Tarihi eserlerin envanteri yok

Dünkü sayısında "Tarihi camilerimizi koruyamıyoruz" başlıklı manşeti atan Radikal Gazetesi, bugünkü haberinde ise vahim tablonun bir başka boyutuna dikkatleri çekiyor: Tarihi eserlerin sayısını bilen yok... Haberi aynen veriyoruz: Türkiye, henüz taşınır veya taşınmaz tarihi eserlerinin tespitini tamamlayamazken, Sayıştay, envanter çalışmalarında hiç değilse yok olma riski taşıyan eserlere öncelik verilmesini önerdi. Tarihi eserlerin korunmadığını belirleyen Sayıştay, sayı ve nitelik belirlemeye yönelik envanter çalışmalarının da el yordamıyla yürüdüğünü tespit etti. Sayıştay'ın Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün (VGM) sorumluluğundaki tarihi eserlerin korunması konusundaki raporuna göre, VGM ve bölge müdürlüklerinde ihtiyaç duyanların kısa sürede ulaşabileceği, gerek dosyalanmış gerekse elektronik ortama aktarılmış bir tarihi eser envanter sistemi yok. Envanter verilerine ihtiyaç duyan görevliler VGM Etüt Proje Şube Müdürlüğü'ndeki arşivden veya emlak bilgilerinden yararlanabiliyor. Bölgelerde ise tamamen emlak verilerine dayalı envanter bilgileriyle işlem yapılabiliyor. Sayıştay'ın raporundaki bulgu ve öneriler özetle şöyle: VGM'nin yürüttüğü tarihi eserleri tespit çalışmaları hazırlanmış bir program çerçevesinde tüm bölgelerin taranması şeklinde sistematik olarak yapılmayıp, mahallindeki kişi, kurum ve bölge müdürlüklerinden gelen başvurular üzerine gerçekleştiriliyor. Taşınmaz tarihi eserlerin ayrılmaz parçaları olan ahşap kapı kanatları, yazma ahşap veya taş levhalar ile çini ve benzeri eserlerin nasıl kayıt altına alınacağına dair yöntem belirlenmiş değil. Yok olma riski taşıyan eserlerin öncelikle tespitinin yapılmasını sağlayacak bir sistem de geliştirilmiş değil. Eser tespit çalışmalarının daha sağlıklı ve güvenilir olmasını sağlamak için lazermetre, dijitalmetrik kamera gibi araçlar kullanılması gerekiyor. Ancak VGM'nin elinde sadece fotoğraf makinesi bulunuyor. Ancak laboratuvar ve fotoğrafhane kapalı olduğu için bundan da sınırlı şekilde yararlanılıyor. Tarihi eserler tescil edildikten sonra, tescil kararlarının muhatabı olan kurum, kuruluş ve kişilerin bu kararlara uyup uymadıklarının sistematik takibi yapılmıyor. Taşınmaz tarihi eserlerin envanter çalışması, bir müdür ile iki personelden oluşan ekip tarafından yürütülüyor. Ancak yapılanlar henüz envanterin ilk aşaması denilebilecek tarihi eserlerin kaba kimlik bilgilerinin derlenmesi ile genel itibarıyla toplam eser sayısı ve türlerinin tespit edilmesi aşamasında. Yeterli ve nitelikli uzmanlardan oluşturulmuş komisyonlar aracılığıyla tüm bölgeleri ve eserleri kapsayacak bir envanter çalışması yapılmamaktadır. Bu durum, çalınan veya bir nedenle yok olan eserlerin belgelenmesini güçleştiriyor. Elektronik ortamda oluşturulmaya çalışılan taşınmaz eser envanter çalışması bitmedi Bu nedenle veriler tüm eserleri ve onarım esaslı bilgileri kapsamıyor. Taşınmaz eserlere ilişkin elektronik ortamdaki envanter kayıtları yedeklenmesine karşın, taşınır tarihi eser envanterinin elektronik ortamda oluşturulması için hâlâ herhangi bir çalışma bulunmuyor. Envanter verileri eserler üzerinde test edilmemiş, güncellenmemiş ve hatalı veriler girilip girilmediği denetlenmemiş...