezi haline geldi. Yıllardır sıcak para ile
giriş yapan yabancılar artık reel sektöre de önemli miktarda kaynak
ayırıyor. Finans kurumlarının ardından perakende sektörü de dünya
devlerinin yakın izlemeye aldığı sektörlerin başında geliyor. 50
milyar dolarlık pazar büyüklüğü- ne ulaşan sektörde yerli ve
yabancı birçok fir- ma kıyasıya rekabet ediyor. Bazı şirketler Türk
perakende sektörü için doğrudan yatırım, bazıları ise şirket alma
stratejisi izliyor.
Son gelişmeler söz konusu yarışın bu yıl daha da hızlanacağını
gösteriyor. Fransız Carrefour yetkilileri Gima ve Endi’yi
almalarını, Türkiye’de marketler zinciri satın almalarının
başlangıcı şeklinde değerlendiriyor. Dünyanın bir numaralı
perakende devi Wal Mart’ın ise Migros ile görüşmesinden sonra ne
yapacağı merakla bekleniyor. Wal Mart’ın şu sıralar Tansaş için adı
geçiyor. Tansaş’a talip bir diğer firma ise geçtiğimiz yıllarda
Kipa’yı alan İngiliz Tesco. Alman perakende devi Metro’nun da nasıl
bir strateji izleyeceği merak ediliyor. Metro yetkilileri yer
bulabilmeleri halinde Türkiye’ye 300 milyon Euro’luk yatırım
yapacak.
Devlerinin Türkiye’ye olan ilgisi perakende sektörünün dünya
çevrelerinde gelişmeye en açık ve potansiyeli en yüksek pazarlardan
biri olarak görülmesi. Türkiye perakende sektörünün büyüklüğü
Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Derneği verilerine göre 40
milyar dolar olsa da sektör oyuncuları bu rakamı 50 milyar dolar
olarak telaffuz ediyor. Sektörün büyüklüğü için bu yıl tahmin
edilen rakam ise 65 milyar dolar. Söz konusu rakamın yüzde 30’u
organize perakendecilere ait. Geriye kalan 35 milyar dolar ise hâlâ
küçük perakendecilerden ya da bireysel market ve bakkal
işletmelerinden oluşuyor. 35 milyar dolarlık organize olmayan
pazara sahip olma isteği Tesco (cirosu 40 milyar dolar), Carrefour
(cirosu 115 milyar dolar), Metro (cirosu 75 milyar dolar) ve Wal
Mart (cirosu 285 milyar dolar) gibi dünya devlerinin niçin
Türkiye’de yatırım yapıyor sorusunun cevabı. Gelişmiş Batı
ülkelerinin yüzde 90’ının organize perakendecilerden oluşması ve
nüfusunun artmaması bu ülkelerde yatırımı cazip olmaktan çıkarıyor.
İngiliz Tesco yetkilileri sektöre olan ilgilerini “Gizli kalmış
enerjiden müthiş etkilendik” sözleriyle özetliyor. CarrefourSA
yetkilileri ise pazarın yerli yabancı birçok zincir markete yetecek
kadar büyük olduğunu beliterek daha çok yatırım yapacaklarını
kaydediyor. Yabancı firmaların, Türkiye perakende pazarı henüz
şekillenmediği için yatırımlarını hızlandırdıklarını kaydeden Kiler
Hipermarketleri Genel Müdürü Nihat Özdemir, çoğunluğu gençlerden
oluşan 70 milyonluk nüfusun dünya perakende devlerinin iştahını
kabarttığını vurguluyor. Yerli firmaların çok güçlü oldukları için
Wal Mart, Carrefour gibi devlerle ortaklık yapmak zorunda kaldığını
ifade eden Özdemir, birçok firmanın ‘başka türlü ayakta kalamam’
düşüncesiyle ortak hareket etmek istediğini kaydediyor. Kiler’in de
yabancılardan gelebilecek ortaklık tekliflerine sıcak baktığını
dile getiren Özdemir, güçlü sermaye yapısı olan yabancı
perakendeciyi almanın avantajlı olduğunu belirtiyor. Sektörde kâr
edemeyen zincir marketlerin satış yoluna gittiklerini dile getiren
Nihat Özdemir, Gima ve Endi’nin satılmasını, Tansaş’ın ise
satılacağı söylentisini buna bağlıyor. Yabancı firmalar kadar yerli
firmalar da söz konusu yarışta etkili olmak istiyor. Öyle ki
Migros’un talip olduğu Gima ve Endi’yi Sabancı Grubu’nun alması iki
büyük kuruluşun arasını açtı. Telekomünikasyon özelleştirmesine
beraber gireceklerini açıklayan iki firma ortaklıklarını sona
erdirdiklerini açıkladı. Gima’yı kaptıran Koç Holding’in Doğuş
Grubu’na ait Tansaş ile ilgilendiği kulislerde konuşuluyor. Ayrıca
Tansaş için dünyanın perakende devi Wall Mart’ın da adı geçiyor.
Migros’un haricinde Kiler, Canerler, Maksi, Afra, BİM gibi
zincirler de Türkiye’nin farklı şehirlerinde yeni mağaza açıyor.
Öyle ki BİM’in açtığı mağaza sayısı bin 100’ün üzerine çıktı.
