Tiananmen'i hala önemli kılan 25 neden

Çin'in Tiananmen Meydanı'nda yaşananların 25'inci yıldönümü anılıyor.

İşte olayların neden hâlâ önemli olduğunun 25 nedeni.

• Tiananmen'i anmak Çin karşıtlığı değil. Sadece hükümet kabul etse de etmese de ülkede farklı görüşlerin olduğunu vurgulamaktır.
• Çin hükümetinin olayları 'karşı devrim' olarak yorumlaması sorunu hâlâ sürüyor. Tiananmen'deki büyük çoğunluk sadece sorumlu liderler tarafından yönetilmek istiyordu.
• Şu an Komünist Parti'nin orta düzey yetkililerinin ve şirket yöneticilerinin çoğu 1989'da demokrasi yanlısı protestolara katılmıştı.
• Komünist Parti asla hafife alınmamalı. Gözlemcilerin büyük kısmı hükümetin 1989'da yaşananların ardından uzun süre iktidarda kalamayacağını düşünüyordu.
• Ama aynı zamanda Komünist Parti fazla büyütülmemeli. Tiananmen'in üzerinden 25 yıl geçse de hâlâ yetkililer Çin'in siyasi yapısını tartışmaya açmaktan çekiniyor.
• 1989'da Parti'nin başında yetkilerin sınırlandırılmasını görüşmeye açık ılımlı bir isim olan Zhao Ziyang vardı. Şimdiyse hedef otoriter rejimi en mükemmel hale getirmek.
• Tiananmen sonrası ülkedeki liberaller güçsüzleşti. Parti sistemi içerisindekiler damgalanmış durumdalar. Parti dışındakilere ise 'marjinal' gözüyle bakılıyor.
• Protestocular kuralların daha esnek olduğu Hong Kong'da İngiliz hükümetinin de desteğiyle küçük de olsa bir zafer elde etti.
• Tiananmen olaylarının yaşandığı zamanda Parti'nin lideri olan Zhao Ziyang, "Er ya da geç 4 Haziran ile yüzleşilecek. Bu yüzleşmenin çalkantılı dönemlerde olmasındansa istikrar düneminde olması daha iyi olur" demişti.
• Güvenlik güçlerinin yaşananları 25 yıldır gizleme projesi, yargı ve insan hakları sorunlarının belirginleşmesine neden oluyor.
• İnternetteki siyasi 'güvenlik duvarları' gülünç noktalara ulaştı. Çin'den 1989'a dair bir arama yapmak dahi imkansız.
• Unutkanlığı dayatmak işe yarıyor. Emniyet güçlerinin genç üyeleri, internetten silmeleri istenen görüntüleri gördüklerinde tanıyamıyorlar.
• Komünist Parti kendisini haklı görüyor. Onlara göre bir ülkenin ekonomik anlamda zenginleşmesi için özgürlük şart değil.
• Tiananmen'den önce de sonra da Komünist Parti mutlak güçtü. Çinlilerin büyük kısmı Parti'nin daha iyi çalışmasını istiyor, amaç onu devirmek değil. 1989'da da yaklaşım aynıydı.
• 1989'da özgür basına ve bağımsız yargıya inanan Parti üyeleri vardı.
• Unutkanlık bir savunma mekanizması. Hâlâ Tiananmen döneminde yaşananları hatırladıklarını söyleyenler 'kibar' bir biçimde 'iknâ ediliyor'.
• Komünist Parti kendi kurallarını ve kurumsal yapıyı hiçe sayıyor. Tiananmen'den 25 yıl sonra dahi alınan kararların neye göre alındığı belli değil.
• Ülkenin en karanlık dönemlerinde dahi Parti yönetimi 'uluslararası güçlerden' tavsiye almayı reddediyor. Hele şimdi ülke zengin ve güçlüyken.
• Birçok genç Çinli için 4 Haziran'ın hiçbir anlamı yok. Fikirleri için hayatlarını feda eden bir neslin yaşadığını dahi bilmiyorlar.
• Çin'de maddi başarı ya da statü başarısı, kişinin görmesine izin verileni görmesi ve gerisiyle ilgilenmemesiyle eşdeğer.
• 1989 sonrası Çinliler seçimlerde riske girmiyor. Temiz hava, güvenli gıda ve özgürlüğü başka ülkelerde bulmak varken neden kendi ülkelerinde kendilerini tehlikeye atsınlar ki?
• Çinli yazar Lu Xun yaklaşık 100 yıl önce şöyle demişti: Tüm kan borçları er ya da geç ödenmelidir. Bekleyiş ne kadar uzarsa faiz de o kadar artar.
• Eğer Komünist Parti Tiananmen'de yaptıklarını yeniden yapma ihtiyacı duyarsa muhtemelen uygulamaya koyar.