Tekel bürokrasi kurbanı olmuş

Tekel ihalesinde verilen tekliflerin çok düşük kalması yurtdışında da yankı buldu. Daha önce de Tekel’in sigara bölümünün değerinin 3 milyar dolara kadar çıkabileceğini ileri süren Financial Times gazetesi Tekel ihalesinin şirketin satışı konusunda soru işaretleri yarattığını belirti. “Teklif yapan sigara devleri başka hesaplar yaptı” görüşüne yer veren gazete, ihaleye katılan şirketleden birinin danışmanının teklifin düşük kalmasının nedenlerinden biri olarak da Türkiye’deki “ahlaksız bürokrasi”yi gösterdiğini bildirdi. Financial Times gazetesi, Tekel ihalesine gelen en yüksek teklifin hükümetinin en düşük beklentisinin bile altında olmasının şirketin özelleştirilmesi konusunda soru işaretleri yarattığını belirtti. Camel ve Salem sigaralarının yapımcısı Japan Tobacco’nun Tekel’in sigara şirketi için 1.5 milyar dolar önerdiğini kaydeden gazete, Özelleştirme İdaresi Başkanı Metin Kilci’nin ise, Tekel’in 2002 gelirinin 2.8 milyar doları bulduğunu söylediğine dikkat çekti. Kilci’nin “Beklentilerimiz çok daha yüksekti. Komisyonun yerinde olsam ihaleyi iptal ederdim” yolundaki ifadelerine de yer veren gazete, hükümetin kararının bu hafta içerisinde açıklanmasının beklendiğini kaydetti. İngiliz gazetesi, ihale öncesi piyasa payı yüzde 54 olan Tekel’in 1.5-2.5 milyar dolar olarak tahmin edildiğini, bazı tahminlerin ise 3.5 milyar doları bulduğunu anımsattı. Gerçekçi olmayan bu tahminlerin Tekel’in büyük piyasa payı ve Türkiye’nin büyüyen bir pazar oluşu gibi faktörlere dayandığını belirten gazete, Türkiye’nin sigara piyasasının değerinin 2002 yılında 4.5 milyar dolar olarak tahmin edildiğini, Almanya ve Rusya’nın ardından Avrupa’nın üçüncü, Çin hariç dünyanın altıncı büyük pazarı olduğunu yazdı. Bu arada, teklif veren şirketlerin biriyle yakın ilişkisi olan bir danışman, Financial Times’e “Teklif yapan sigara devleri başka hesaplar yaptı” dedi. Danışman söyle devam etti: “Onlar, Türkiye’nin, dostane olmayan yatırım ortamı, istikrarsız düzenleyici kurumlarını ve ahlaksız bürokrasiyi dikkate aldı. Ülkenin hükümeti, yabancı yatırım iklimini iyileştirmek için çok şeyler yaptı ancak bu eksik olan şey olduğunu gösteriyor. Türkiye, ABD değildir.” Aynı danışman, Philip Morris ve BAT gibi ihaleye katılan büyük şirketlerin zaten Türkiye’de aktif olduğunu ve Tekel’in güçlü rekabeti olmadan pazar paylarını yükselmekte olduklarını sözlerine ekledi.