Alışveriş Merkezleri ve Perakendecileri Derneği Yönetim Kurulu
Başkan Yardımcısı Servet Topaloğlu, sektörde ‘inorganik büyüme’nin
başladığını belirterek bunun arkasının mutlaka geleceği görüşünde.
Türkiye’de organize ve yarı organize perakendeye doğru kayış
olduğunu ifade eden Topaloğlu, bu sektörde başarılı olabilmek için
hem fiyat hem de duygusal ekseni unutmamak gerektiğinin altını
çiziyor. Metro AG Yönetim Kurulu Başkanı Hans-Joachim Körber,
yabancı firmaların güvendiği için geldiğini belirterek bunun
Türkiye’deki olumlu gelişmelerin yabancı yatırımcılar tarafından
olumlu karşılandığının göstergesi olduğunu kaydediyor. Körber,
zincir mağaza sayısının artmasının organize perakende sektöründeki
kayıt dışını aşağıya çekeceğini belirtiyor.
Türkiye’de faaliyet gösteren firmalar:
CarrefourSA: Avrupa’nın en büyük, dünyanın iki numaralı hipermarket
zinciri Carrefour, bugüne kadar Türkiye’de 800 milyon doların
üzerinde yatırım yaptı. İlk mağazasını 1993’te İçerenköy’de açan
firma, 1996’da Sabancı Holding ile ortak oldu. Şu anda 12
CarrefourSA Hipermarket, 7 Champion Süpermarket ve 303 DiaSA
Discount market zincirine sahip. CarrefourSA’nın 2004 cirosu 900
milyon dolar.
Gima: Gima Süpermarket 81 mağazası ile 3. sırada. Endi ise discount
indirim market zincirlerinde 45 mağazasıyla 4. sırada yer alıyor.
Gima ve Endi’nin konsolide net satışları 2004’te 523 milyon dolar
oldu. CarrefourSA bu anlaşma ile 33 ilde 12 hipermarket, 90
süpermarket ve 355 discount market ile hizmet vermeye devam ederek
1,5 milyar dolar ciroya ulaşmış oldu. Bunun yanında 8 bin 800
kişiye iş imkanı sağlayacak.
Migros: İsviçre Migros Kooperatifler Birliği ve İstanbul
Belediyesi’nin girişimleri ile 1954’te kuruldu. 1975’te Migros’un
çoğunluk hisseleri Koç’a devredildi. Firma İstanbul’da mağaza
sayısını hızla artırdı. Yurtiçinde 72 M, 72 MM, 33 MMM, 283 Şok ve
3 alışveriş merkezi ve hipermarkette hizmet veren Migros,
yurtdışında Bakü’de 3, Rusya’da 32, Kazakistan’da 5, Sofya’da 4
Ramstore olmak üzere 507 mağazaya ulaştı.
Tansaş: 1973’te halka ucuz et ve kömür sağlamak hedefiyle İzmir’de,
Tansa adıyla kuruldu. 1976’da ‘Tanzim Satışlar Müdürlüğü’ çatısı
altında, Konak’ta ilk mağaza açıldı. 1999’da hisselerinin büyük bir
bölümü Doğuş Grubu’na geçti. 2002’de grup bünyesindeki
Macrocenter’ı aldı. Firma, Tansaş ve Macrocenter markaları ile 206
mağazası, 5 bin personeli ile yıllık 78 milyon müşteriye hizmet
veriyor.
Kiler: İstanbul’daki 50 Kiler, Kilerim ve Maximum olarak 3
konseptiyle 2 bin 500 kişiye istihdam sağlayan firma, İzmit’in
Darıca ilçesinde açtığı 51. mağazasıyla faaliyetlerini şehir dışına
kaydırıyor. Ankara’da mağaza açmaya hazırlanan Kiler, Tekirdağ,
İzmir, Antalya, İzmit ve Kütahya’da büyümeyi hedefliyor.
Canerler: 35 şubesiyle Ankara’da en büyük ciroyu yapan perakendeci
olan Canerler, Ankara dışına çıkarak 36. şubesini Bodrum’da açacak.
Firmanın hedefi turizm beldelerinde 35-40 mağaza açarak bir alt
zincir oluşturmak.
Mopaş: İstanbul’da 24, Bursa’da 7, toplam 31 mağazaya sahip olan
Mopaş, 750 kişiye istihdam sağlıyor. Firma 15 Mayıs’ta da
Üsküdar’da yeni mağaza açmaya hazırlanıyor.
Avrupa pazarı doydu, devlerin gözü Türkiye’de
Halen 50 milyar dolar olduğu tahmin edilen perakende sektörünün yıl
sonunda 65 milyar dolara erişeceği belirtiliyor. Pazarın yüzde 30’u
organize perakendecilere ait. Geri kalan 35 milyar dolar ise
bireysel market ve bakkal işletmelerinden oluşuyor. Bu da dünyanın
en büyük devleri Wal Mart (cirosu 285 milyar dolar), Carrefour
(cirosu 115 milyar dolar), Tesco (cirosu 40 milyar dolar) ve
Metro’nun (ciro- su 75 milyar dolar) neden Türkiye’de yatırım
yaptıklarını gösteriyor. Gelişmiş ülkelerde pazarın yüzde 90’ı
organize. Bu nedenle devler, nüfusu da sürekli artan Türkiye’deki
pazardan pay kapmak için yarışıyor.
HABER İNCELEME: ERCAN BAYSAL
KAYNAK: