Toprak Koruma Kanunu çıktı

Toprağın doğal veya yapay yollarla kaybını ve niteliklerini yitirmesini engelleyerek korunmasını, geliştirilmesini ve çevre öncelikli sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak arazi kullanımının sağlanmasını hedefleyen Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kanun ile tarım toprağı üzerine kurulan sanayi tesislerine de arazilerini satın alma olanağı getiriliyor. Kanun, Orman Yasası kapsamı dışında kalan arazi ve toprak kaynaklarının bilimsel esaslara uygun olarak belirlenmesi, sınıflandırılması, arazi kullanım planlarının hazırlanması, amaç dışı ve yanlış kullanımların önlenmesi, korumayı sağlayacak yöntemlerin oluşturulmasına ilişkin sorumluluk, görev ve yetkilerin tanımlanması ile ilgili usul ve esasları düzenliyor. Kanuna göre, devletin hüküm ve tasarrufu altında ve Hazine'nin özel mülkiyetinde olan araziler ile kamu kurumlarına, gerçek ve tüzel kişilere ait arazilerin mülkiyet hakkını kullananlar, toprağın üretim fonksiyonu, endüstriyel, sosyoekonomik ve ekolojik işlevlerinin tamamen, kısmen veya geçici olarak engellenmemesi amacıyla gerekli önlemleri alacak. TOPRAK KORUMA KURULU'NUN OLUŞUMU Her ilde, valinin başkanlığında ildeki tarımdan sorumlu birim amiri tarafından başkan yardımcılığı ve sekreterya hizmetleri görevini yürütmek üzere, ilde plan yapma yetkisine sahip kamu kurum ve kuruluşları ile üniversitelerden üç birimin ve Maliye Bakanlığı'nın ildeki üst düzey temsilcileri ile planlama ve toprak koruma konularında ulusal ölçekte faaliyette bulunan meslek veya sivil toplum kuruluşlarının yerel temsilcilerinden üç kişinin görev yapacağı Toprak Koruma Kurulu oluşturulacak. Kurulun, kuruluş, çalışma usul ve esasları, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından hazırlanacak yönetmelikle belirlenecek. KORUMA KURULUNUN GÖREVLERİ Toprak koruma kurulları, arazi kullanılan tüm faaliyetlerde, arazinin korunması, geliştirilmesi ve verimli kullanılmasına yönelik inceleme, değerlendirme ve izlemeleri yapacak, ortaya çıkan olumsuzlukları belirleyecek, toprak korumayı ve bununla ilgili sorunları giderici önlemleri alarak uygulanmasını sağlamak için görüş oluşturacak. Ülkesel, bölgesel veya yerel ölçekli yapılan planlar arasındaki uyumu denetleyerek, kanunda yer alan konularla ilgili başvuruları alacak. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, toprak koruma ve kullanmaya yönelik farklı sistemleri kullanarak arazi ve toprakla ilgili sınıflamaları ve haritaları yapacak veya yaptıracak. Tarım arazileri, doğal özellikleri ve ülke tarımındaki önemine göre, nitelikleri bakanlık tarafından belirlenen ''mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri ve marjinal tarım arazileri'' olarak sınıflandırılacak. TARIMSAL ARAZİYE ASGARİ PARSEL BÜYÜKLÜĞÜ Tarımsal faaliyetin ekonomik olarak yapılabildiği en küçük alana sahip ve daha fazla küçülmemesi gereken tarımsal arazi, parsel büyüklüğü, bölge ve yörelerin ekonomik, ekolojik ve teknik özellikleri gözetilerek bakanlık tarafından belirlenecek. Kamu yatırımları için ihtiyaç duyulan yerler hariç olmak üzere tarım arazileri, belirlenen büyüklükteki tarımsal arazi parsellerinden daha küçük parçalara bölünemeyecek. Miras yolu ile intikallerde yeter büyüklükteki parseller oluşturulamıyorsa ifraz yapılmayacak, ortak kullanım, kiralama veya satış yoluna gidilecek. TOPRAK KORUMA PLAN VE PROJELERİ Arazi kullanımını gerektiren her türlü girişim ve yatırım