TÜBİTAK Neptün'ün ters yöne dönen uydusu Triton'u inceledi

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Ulusal Gözlemevi (TUG), Neptün'ün en büyük uydusu Triton'un uluslararası gözlemine katılarak, uyduya ilişkin yeni veriler elde etti. 

TÜBİTAK'tan edinilen bilgiye göre, TUG, güneş sisteminin en dış ve sekizinci gezegeni konumundaki Neptün'ün 14 uydusundan en büyüğü Triton'a ilişkin gözlemde bulundu. 

Neptün'ün tersi yönünde dönen Triton, güneş sisteminde bu özelliğe sahip tek uydu olarak biliniyor. Atmosferi de mevsimlere göre değişim gösteren Triton'un incelenmesinin bu nedenle büyük önem taşıdığı belirtiliyor.

UZUN SÜRELİ BİR İNCELEME YAPILDI

5 Ekim'de Neptün'ün uydusu Triton, Samanyolu'ndaki parlak bir yıldız ile dünyanın arasından geçti. Böylece güneş tutulmasına benzer bir yıldız tutulması meydana geldi ve kısa süre için yıldız görünmez oldu. 

16 yıl önce, Ekim 2017'de Triton'un tekrar parlak bir yıldızı örteceği hesaplanarak, gözlem için yıllar öncesinden hazırlık yapıldı. 

5 Ekim'deki yıldız tutulmasının gölgesi Kazakistan'dan başlayarak Güney Avrupa'dan geçti ve Meksika'da sona erdi. TUG da bu kuşakta yer aldı.

Tutulma kuşağında kalan TUG, Türkiye'nin en büyüğü olan 150 cm ayna açıklıklı "RTT150" teleskobuyla tutulmayı izledi. TUG, çok sayıda gözlemevinin olduğu uluslararası kampanyaya katılarak yeni veriler elde etti. 

Böyle bir gözlem, tutulma kuşağı içinde kalan tüm gözlemevlerinin uluslararası katılımıyla yapıldığından Triton'un atmosferi sürekli gözlenmiş oldu. Dünyanın farklı yerlerinde gözlenen verilerle atmosferin tamamının incelenmesi sağlandı.

TUG'dan yapılan yüksek çözünürlüklü gözlemler, her 1 saniyede yaklaşık 2 kilometre Triton atmosferinin izlenmesine imkan tanıdı. Böylece sık gözlem yapılarak Triton'un atmosferinin anlaşılmayan yönlerinin anlaşılır olacağı belirtildi. Gözlem sırasında "RTT150" teleskobundaki çok yüksek hızda görüntü alabilen kamera, saniyede 20 adet yüksek kaliteli ölçüm yaptı.

Elde edilen bu bilgiler, daha sonra gözlenecek tutulmalardaki verilerin analizi için referans olarak kullanılacak. Böylece, Triton'un atmosferinin uzun dönemli değişimi incelenmiş olacak. 

ATMOSFERİ GENİŞLİYOR

Triton'un atmosferinin dünyadan incelenmesi için yıldız tutulmasının meydana gelmesi gerekiyor. 1990'lı yıllarda gerçekleşen ilk yıldız tutulmasının gözlemleri sonucu, 1993-1997 döneminde Triton'un atmosferinin genişleme gösterdiği saptanmıştı. Bu genişleme, 2001 yılında yapılan yıldız tutulması gözlemleriyle doğrulandı.

Triton ile ilgili 1993-2001 yıllarında beş yıldız tutulması gözlenirken, bu dönemlerde bazı tespitler yapıldı. Triton'un atmosfer basıncının söz konusu dönemde iki kat arttığı saptandı. Triton atmosferinin 25. ve 50. kilometrelerindeki katman sıcaklığının sabit olduğu ve yaklaşık 52 kelvin dereceyi bulduğu belirlendi.