Tarihi kale restorasyonda

Çanakkale Boğazı’nda, Fatih Sultan Mehmet’in emriyle 1462’de 120 gün gibi kısa bir sürede yaptırılan Kilitbahir kalesinde, 2011’de başlatılan restorasyon çalışmalarında son aşamaya gelindi. Üstlenici firma, kalenin eski görünümüne kavuşması için tüm detayları büyük bir incelikle tamamlıyor.
İstanbul’un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet, boğazları kontrol altında tutmak ve Papalık donanmasının Bizans İmparatorluğu’na yardım etmesini önlemek amacıyla, Çanakkale boğazının her iki yakasına karşılıklı birer kale yaptırdı. Boğazın Anadolu yakasında kalana Kale-i Sultaniye (Çimenlik kalesi) ve Avrupa yakasında olana ise Kilid-ül Bahr (Denizin kilidi) isimleri verildi. Yakup Bey tarafından, 1462 yılında sadece 120 günde inşa edildiği rivayet edilen Kilitbahir kalesi, 2011 yılında restorasyona alındı. Kaledeki çalışmalar, 2 yıldır devam ediyor.
Şimdiye kadar birçok kez tadilattan geçirilen kale, bu çalışmalara rağmen oldukça yıprandı. 2011 yılında başlatılan restorasyon çalışmaları ise kalenin, tamamen eski görünümüne kavuşturulması hedefleniyor. Üstlenici firma yetkilileri, daha önce yapılan restorasyon çalışmalarında çimento kullanıldığını, bunun da tarihi dokuya daha fazla zarar verdiğini belirtti. Bu nedenle, daha önceden yapılan bölümler de yeniden sökülerek, özel bir harçla yeniden yapılıyor. Kalenin özel bir yapısı olduğunu da söyleyen yetkililer, tamamen orijinal hale getirmek için, tüm taşlarının tek tek elden geçirildiğini, restorasyon çalışmalarının bu nedenle uzun sürdüğünü ifade ettiler. Kalenin içerisinde, cumhuriyet döneminde oluşan yapılaşmalar da restorasyon çalışmalarını güçleştiriyor.
Çanakkale İl Kültür Müdürü Şinasi Haznedar, kalenin çok özel bir yapısı olduğunu söyledi. Haznedar, “2011 yılında Bakanlığımız buranın restorasyonunu yüklenici firmaya verdi. 2013 yılının Kasım ayında buradaki çalışmalar bitecek. Gerçekten kalede zamanın oluşturduğu tahribat, duvarlarda, iç kulede, avlusunda ve yürüyüş yollarında meydana gelen tahribatlar, eksilmeler tamamlanıyor. Geçmiş yıllarda, bir ziyaretçi trabzan olmadığı için merdivenlerden düşmüştü. Şimdi o merdivenlere korkuluk konulacak. Yüklenici firma tüm gayretiyle kaleyi yetiştirmek için çalışıyor” dedi.

PİRİ REİS HAZİNELERİ KALEYE İLGİYİ ARTIRDI
Bir dönem Kilitbahir kalesinde kaldığı bilinen Piri Reis’in hazinelerinin bir kısmını burada saklandığı da iddia ediliyor. Bu iddialar, özellikle son dönemde kaleye olan ilgiyi de artırıyor. Piri Reis’in, kalede kaldığının bilindiğini de söyleyen Haznedar, “Piri Reis, Gelibolulu. Yani bu toprakların yetiştirdiği birisi. Kahramanlıklarını bütün dünya biliyor. Hayatının bir bölümünü Kilitbahir kalesinde geçirdiğini biliyoruz. Savaşlarda elde ettiği ganimetlerin bir kısmının burada olduğu rivayet ediliyor. Bununla ilgili bir kaynak, bir işaret yok. Ama halkımız öyle inanıyor. Zaman zaman, ilginin kalede yoğunlaşmasına neden oluyor. Ancak kalede şu an sadece restorasyon çalışmalarını yapan işçilerimiz ve bizim bekçilerimiz var. Şu ana kadar bulunan bir hazine mevcut değil. Böyle bir söylenti hep vardı. Bu dönem biraz daha fazla olmasının nedeni, Piri Reis yılı olması nedeniyle farkındalığın artması olarak düşünüyorum” diye konuştu.
Hazine arama çalışmalarına da değinen Haznedar, “Bakanlıktan ve bizlerden, müzelerimiz marifetiyle bir define arama çalışması yapılmak istendiğine dair müracaat olursa, bunun da şartları vardır. O şartları yerine getiren kişi veya tüzel kişiliğe arama izni verilir. Bunlar yasal takip altındadır. Kaçak herhangi bir arama suçtur. Devletimizin güvenlik güçleri marifetiyle bunlar engellenir. Ama yasal müracaat halinde, eğer şartları taşıyorsa, arama izni verilebilir” ifadelerini kullandı.

KİLİTBAHİR KALESİ
Kilid-ül bahr (Kilitbahir) kalesi, iç ve dış duvarlardan ve avlu içinde 7 katlı üçgen bir kuleden oluşuyor. Askerlerin kaldığı 7 katın her birinde tuvalet, ocak ve odalar bulunuyor. Tuvalet giderleri ile ocak bacaları, bugün halen çalışır vaziyette bulunuyor. Kale, yapımından sonra ilk kez 1541 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından restore edildi. Bu restorasyon sırasında güney kısmını çevreleyen bir sur duvarıyla dış uçta bir kule (Sarıkule) inşa edildi. 1870 yılında Sultan Abdülaziz tarafından, 1893-1894 yıllarında II. Abdülhamit tarafından restorasyon çalışması yaptırıldı. Dış sur duvarları 4 metre, ikinci dış kale 18 metre, iç kale 30 metre yüksekliğinde. Duvar kalınlıkları 4-6 metre arasında. Tümüyle kaba yontulmuş taşlarla inşa edilen kalenin açıklık kısımları kiremit kemerli, kapı ve pencereler ise beyaz mermerden yapıldı. 14 Kasım 1980 tarihinde Kültür Bakanlığı tarafından "Korunması Gereken Kültürel Varlık" olarak tescil edildi.
(İHA)