TEI, BOTAŞ için yeni gaz türbini geliştirecek

Eskişehir'de kurulu TUSAŞ Motor Sanayii AŞ'de (TEI) ile Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ) arasında BOTAŞ bünyesinde bulunan "Gaz Türbinli Motorların Servis ve Bakım Anlaşması ile Yeni Gaz Türbini Geliştirilmesi ve Temini Protokolü" imzalandı.

İmza törenine Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir, Eskişehir Valisi Erol Ayyıldız, TEI Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mahmut F. Akşit, BOTAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Burhan Özcan, TEI Yönetim Kurulu Başkanı Osman Dinç ve çalışanlar katıldı.

"İnşallah yerli ve milli olarak Türkiye'de geliştirmek için bir adım atıyoruz"

Açılış konuşmasında TEI Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mahmut F. Akşit, "Bir yandan da BOTAŞ Genel Müdürü ile BOTAŞ'ın hatlarında kullandığı uçak motoru türevi olan, gaz türbinlerini, doğalgaz pompalamasında kullanılan gaz türbinlerinin yerli ve milli hale getirilmesi konusunda görüşmelerimiz devam ediyordu. Malumunuz bu uçak motoru türevleri doğalgaz boru hatlarında olmazsa olmaz ve Türkiye'de böyle bir yetenek olmadığı için bunların hepsi ithal ediliyordu. BOTAŞ'la birlikte yaptığımız çalışmalarda onların da desteğiyle Enerji Bakanlığımızın desteği, Savunma Sanayi Başkanlığımızın bizzat müdahil olması ve bu işi yönetmesi ile inşallah bu motorları yerli ve milli olarak Türkiye'de geliştirmek için bir adım atıyoruz, bugün bu mutlu gün için buradayız" dedi.

"BOTAŞ'a da Enerji Bakanlığımıza da teşekkür ediyoruz"

Törende bulunan ve varılan anlaşmadan memnun olduğunu belirten Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir ise şöyle konuştu:
"İnşallah Milli Muharip Uçağımızın motorunu yapmakla ilgili de çabalarımız devam ederken, Milli Muharip Uçağımızın motor konusunda da oluşturduğumuz bu kabiliyetin altyapısını da kurmaya devam ediyoruz. Altyapı derken, motor teknolojilerinde bazı konular var ki para da verseniz yalvarsanız da kimse size bunu kolay kolay vermez. Bizim 5. nesil uçak motoru yolculuğumuzda da bazı konular var ki dişimizle tırnağımızla kazıya kazıya kendimizin elde etmesi gerekiyor. Buradaki en önemli konu da malzeme konusu, tasarım yapan arkadaşlarımız epey bir yetişkinliğe eriştiler sağ olsunlar ama malzeme konusundaki gelişmeleri de adım adım ilerliyoruz. Tabii bu çoklu kullanım konusunda BOTAŞ'a da Enerji Bakanlığımıza da teşekkür ediyoruz çünkü bahsettiğim projelerle birlikte savunma sanayindeki yetkinliklerin sivil alana aktarımlarını da hayata geçiriyoruz. Bugünkü törenimizdeki gaz türbinleri önemli. Bunların bakım onarım konusu Türkiye için bir ilk olacak. Maalesef gaz türbinlerinin bakım onarımının da Türkiye’de yapılmadığını, hatta sadece enerji sektöründe değil, diğer sektörlerde de kullanılan motorların yine bakım onarımının yapılması için önemli bir adım olacak. Tabi daha da önemlisi artık gaz türbinleri imalatında beşinci nesil uçak motoru yapmak ile ilgili kolları sıvamış bir kuruluşun gaz türbiniyle ilgili adımlar atmasını bekliyoruz. Bu protokol ile BOTAŞ'ın ihtiyaç duyduğu gaz türbinli enerji motoru bakım onarım faaliyetleri temini ve geliştirilmesini yanında gaz türbinleri konusunda bize yeni bir cesaret gelecek."

"700 milyon dolar yerine 350 milyon dolara bu işi burada çözmüş oluyoruz"

Son olarak kürsüye çıkan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, yapılan anlaşma ile düşen maliyetlere değindi. "700 milyon dolar yerine 350 milyon dolara bu işi burada çözmüş oluyoruz" diyen Bakan Dönmez, "Bakın güneş paneli, geçtiğimiz haftalarda Avrupa’nın en büyük güneş santralini açtık 1350MW. Orada 3 milyon 250 bin güneş paneli kullanıldı ve bu panellerin tamamı A’dan Z’ye Türkiye’de üretildi. Şimdi başka bir projemiz var, Milli Rüzgar Türbini. İnşallah onu da Savunma Sanayi Başkanlığımızın başka bir kurumu olan Aselsan’da birlikte geliştireceğiz. Artık rüzgar türbinini de Aselsan üretir hale gelecek. Bu ortak çalışmaların sayısı arttıkça hiç şüphesiz önümüzdeki dönemde hızla artacak, bu türbinler ülkemizin enerji arz güvenliği açısından kritik ve stratejik bir öneme sahip. Biz bu türbinleri belli bir süre çalıştıktan sonra bakıma yollamak zorundayız. Artık bu anlaşma ile birlikte bu bakımları burada yapmış olacağız. Bununla hem TEİ kazançlı çıkacak hem BOTAŞ, üçüncü üç kazançlı çıkacak yer ise Eskişehir olacak. Az önce sordum, 15 yıllık anlaşma ne kadar tutar diye. Bir kalemde yaklaşık 350 milyon dolarlık bir işten bahsediyoruz. Bir kalemde 350 milyon dolarlık bakım anlaşması. Peki, biz bunu yurt dışında yaptırmış olsaydık ne kadar öderdik? 700 milyon dolar yerine 350 milyon dolara bu işi burada çözmüş oluyoruz. Sanayimiz hamdolsun iyi durumda. Bugün 800 fabrika yıllık 4 milyar dolarlık ciro ve 2 milyar dolarlık ihracat yapıyor. Buradaki en önemli paylardan birisi TEİ ve diğer havacılık alanında ve Savunma Sanayii’ndeki şirketlerimizdedir. İnanın, Eskişehir’de dolaşırken herkes TEİ gibi belli yıldız markalarda çalışmak istiyor. Bir strateji belirledik ve ilk etapta lityum üretimini gerçekleştirdik. İnşallah önümüzdeki haftalarda endüstriyel ölçekte pil üretecek bir şirketimiz, tesisimiz olacak. Geçtiğimiz yıl açıkladık dünyanın en büyük ikinci rezervi hamdolsun burada Beylikova’da diye. Dünyada 17 tane nadir element var ve bunun hemen hemen tamamı aslında Eskişehir Beylikova ilçesinde bulunuyor ama ilk etapta 5 ila 6 tanesi ekonomik yönden iyi gözüküyor. Onları burada üretmeye başlayacağız, orada da bir ekosistem oluşturacağız inşallah. F35’te yaklaşık 40 kilogram civarında nadir element kullanıyormuş. Türkiye cevherden mücevhere giden süreçte tüm tedarik süreçlerinin tamamını burada yapabilir hale gelecek A’dan Z’ye teknoloji üretir, geliştirir hale gelmiş olacağız" ifadelerini kullandı.

İki kurumun yönetim kurulu başkanlarının attıkları imzalar sonrası protokol hatıra fotoğrafı çekildi. Daha sonra Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir ve TEI Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mahmut F. Akşit TEI’de üretilen uçak motorlarını inceledi.