Tüp bebekte sperm az veya yoksa ne yapılır? Cinsel ilişki sakancalı mı?

Son yıllarda tüp bebek tedavilerinde başarı oranı hayli artmıştır. Kısırlık ya da yetersiz sperm tüp bebek yöntemi ile artık sorun olmaktan çıktı. Peki tüp bebek tedavisinin safhaları neler? Sperm bulunamazsa nasıl bir tedavi uygulanıyor, yumurtalar nasıl toplanıyor, cinsel perhiz gerekli mi? 

Tüp bebek tedavisinde merak edilen 10 soruya Medical Park hastanesi doktorları yanıt verdi. 

Sperm az veya yoksa ne yapılır?
Sperm sayısının istenilen orandan az olması durumunda mikroenjeksiyon ile tüp bebek tedavisi yapılır. Bu yöntem ile az sayıda sperm elde edilse de başarılı bir döllenme sağlamak mümkün olmaktadır. Menide spermin hiç bulunmaması durumunda ise cerrahi işlem ile testislerden sperm araması yapılır.

Tüp bebek tedavisi sırasında cinsel perhiz gerekli midir?
Yumurta toplama işlemi öncesi sadece 3 ile 5 gün arasında cinsel perhiz gerekmektedir, gerekçe olarak sperm sayı ve hareketliliğinin uygun seviyede olması hedeflenmektedir. Transfer sonrası cinsel perhiz konusunda ise hekiminize danışmanız önerilir.

Yumurta nasıl toplanır? Ağrılı bir işlem midir?
Vajinal ultrason eşliğinde yumurtalıkların içerisine özel bir iğne ile girilir ve yumurtanın yerleştiği folikül adı verilen içi sıvı dolu yapı boşaltılır. İğne ile alınan sıvı bir tüpün içerisine aktarılır. Tüp içindeki sıvıda mikroskop altında görülebilen oldukça küçük hücrelere sahip yumurta bulunur. Yumurta toplama işlemi ağrılı bir işlem değildir, ancak hastaların rahatsız olmaması için hafif ya da genel anestezi altında yapılması daha uygundur.

Embriyolar rahim içine nasıl yerleştirilir?
Rahim içerisine embriyo transferi oldukça basit ve kısa süreli bir işlemdir. Bu işlem yapılırken öncelikle rahim ağzına uzman doktor tarafından ince plastik bir kateter yerleştirilir. Embriyo, bu kateter aracılığıyla anne rahmine aktarılır. İşlem öncesi süreçte uygulanan yumurta geliştirici iğneler nedeniyle gereken embriyodan daha fazla sayıda embriyo elde edilebilir. Bu durumda transfer edilmeyen kaliteli embriyolar dondurularak saklanabilir.

Embriyo transferi sonrası istirahat edilmeli mi?
Embriyo transferinden sonra ilk 45 dakika anne adaylarının dinlenmesi önerilir. 45 dakikanın sonunda hastaneden ayrılmasına izin verilen anne adayının istirahat etmesine gerek yoktur. Günlük aktivitelerine ve iş yaşamına devam etmesinde herhangi bir sakınca bulunmaz. Transferden sonra anne adayı ağır egzersizler, tempolu yürüyüşler gibi spor aktiviteleri ve cinsellik dışındaki tüm normal yaşam aktivitelerine dönüş yapabilir.

Transferden sonra kişi normal aktivitelerine ne zaman döner? Kişinin cinsel yaşamı etkilenir mi?
Transferden sonra anne adayı ağır egzersizler, tempolu yürüyüşler gibi spor aktiviteleri ve cinsellik dışındaki tüm normal yaşam aktivitelerini sürdürebilir. Özellikle transfer aşamasından sonra ilk bir haftalık süreçte anne adaylarına cinsel ilişki önerilmez. Bunun nedeni yumurta geliştirici tedaviler ve uygulanan işlemler nedeniyle yumurtalıkların bir miktar büyümesidir. Ancak bu uygulamanın gerekliliği henüz bilimsel olarak kanıtlanmış değildir.

Dondurulmuş embriyodan elde edilen gebelik sonuçları nasıldır?
Dondurulmuş embriyodan gebelik elde etme oranı, tüp bebek merkezinin laboratuvar kalitesine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Uzman kişiler tarafından elde edilen embriyoların uygun koşullarda saklanması büyük bir öneme sahiptir. 

Tüp bebek tedavisinde özel bir diyet uygulanmalı mıdır? 
Bu konu ile ilgili yeteri kadar çalışmalar olmamakla beraber, çalışmalar gösteriyor ki gebeliğin düşünüldüğü dönemde (prekonsepsiyonel dönem) akdeniz mutfağına öz diyetler (bitkisel yağlar, balık, baklagiller, sebzeler) tüketen hastalarda tüp bebek oranlarının yükseldiği gözlenmektedir. 

Tüp bebek sonrası, düşük ihtimali daha mı yüksektir?
Tüp bebek yöntemleriyle oluşan gebeliklerde düşük riski, doğal yolla elde edilen gebeliklerden çok az daha yüksek oranda gözlemlenmiştir. Ne var ki bu sonucun nedeni tüp bebek tedavisinin olmadığı görülmüştür. Düşük riskinin artması kişinin gebe kalmasını engelleyen sebebe bağlanmıştır.

Blastosist transferi nedir?
Tüp bebek yöntemini denemiş olan hastaların gebe kalma ihtimalini arttırması amacına dayanan bir yöntemdir. Blastosist transferi bir çok kez sonuç alınamayan yumurta ve sperm hücrelerini bir araya getirerek döllenmeye bırakılması ile oluşan embriyonun 5. günüde göstermiş olduğu gelişim haline denir. Herhangi bir genetik problem olmayan ve yapısal bozukluk tespit edilmeyen kaliteni embriyo laboratuvar ortamında incelenir ve anne adayının rahimine transfer edilir. Bu yöntem büyük oranda başarıyı getirmektedir.