Talatın kaderi görüşmelere bağlı

İngiliz Economist dergisi, Kıbrıs görüşmelerinin başarısızlıkla sonuçlanmasının KKTC Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat'ın Nisan ayında yeniden seçilme şansını zayıflatabileceğini yazdı.

Mehmet Ali Talat ve Rum kesimi lideri Dimitris Hristofyas arasındaki görüşmelerin ekonomi, Avrupa Birliği, yönetim, toprak, güvenlik ve mülkiyet başlıkları altında yürütüldüğünü belirten derginin haberi özetle şöyle:

"Ekonomi ve AB başlıkları büyük ölçüde halledildi. Dönüşümlü başkanlık ve oy haklarına ilişkin aylar süren pazarlıklardan sonra yönetim konusundaki görüş ayrılıklarının da giderilmesinin mümkün olduğu anlaşılıyor.

Toprak paylaşımı halledilmesi daha zor bir konu. Türkler ilke olarak, Annan planında öngörüldüğü gibi adanın yüzde 38'ini oluşturan toprakların yüzde 9'unu Rumlara bırakmaya hazır. Ama bazı Kıbrıslı Türkler, Türkiye'den gelen nüfusun toprak paylaşımından daha büyük bir sorun olduğunu söylüyor.

Görüşmelerde en büyük iki sorun güvenlik ve mülkiyet. Hristofyas, Türkiye'nin garantörlüğünü devam ettiren ve adada çok sayıda Türk askerinin kalmasına izin veren bir anlaşmayı kabul etmeyeceğini söylüyor. Tüm Kıbrıslı Rumlar gibi o da Türk askerine güvenmiyor. Kıbrıs'ta çözümün, Türkiye'de Başbakan Erdoğan'la ordu arasındaki iktidar çekişmesine kurban gidebileceğini ima ediyor. Talat ise 1960'lardaki deneyimlerinden sonra Türkiye'nin güvencesinden vazgeçemeyeceklerini söylüyor.

Mülkiyetin çözümü daha da zor olabilir. Türk ordusu Kuzey'e girdiğinde, buradaki emlakın yüzde 80'i kaçan ya da ölen Rumlara aitti. Bu emlak Kıbrıslı Türklerin eline geçse, hatta bir kısmı yabancılara satılsa da Kıbrıslı Rumlar ya da varisleri bu tapularını ellerinde tutmaya devam ediyor.

Talat mülkiyet sorununun bağımsız bir komisyon tarafından çözülmesini, eski mülk sahiplerine tazminat ödenmesi gerektiğini söylüyor. Hristofyas ise buna mal sahiplerinin karar vermesi gerektiğini belirtiyor. İsteyen geri döner, isteyen satar, isteyen de tazminatı kabul eder.

Güvenlik ve mülkiyet başlıklarında çözüm kuşkusuz zor olacak. Ama kafi zaman, iyi niyet ve iki tarafa yeterince baskıyla çözüm mümkün. Fakat bunların üçü de yok.

Hristofyas, işlerin aceleye getirilmemesi gerektiğini, süratın içeriğin önüne geçmemesi gerektiğini savunuyor ve takvim, arabuluculuk istemiyor. Annan planının başarısızlığını aşırı aceleciliğe bağlıyor.

Ama sorun şu ki zaman yeniden azalıyor. Nisan'da seçim var ve Talat pekala kaybedebilir. Geçen Nisan'da yapılan seçimlerde partisi yenilgiye uğradı. Milliyetçiler kazandı. Şimdi Başbakan, Denktaş'la aynı çizgideki Derviş Eroğlu. Anketler, başkanlık yarışında Eroğlu'nu önde gösteriyor. Talat, çözüm görüşmelerine çok fazla siyasi yatırım yaptı. Anlaşma sağlanamazsa, daha fazla sayıda seçmen Talat'a yüz çevirebilir.