Tüpraş yine en büyük firma

Tüpraş geçen yıl 8.2 katrilyon lira üretimden satış gerçekleştirerek, Türkiye'nin en büyük sanayi kuruluşu oldu. İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) 'Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu' raporunun sonuçları açıklandı. 2003 yılında 500 büyük sanayi kuruluşunun kârlarını ve verimliliğini artırarak iyi bir yıl geçirdiklerini ortaya koyan rapora göre, faiz gelirleri düşerken üretimden satışlar ise azaldı. 500 Büyük arasında özel sektör firmaları istihdamı yüzde 9.2 oranında artırarak 365 binden 399 bine çıkarmalarına rağmen, kamu kurumlarının 2002 yılına göre istihdamı yüzde 14.2 düşürmeleri genel istihdam artışının yüzde 2.7'de kalmasına neden oldu. Raporun sunumunu yapan İSO Başkanı Tanıl Küçük, bir soru üzerine sanayi sektöründe artan istihdama karşın bunun yeterli olmadığını ve işsizliğin çözümünde turizm, tarım gibi başka alanlara da öncelik verilmesi gerektiğini söyledi. İstihdamla ilgili bir başka önemli nokta da çalışana verilen ücretlerde ortaya çıkıyor. 2003 yılında şirket giderleri düşen, faize ödedikleri para azalan, kârlılıkları artan sanayicilerin katma değerden çalışana verdiği pay da ters orantılı olarak azalmış. Sanayici 2001 yılında katma değerin 34.4'ünü ücret olarak verirken, bu oran 2002'de yüzde 30.5'e, 2003'te ise yüzde 30.3 kadar geriledi. Kamukurumlarınınküçüldüğü 2003 yılında, özelleştirmesi yılan hikâyesine dönen ve ortada kalan Tüpraş, geçen yılki gibi birincilik sırasını korudu ve üretimden satışlarda 8 katrilyon 215 trilyon 208 milyar lira rakamını yakaladı. Önceki yıl 13. sırada bulunan Ford Otomotiv Sanayii A.Ş.ise geçen yıl 2 katrilyon 425 trilyon 400 milyar 623 milyon lirayla ikinci sırayı aldı. İSO 500 sıralamasında ilk kez üretimden satışlarda bir özel sektör kuruluşu ikinci sıraya yerleşti. Ford Otomotiv Sanayii A.Ş., ayrıca, özel sektör sıralamasında ise birinci oldu. Önceki yılın ikincisi Elektrik Üretim A.Ş. ise geçen yıl 2 katrilyon 166 trilyon 932 milyar 961 milyon lira ile üçüncü oldu. İlk 10 kuruluşun 7'si özel, 3'ü kamu kuruluşlarından oluştu. En fazla kâr eden özel kuruluşlar arasında 441 trilyon 74 milyar 550 milyon lirayla ilk sırayı alan Petrol Ofisi, özel sektör firmaları arasında yarattığı katma değerde de 2 katrilyon 235 trilyon 19 milyar 612 milyon lirayla ikinci sırayı aldı. Yine Doğan Grubu şirketlerinden Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş. 500 Büyük arasında 66'ncı sırada yer alırken, Doğan Gazetecilik A.Ş. ise listenin 334'üncü sırasında yer aldı. Hürriyet, kâğıt ve kâğıt ürünleri basım sanayi sektöründe ise birinci oldu. 2003'ün ilk 10 özel kuruluşunda ise otomotiv firmaları öne çıktı. 2002'de özel kuruluşlar arasında ilk sırada bulunan Arçelik, 2003 yılında liderliğini Ford Otomotiv'e kaptırdı. 2002'de 5'inci sırada bulunan Oyak Renault ise bu yıl ikinci sırayı aldı. 2002'ye göre iki sıra gerileyen Tofaş ise üçüncü sıradan 5'inci sıraya indi. İlk onda yer alan Toyota ise 9'uncu sıradan 8'inci sıraya yükseldi. 2002'de 500 büyük sanayi kuruluşu arasına giremeyen gıda grubu Ülker, 2003'te büyük sıçrama yaparak 371 trilyonu aşan satışla listede 49'uncu sıraya yerleşti. Başbakan Tayyip Erdoğan'ın ortağı olduğu şirketlerin dağıtım ağı içinde yer aldığı Ülker'in yarattığı brüt katma değer de 76 trilyon 545 milyarı buldu. AKP iktidarıyla yıldızı parlayan diğer kuruluş, Zaman gazetesi, Aksiyon dergisi ve Samanyolu TV gibi şirketleri bünyesinde tutan, Fethullah Gülen'e yakınlığıyla bilinen Feza Gazetecilik oldu. 2002'de listede yer almayan Feza Gazetecilik 465'inci sırada yer aldı. Sanayi sektörünün yüzde 50'sinden fazlasını temsil eden 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun Fortune'un 500 büyük kuruluşuyla karşılaştırılması da ilginç sonuçları ortaya koyuyor. 500 büyük kuruluşun satışları Fortune'un birincisi Wal Mart Stores'un satışının yüzde 33.8'i kadar olabiliyor. Yani, Türkiye'nin 500 büyük kuruluşu Wal Mart'ın ancak üçte biri kadar satış yapıyor. İSO 500'de toplam satışlarda ilk sırayı alan Tüpraş'ın Fortune'un 500 listesinde 304'üncü, ikinci sıradaki Petrol Ofisi'nin 321'inci olabileceği ortaya çıktı. Kaynak: Radikal Gazetesi