TOBB'un 16 şirketine baskın!

Hükümetle Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) arasında, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın “Her üye 1 işçi alsın” sözleriyle başlayan, ardından da “Emek sömürüsü yapıyorlar” sözleriyle tırmanan gerginlikte sürpriz bir gelişme daha yaşandı. Sanayi Bakanlığı Teftiş Kurulu müfettişleri, TOBB’un iştiraki 16 şirkete aynı anda inceleme başlattı.

Sanayi Bakanı’nın onayıyla şirketlere giren müfettişler, karar defterlerinden, muhasebe kayıtlarına, harcamalardan faturalara kadar her şeyi didik didik ediyor. Sanayi Bakanlığı’nın rutin oda ve borsa denetimi kapsamında olmayan, anonim şirket statüsündeki 16 TOBB şirketinin aynı anda ve topyekün incelenmesinin TOBB tarihinde ilk kez gerçekleştiği belirtiliyor. Şirketlerin tüm işlem ve hesaplarını kapsayacak şekilde başlayan denetimin, Başbakan’la yaşanan gerilim dönemine denk gelmesi ise manidar bulundu.

16 şirkete aynı anda gidildi

Sanayi Bakanlığı kaynaklarından edinilen bilgilere göre, A.Ş. statüsündeki 16 şirkete dönük incelemeyi 5174 sayılı TOBB yasasında 100. maddeyle kendisine verilen “Oda, borsa ve birlikleri denetleme” yetkisini “bunların bağlı ve ilgili kuruluşlarını” cümlesine dayanarak genişletti. Bu kapsamda TOBB’un iştiraki konumundaki 16 şirket, A.Ş. statüsünde olduğu için Türk Ticaret Kanunu 274. maddesinde yer alan “Anonim şirketlerinin muameleleri, bir tüzük ile tayin olunacak şekilde Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ticaret müfettişleri tarafından denetlenir. Denetim, bilançonun açıklık ve doğruluk esasları çerçevesinde yapılacak incelemeyi de kapsar” hükmüne dayanıldı. Yasal dayanak tamamlanınca, müfettişlerin 16 şirkete aynı anda girmesi için düğmeye basıldı.

Geniş kapsamlı inceleme

Türk Ticaret Kanunu’na göre yapılacak incelemenin kapsamı da en geniş şekilde tarif edildi. Buna göre “bilanço esasına göre” inceleme yapmak üzere görevlendirilen müfettişler “İnceleme, bilançonun açıklık ve doğruluk esasları çerçevesinde yapılacak incelemeyi de kapsar” cümlesine dayanarak, şirketlerin her türlü hesap ve işlemlerini döktüler.

Tarihinde ilk kez yaşanıyor

Şimdi şirketlerin tamamında, alınan- verilen faturalar, yapılan tüm harcamalar, karar defterleri ve tüm muhasebe kayıtları tek tek inceleniyor.

TOBB’un iştiraki konumundaki 16 şirketin tek merkezden, aynı anda ve geniş kapsamlı incelenmesiyle ilgili bilgi veren kaynaklar, böyle bir incelemenin birlik tarihinde ilk kez yaşandığının altını çiziyor.

Söz konusu şirketlerin tamamına yakını, son 7 yıllık dönemde kuruldu ya da mevcut yönetim tarafından son bir kaç yılda etkin hale getirildi. A.Ş. statüsünde kurulan şirketler alışıldık şekilde, daha önce Sanayi Bakanlığı tarafından hiç denetlenmedi.

GERİLİM ADIM ADIM NASIL ARTTI?

BAŞBAKAN Erdoğan, TOBB üyelerinin her birinin bir kişiyi işe almasını istemiş, TOBB ise üyelerini toplayarak ortak bir açıklama ile bu teklifi reddetmişti. Başbakan Erdoğan açıklamaya tepki göstererek, “Neredeyse maaşlarını da bizden isteyecekler. Birer kişi almayı kendileri için ’köşeye sıkıştırma’ operasyonu olarak görüyorlar... Açıklama yapmışlar. ’Ben Başbakan’la görüşeceğim’ deyip duruyor. Çok ayıptır ya! Benim en çok toplantılarına gittiğim kurum TOBB, en çok görüştüğüm kişi TOBB Başkanı. Bu bizi üzdü” demişti. Başbakan’ın son “Ulusa Sesleniş” konuşmasında da bu konuya yer vermesi ve tepkisini aynı ifadelerle sürdürmesi de dikkat çekti. Tam bu gelişmeler yaşanırken, müfettişlerin bugüne kadar başvurulmamış bir yetkiyle TOBB şirketlerinde harcama ve hesap incelemesi yapması tartışma yarattı.

TOBB’UN 16 TİCARİ ŞİRKETİ VAR

TOBB İştiraki 16 şirketin tamamı son bir kaç yılda kuruldu ya da etkin hale getirildi. Şirketler şunlar:

* Gümrük ve Turizm İşletmeleri Ticaret A.Ş. (2005 yılında, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile 137 Oda ve Borsanın ortaklığı ile kuruldu)

* Kredi Garanti Fonu A.Ş. (1991 yılında kuruldu. Ancak geçtiğimiz yıl etkin hale getirildi)

* KOBİ Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş. (KOBİAŞ),

* Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB) A.Ş. (2002 yılında ticaret siciline tescil edildi ve 2005 yılında açıldı)

* TOBB-BİS Organize Sanayi ve Teknoloji Bölgeleri A.Ş. (2005 yılında kuruldu)

* UMAT Gümrük ve Turizm İşletmeleri Turizm A.Ş.(2001 yılında kuruldu. Ancak 2006 yılında sermaye artırarak etkin hale getirildi)

* Umumi Mağazalar Türk A.Ş. (1986 yılından itibaren antrepoculuk faaliyetlerine başlayan şirket, son birkaç yılda etkin hale geldi)

* Kocaeli ABİGEM A.Ş.

* Gaziantep ABİGEM Danışmanlık ve Eğitim A.Ş.

* İzmir ABİGEM Danışmanlık ve Özel Eğitim A.Ş.

* GAP GİDEM Danışmanlık, Eğitim, Organizasyon ve Fuarcılık Ltd. Şti.

* (AB sürecinin hızlanmasıyla son bir kaç yılda kuruldular), Gelişen İşletmeler Piyasaları (GİP) A.Ş.

* İstanbul Dünya Ticaret Merkezi (İDTM) A.Ş.

* TOBTİM Uluslararası Ticaret Merkezleri (TOBTİM) A.Ş.

* Formula İstanbul Yatırım A.Ş. (FİYAŞ),

* İzmir Fuarcılık Hizmetleri Kültür ve Sanat Etkinlikleri A.Ş. (İZFAŞ)