sürecinde, toprakların korunması, doğal ve yapay olaylar sonucu meydana gelen toprak kayıplarının önlenmesi, arazi kullanım planları, tarımsal amaçlı arazi kullanım plan ve projeleri ile toprak koruma projelerinin uygulamaya konulması ile sağlanacak. Toprağın bulunduğu yerde tarımsal amaçla kullanmak üzere korunması esas olacak. Ancak zorunlu olarak sanayi, ulaştırma, enerji tesisleri, iletim hatları, depolama alanları, madencilik, turizm, inşaat ve benzeri faaliyetler için tahsis edilen yerlerde yapılan kazı veya dolgu çalışmaları ile bu faaliyetler sonucu ortaya çıkan atıkların yakın ve uzak çevre arazilere vereceği kirlilik zararı, toprak kayıpları ve arazi bozulmaları söz konusu ise araziyi kullananlar tarafından toprak koruma projeleri hazırlanacak veya hazırlattırılacak. Bakanlık veya valilikler tarafından hazırlanacak arazi kullanım plan veya projelerinde, yerel, bölgesel ve ülkesel ölçekte tarım arazileri, mera arazileri, orman arazileri, özel kanunlarla koruma altına alınmış alanlar, yerleşim alanları, sosyal ve ekonomik amaçlı altyapı tesisleri ile diğer arazi kullanım şekillerine yer verilecek. TARIM ARAZİLERİNİN AMAÇ DIŞI KULLANIMI Mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri ile sulu tarım arazileri, tarımsal üretim amacı dışında kullanılamayacak. Ancak, alternatif alan bulunmaması ve Kurul'un uygun görmesi koşuluyla, savunmaya yönelik stratejik ihtiyaçlar, doğal afet sonrası ortaya çıkan yerleşim yeri ihtiyacı, petrol ve doğalgaz arama ve işletme faaliyetleri, ilgili bakanlık tarafından kamu yararı kararı alınmış madencilik faaliyetleri, bakanlıklarca kamu yararı kararı alınmış yatırımlar için bu arazilerin amaç dışı kullanım taleplerine, toprak koruma projelerine uyulması kaydı ile bakanlık tarafından izin verilecek. Mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri ile sulu tarım arazileri dışında kalan tarım arazileri; valilikler tarafından tarım dışı kullanımlara tahsis edilebilecek. Tarımsal amaçlı yapılar için projesine uyulması şartıyla ihtiyaç duyulan miktarda her sınıf ve özellikteki tarım arazisi valilik izni ile kullanılabilecek. TARIMSAL POTANSİYELİ YÜKSEK OVALARA KORUMA Tarımsal üretim potansiyeli yüksek, erozyon, kirlenme, amaç dışı veya yanlış kullanımlar gibi çeşitli nedenlerle toprak kaybı ve arazi bozulmalarının hızlı geliştiği ovalar, kurul veya kurulların görüşü alınarak, bakanlığın teklifi ve bakanlar kurulu kararı ile ''büyük ova koruma alanı'' olarak belirlenecek. Büyük ovalardaki koruma ve geliştirme amaçlı tarımsal altyapı projeleri ve arazi kullanım planları, kurul veya kurulların görüşleri dikkate alınarak, bakanlık ve valilikler tarafından öncelikle hazırlanacak veya hazırlattırılacak. EROZYONA DUYARLI ALANLAR... Doğal ve yapay olaylar sonucu toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri bozulmuş veya bozulma ihtimali olan araziler ile millenmeden önemli derecede etkilenen baraj, gölet ve benzeri rezervuar havzalarında toprak kayıplarını ve millenmeyi önlemek amacıyla erozyona duyarlı alanlar belirlenecek. ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE DAĞITIMI Bakanlık, arazinin rasyonel kullanımını sağlamak amacıyla parsel büyüklüklerinin optimum ölçülerde oluşması için doğrudan veya kurulların talebi üzerine kamu yararı gözetilerek isteğe bağlı olmaksızın Bakanlar Kurulu kararı ile arazi toplulaştırma projesi sahası belirleyecek ve uygulayacak. Ekonomik ölçekte, yaşayabilir ve gelişebilir tarım işletmeleri oluşturmak için tarım arazisi bulunmayan veya yetersiz olan çiftçilere, tarımsal işletme kurabilmeleri veya mevcut olanı geliştirmeleri amacıyla devletin mülkiyetinde bulunan tarım arazisi niteliğindeki arazilerden toplulaştırma kapsamında dağıtım yapılacak. TOPRAĞA YATIRIM YAPANA DESTEKTE ÖNCELİK Toprağın korunması, üretim gücünün geliştirilerek sürdürülmesi, arazinin iyileştirilmesine yönelik toprak ıslahı ve tarla içi geliştirme etkinlikleri, yeteneğe uygun arazi kullanımı konularında projeye dayalı yatırım yapan, toprak işleme, sulama ve yetiştirme tekniklerini uygulayan üreticilere, tarımsal desteklemelerde öncelik verilecek, yatırım, bakanlık olanakları ile desteklenecek. DENETİM VE CEZALAR Bu kanunun uygulamasında denetim görevini bakanlık, valilikler veya kurullar yapacak veya yaptıracak. Tarımsal amaçlı arazi kullanımlarında, plan ve projelere aykırı hareket edenlere, izinsiz arazi kullananlara, toprak koruma projelerine aykırı hareket edenlere, her bir metrekare için 50 Ykr ile 2 YTL arasında değişen miktarlarda idari para cezaları verilecek. Çeşitli nedenlerle tahrip edilen tarım arazileri eski haline getirilecek ve bununla ilgili masraflar, sorumludan alınacak. Tarım arazileri, Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Yasası'nda belirtilen izinler alınmadan tarımsal amaç dışında kullanılmak üzere planlanamayacak. Sulu veya kuru arazi ayrımı, Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu hükümlerine göre yapılacak. Kadastro komisyonlarında ziraat mühendisleri de yer alacak. Bakanlık tarafından uygulanan mera veya arazi toplulaştırma projeleri kapsamında; arazinin niteliği ve kullanım bütünlüğü dikkate alınarak işlenen tarım arazilerinden mera kullanımına, meradan işlemeli tarıma takas usulü ile dönüşüm yapılabilecek. Tarımsal kullanım veya mera bütünlüğünü sağlamak için takas edilecek arazi bulunamaması durumunda kamulaştırma yapılabilecek. MEVCUT SANAYİ TESİSLERİNE TARIM ARAZİSİ SATIŞI Yasaya eklenen geçici madde ile tarım arazilerine kurulan sanayi tesislerine de bir tür af getirildi. Tarım arazileri, 11 Ekim 2004 tarihinden önce; gerekli izinler alınmadan tarım dışı amaçlı kullanıma açılmış ve tarımsal bütünlüğü bozmuyor ise arazinin istenilen amaçla kullanımı için, 6 ay içinde bakanlığa başvurulması, hazırlanacak toprak koruma projesine uyulması ve tarım dışı kullanılan tarım arazilerinin her metrekaresi için 5 YTL ödenmesi koşuluyla izin verilecek. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, üzerinde sanayi tesisi bulunan tarım arazilerinin kullanıcılarına satılmasını, ''işgalin meşrulaştırılması'' olarak eleştirirken, bakanlık, Trakya'da yoğun sanayi bölgeleri olduğu ve bu bölgelerde tesislerin izin-ruhsat sorunlarının çözümü için söz konusu düzenlemenin zorunlu olduğunu savunmuştu. TEMA da bakanlığın bu düzenlemesini uygun bulmuştu. Düzenleme, özellikle, Bursa'nın Orhangazi İlçesi, Gemiç Köyü Karapınar mevkiinde 212 bin 240 metrekare tarım arazisine mısır işleme tesisi kuran Cargill Tarım Sanayi ve Ticaret A.Ş'yi rahatlatacağı için eleştirilmişti. Cargill'in tesisinin bulunduğu alan, Temmuz ayı başında Özel Endüstri Bölgesi ilan edilmişti. Diğer geçici madde uyarınca da çiftçi kayıt sistemi oluşturması amacıyla ilgilerin isteği üzerine tarım arazilerinin veraset, intikal ve cins tahsisi işlemlerinden iki yıl süreyle veraset ve intikal vergisi, tapu harcı ve döner sermaye ücreti ve vergi alınmayacak, kesinti yapılmayacak.