Trump'ı apar topar çekilmeye iten 5 önemli neden var 2'si Türkiye

ABD Başkanı Donald Trump, Suriye'den ani çekilme kararıyla müttefikleri arasında "hastayı ameliyat masasında terk etme" hissi yarattı. 2 bin kadar Amerikan askerinin çekilmesi sahada dengeleri etkilemenin yanı sıra rakip ve müttefik güçleri pozisyonlarını gözden geçirmeye zorluyor.

Peki Trump'ı hızlı çekilmeye iten neydi?
BBC'ye analiz yazan Fehim Taştekin kararın perde arkasını ve Kürtler'i bekleyen yeni durumu anlattı. İşte Trump'ı tası tarafı toplayıp Suriye'ye terketmeye iten 5 önemli neden.

1- Suriye'de kalarak İran'ı bloke etme stratejisinin sanıldığı gibi işe yaramayacağı görüldü.

2- Rusya, İran ve Türkiye'den oluşan Astana üçlüsünün süreci ele geçirdi ama Avrupa ve Körfez'in kendi dertleri yüzünden bu inisiyatif bir yere varamadı. Buna karşın sahadaki 'kurtarılmış bölgelerin' çökertilmesinde işe yarayan Astana sürecini Cenevre'ye taşıma planında bir yol alındı. Yani siyasi süreçte de Rusların oyun planı önde gidiyor. 

3- IŞİD ile mücadele ve Fırat'ın doğusunun ihyası için Trump, müttefiklerden beklediği 4-5 milyar dolarlık desteği göremedi.

4- Önünü göremeyen bu stratejiyle NATO müttefiki Türkiye ile de karşı karşıya gelindi. S-400 satışıyla askeri boyut kazanan Türk-Rus yakınlaşması Washington'da ciddi kaygılara yol açtı.

5- Ve Türkiye, Fırat'ın doğusuna operasyon baskısıyla ABD'yi "Bizimle mi yoksa terör örgütü olarak gördüğümüz unsurlarla mı müttefiksin" sorusundan kaçamayacak noktaya getirdi. Bu, Trump'ın original planına dönmeyi sağlayan son şeydi.

Çekilme Kürtler'i ortada bıraktı
Çekilme hamlesiyle ABD, 2014'ten beri eğitmek, donatmak ve koordine etmek suretiyle şekillendirdiği Suriye Demokratik Güçleri'ni (SDG) ortada bırakmış oldu. YPG'nin de dahil olduğu SDG'de Arap oranı yüzde 40'a ulaştı. Aradan ABD çekildiğinde bu birliğin kırılganlaşması kaçınılmaz. Halihazırda bazı Arap aşiretleri ve SDG içindeki Arap unsurları yer yer YPG ile sorunlar yaşıyor. Bu ayrışma derinleşebilir. Kürtler hem yereldeki zorluklar hem de Türkiye'den artan tehditlere bağlı olarak kendi bölgelerine çekilebilir.

Kürtlerin eli zayıfladı tek seçenek Şam!
Kürtlerin IŞİD'in peşinden Fırat boyunca ilerlemesinin altında belli motivasyonlar vardı. Yeni gelişmeyle birlikte ABD ile ortaklığın Türkiye ve Suriye ordusuna karşı koruma sağlayacağı beklentisi suya düşüyor. Oluşan denge şunu dayatıyor: "Şam'la müzakere yegâne seçenek." Daha önce Rusya'nın ayarladığı görüşmeler özellikle sınır kapıları ve petrol sahalarının merkeze devri gibi şartlar nedeniyle tıkanmıştı. Şimdi Kürtlerin eli çok daha zayıfladı. Siyasi çözümden önce ivedilikle Suriye ordusunun sınırlara yerleşmesi seçeneği dillendiriliyor.

Türkiye Fırat'ın doğusuna girer mi?
ABD'nin çekilmesiyle Türkiye'nin planladığı Fırat operasyonunun önündeki engelin kalktığı yönünde yaygın bir kanaat oluştu. Ankara'nın operasyon seçeneğini masada tuttuğu doğru ama hesaba katılması gereken birkaç yeni faktör devreye girdi:

ABD bölgede varken Kürtleri bir istikamette tutuyordu. Mesela IŞİD'e odaklanmaları için baskı yapıyordu. Şimdi durum sürprizlere açık hale geldi. Türkiye 10-30 km derinliğinde sınır boyunca bir tampon bölge hedefliyor ama Afrin'den farklı olarak güneye açılan ceplerde neyle karşılaşacağı belli değil.

Bir diğer faktör Suriye ve müttefiklerinin takınacağı tutum. Rusya 'asıl büyük sorun' olarak nitelediği Amerikan varlığını sona erdirecek bir baskı mekanizmasının Türkiye'den gelişmesini işlevsel buluyordu. ABD çekildiğinde Rusya'nın önceliği bu kez Türk kontrolünü minimize etme hedefine kayabilir.

Türkiye'nin tehditleri Kürtleri Şam'a iten bir sonuç doğurduğu sürece Rusya ikili oynamaya devam edebilir. Fakat Türk askeri varlığı, Şam ve müttefikleri açısından yarın 'temel sorun' olma riski taşıyor. Üstelik Rusya, Kürtleri çözümün bir parçası yapma önerisinden vazgeçmiş değil. Buna ilaveten Suriye de Türkiye'ye karşı bir rövanş olarak Kürtleri yanına çekme stratejisi güdebilir. O yüzden Afrin senaryosu burada işlemeyebilir.

Erbil peşmergeleri iddiası
*Bunun dışında teyit edilmeyen başka senaryolar da konuşuluyor. Erbil'de eğitilen Rojava Peşmergeleri, Arap aşiretleri ve Carba'nın El Nukhba Güçleri'ni kuzeye yerleştirme önerisi bu senaryolardan birisi. İddialara göre Carba Erbil ve Ankara'yı ziyaret edip rol alabileceği mesajı verdi. Fakat 'alternatif' diye sunulan bu güçlerin suhuletle devreye girmesi ve bölgeyi kontrol etmesi elle tutulur bir seçenek gibi durmuyor. Beri tarafta Türkiye'nin yedeğindeki muhalif güçler de "14 bin askerle Fırat'ın doğusu için emre amadeyiz" diyor. Özetle ABD'nin çekilmesi güç dengelerini etkiliyor ve kartların yeniden dağıtılmasına neden oluyor.