Talabani Irak'ın yeni lideri
Abone olIrak'ta Talabani dönemi başlıyor. Irak parlamentosu, Irak Kürdistan Yurtseverler Birliği (IKYB) lideri Celal Talabani'yi ülkenin yeni devlet başkanı olarak seçti.
Talabani'nin yardımcılığına ise Şii kökenli Adel Abdülmehdi ve
Sünni kökenli Gazi El Yaver getirildi. Geçtiğimiz pazar günü meclis
başkanlığına Sünni Arap Haşim El Hasani’yi getiren parlamento, 30
ocak seçiminin ardından bugün dördüncü kez toplandı. Talabani'nin
devlet başkanlığına getirilmesiyle, Irak tarihinde ilk kez bir
Iraklı Kürt devlet başkanlığına seçilmiş oluyor. Talabani'nin iki
yardımcısı da belirlendi. Buna göre, geçici yönetimin Maliye Bakanı
Şii politikacı Adil Abdül Mehdi ile geçici Devlet Başkanı Sünni
Gazi El Yaver, devlet başkan yardımcıları olarak görev yapacak.
Irak'ta devlet başkanı ve iki yardımcısının seçilmesi hükümetin
kurulmasında kilit öneme sahip bulunuyor. Devlet başkanı ve iki
yardımcısı birlikte, yeni hükümeti kuracak olan başbakanı seçecek.
Bu arada İnsan Hakları Bakanı Bahtiyar Emin, Irak'ın devrik lideri
Devlet Başkanı Saddam Hüseyin ve eski yardımcılarının, Talabani'nin
devlet başkanı seçileceği meclis oturumunu televizyondan
izlemelerine izin verileceğini açıkladı. Sünniler daha fazla rol
istiyor 30 ocaktaki seçimlerden sonra yapılan hükümet pazarlıkları
yeni kabinenin de kurulmasını geciktirdi. Irak seçimlerinde en çok
oyu alan Şiilerle Kürt liderler arasında yapılan hükümet
pazarlıkları haftalar sürdü. Bir taraftan iki gurup arasındaki
pazarlıklar sürerken diğer yandan da seçimleri protesto eden ve
büyük çoğunluğu oy kullanmayan Sünnilerin de mecliste temsil
edilmeleri için formül arandı. 275 üyeli Irak seçimlerinde sadece
17 Sünni milletvekili bulunuyor. Sünnilerle anlaşmazlığın
temelinde, Sünnilerin devlet başkanı yardımcılarından birinin
kendilerinden olması talebi yatıyordu. El Yaver'in bu göreve
getirilmesi Sünnilerin beklentilerini karşılayacağa benziyor. Dava
Partisi lideri Caferi başbakan olacak Kürt ve Şii gruplar daha önce
yaptıkları görüşmelerde Şii lider İbrahim Caferi'nin başbakan
olması konusunda anlaşmışlardı. Yetkililer, Caferi'nin
başbakanlığının perşembe günü açıklanacağını belirtirken, Iraklılar
hükümet kurma girişimlerinin uzamasından rahatsız. Irak güvenlik
yetkilileri, hükümet pazarlıklarının direnişcilere yaradığını
belirtiyor. Sünni Haşim el Hasani’nin Meclis Başkanlığı'na
seçilmesini Irak Ulusal Meclisi’nde bulunan tüm gruplar
desteklemişti. El Hasani'nin yardımcılıklarına da Şii Hüseyin el
Şahristani ile Kürt Arif Tayfur seçilmişti. Ülkede yeni yönetimin
belirlenmesi için adımlar atılırken, ABD Başkanı George Bush ise,
Afganistan büyükelçisi Zalmay Halilzad'ı ABD’nin Irak büyükelçiğine
aday gösterdi. Celal Talabani kimdir? Celal Talabani 1933’te Kuzey
Irak’ta doğdu. Siyasi kariyerine 1950’lerin başında Kürdistan
Demokratik Partisi KDP’nin öğrenci birliği lideri olarak başlayan
Talabani, kısa zamanda parti kademelerinde yükseldi. Hukuk eğitimi
alan Celal Talabani, siyasete olan ilgisinden dolayı
cezalandırıldığı için mezun olamadı. Celal Talabani, Mesut
Barzani’nin babası Mustafa Barzani ile arasındaki görüş
ayrılıklarından dolayı 1975’te KDP’den ayrılarak Kürdistan
Yutseverler Birliği KYB kurdu. Talabani, bir yıl sonra da hükümete
karşı silahlı eyleme başladı. 1988’de Saddam rejiminin Kürtlere
karşı Halepce’de kimyasal silah kullanmasıyla Talabani ağır bir
yenilgi aldı. Talabani Kuzey Irak’ı terketmek zorunda kalarak
İran’a sığındı. Talabani-Barzani mücadelesi de son otuz yıldır Irak
Kürtleri’nin siyasi hayatında baskın güç oldu. İki lider, Kuzey
Irak’ta söz sahibi olmak için zaman zaman çatıştı. Saddam
Hüseyin’in Kuveyt’i işgal etmesiyle başlayan 1991 Körfez savaşı ve
Kuzey Irak’taki Kürtlerin merkeze karşı ayaklanmalarıyla Celal
Talabani’nin siyasi hayatında yeni bir dönem başladı. Kuzey Irak’ta
Batılı devletlerin müdahalesi ile güvenli bölgelerin kurulmasının
ardından Kuzey Irak’ta 1992 yılında yapılan seçimlerle KYB-KDP
ortak yönetimi kuruldu. İki parti arasındaki görüş ayrılıkları
sebebiyle 1994’te çatışmalar yeniden başladı. ABD ve İngiltere’nin
girişimiyle iki parti arasında yapılan görüşmeler sonucunda 1998’de
Washington’da barış anlaşması imzalandı. Irak Devlet Başkanlığı’na
seçilmesi beklenen Celal Talabani’yi Mesud Barzani de destekliyor.
IRAK'TA SEÇİM TAKVİMİ Irak'ta seçimle belirlenen Ulusal Meclis
kurucu işlevini üstlenerek, yeni bir dönemi başlatacak. Buna göre:
* Meclis, sembolik nitelikteki devlet başkanı ile iki yardımcısını
seçecek. Seçilenlerin göreve gelmesi için meclisin üçte ikisinin
onayı gerek * Hükümet 275 sandalyeli Meclis'ten en az 138 güvenoyu
aldığı takdirde göreve başlayacak * Ulusal Meclis 15 ağustos 2005'e
kadar daimi anayasayı hazırlayacak * Anayasa, 15 ekim 2005'te
halkın onayına sunulacak ve referandum yapılacak * Anayasanın
onaylanması halinde, daimi bir hükümet için 15 aralık 2005'te
seçime gidilecek * Anayasa reddedilirse, tüm süreç yinelenecek