Türk bilim insanlarından covid-19 tedavisinde umut olacak ilaç: 20 saate kadar öteliyor
Abone olTÜBİTAK COVID-19 Türkiye Platformu bünyesinde Bahçeşehir Üniversitesi (BAU) ve İstanbul Medipol Üniversitesi'nin ortaklaşa yürüttüğü projede astım ve alerji tedavisinde kullanılan bir ilacın preklinik testlerinde koronavirüs tedavisinde güçlü bir etkiye sahip olduğu belirlendi.
TÜBİTAK COVID-19 Türkiye Platformu bünyesinde geliştirilen ve
Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Temel Tıp Bilimleri Bölümü ve
Biyofizik Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Serdar Durdağı'nın
yürütücü, İstanbul Medipol Üniversitesi Uluslararası Tıp Fakültesi
Tıbbi Farmakoloji Anabilim Dalı Başkanı ve İlaç Keşif ve Geliştirme
Merkezi Müdürü Doç. Dr. Mustafa Güzel'in koordinatör araştırmacı
olarak katkı verdiği proje, koronavirüs mücadelesine umut oldu.
Faz-2 çalışmalarına başlanan projede, 'Montelukast' adlı molekülün
virüsün hücreye girmesini ve hücre içerisinde çoğalmasını
engellediği preklinik çalışmalar ile ortaya konuldu.
Bahçeşehir Üniversitesi (BAU), TÜBİTAK MAM, İstanbul Medipol
Üniversitesi ve Koç Üniversitesi'nden toplamda 30'dan fazla
araştırmacı ve bursiyerin katkıları ile TÜBİTAK COVID-19 Türkiye
Platformu desteği ve Bahçeşehir Üniversitesi Bilimsel Araştırma
Projeleri (BAP) kapsamında preklinik çalışmalara başlandı. Çalışma,
TÜBİTAK Türkiye COVID-19 Platformu'nda yer alan 18 projeden biri
oldu.
"15 bin molekülü koronavirüste önemli hedef proteinlerde
taradık"
Çalışmaların geçtiğimiz ocak ayı itibariyle başladığını anlatan
Prof. Dr. Serdar Durdağı, "Bahçeşehir Üniversitesi Tıp
Fakültesi'nde Hesaplamalı Biyoloji ve Moleküler Simülasyonlar
Laboratuvarı'nda Ocak 2020'de kendi geliştirdiğimiz bir sanal
molekül tarama algoritmasıyla var olan molekül kütüphanelerinin
koronavirüs tedavisinde kullanılıp kullanılamayacağına yönelik bir
çalışma başlattık. Çalışmaya öncelikle FDA (Amerikan Gıda ve İlaç
Dairesi) onaylı var olan moleküller ve Türkiye'deki ruhsatlı
ilaçlardan oluşan bir kütüphane ile başladık. Molekül kütüphanemizi
klinik aşamada denenen moleküllerle genişlettik. Toplam molekül
sayısını 15 bine çıkarttık. Bu var olan ilaç ve ilaç adayı
moleküller zaten birçok preklinik ve klinik aşamayı tamamladığından
yan etki profilleri ve etki mekanizmaları çok iyi biliniyor. 15 bin
molekülü koronavirüste önemli hedef proteinlerde taradık. Bunlar
hem virüsün sağlıklı hücreye girerken kullanmış olduğu hedef
proteinler hem de hücre içerisinde çoğalmasını sağlayan proteinler.
Öne çıkan moleküller için de biyolojik testler ve virüs
nötralizasyon testleri yapıldı" dedi.
"20 saate kadar virüsün etkisini ötelediğini
gördük"
15 bin molekül arasından 25 molekülü seçtiklerini anlatan Prof. Dr.
Durdağı, "Bunlar arasında biyokimyasal testler yapıldı. TÜBİTAK
MAM’da gerçekleştirilen virüs nötralizasyon testlerinde bir tane
molekülümüzün ciddi anlamda koronavirüse karşı etkin olduğunu
ortaya koyduk. Önce molekül sağlıklı hücre ile etkileştirilip daha
sonra virus ile enfekte edildiğinde virüsün aktivitesini 8 saate
kadar ötelediği bulundu. Virüs sağlıklı hücreyi enfekte ettikten
sonra molekül kullanıldığında ise 20 saate kadar virüsün etkisini
ötelediğini gördük" diye konuştu
" 1.5 ay içinde bir ara raporumuzda olacak"
Faz-2 çalışmaları hakkında da bilgi veren Prof. Dr. Durdağı, "380
gönüllü hastada denemek için hem klinik etik kurulu izinlerini
aldık hem de Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu klinik çalışma
yapabilme iznimizi aldık. Faz-2 çalışmaları 8 farklı
hastanede 380 gönüllü hasta üzerinde başlayacak. Montelukast adlı
molekül özellikle astım ve alerji tedavilerinde çok fazla
yoğunlukla kullanılan bir ilaç. Örneğin Amerika'da en fazla
reçetelenen 16'ncı ilaçtır. 1998 yılından bu yana da kullanımdadır.
2012'de patent süresi geçmiştir. Beklentimiz 3 ay içerisinde Faz-2
çalışmasının raporlanması. 1.5 ay içinde bir ara raporumuzda
olacak" değerlendirmesinde bulundu.
"Hastalarımıza yeni bir çare olarak sunabilme şansına
kavuşmuş olacağız"
Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Türker Kılıç
ise koronavirüs sürecinde en başarılı sınavı verenin bilim dünyası
olduğunu vurgulayarak çalışma hakkında "Tahminlerden çok daha erken
aşı bulundu. Birçok yerde yapılan önemli araştırmalar var. Bu
araştırma da önemli araştırmalardan bir tanesi. Koronavirüs
tedavisinde sürecin hızlandırılmasındaki en önemli yollardan bir
tanesi de var olan ve başka hastalıklar için halihazırda kullanılan
ilaç kütüphanelerinin bu hastalığa yönelik olarak da kısa sürede
kliniğe aktarılabilmesi konusundaki gelişmeler oldu. Bu konuda da
biz laboratuvarımızda özellikle, Serdar Durdağı hocanın
laboratuvarında, var olan yaklaşık 15 bin molekülün koronavirüste
kullanılıp kullanılamayacağı yönünde öncelikle bir in siliko
çalışma başlattık. Bu 15 bin molekülün içerisinden seçilen
moleküllerden bazıları hastalığın tedavisine aday moleküller haline
geldiler. Bu laboratuvarda yapılan araştırmalarla kısa sürede Faz-2
çalışması haline getirildi. Amaç Faz-3'ü tamamlamak ama içinde
bulunduğumuz pandemi koşullarında eğer molekül Faz-2’de de başarılı
sonuçlar verirse zaten halihazırda başka hastalıklarda kullanılan
bu molekülü kısa sürede acil kullanım kurallarıyla beraber Faz-3
aşamasını da aşarak hastalarımıza yeni bir çare olarak sunabilme
şansına kavuşmuş olacağız." şeklinde konuştu.