Süt inekleri kesiliyor et, kıyma, süt, peynir, kaşar en az yüzde 30 zamlanacak

Ulusal Kırmızı Et Konseyi verilerine göre son bir yılda süt yemi %138, besi yemi %160, karkas et maliyeti ise yüzde 87 arttı. Türkiye'de çok sayıda üreticinin süt üretmek yerine dişi hayvanlarını keserek kazanç sağlama yolunu seçtiği ve anaç hayvanları azalan Türkiye'nin kırmızı et stokunun da azaldığı belirtiliyor.

Türkiye'de etin serbest piyasadaki fiyatı ise 95-110 TL/kg aralığında seyrediyor. Et ve Süt Kurumu (ESK) kırmızı et fiyatlarına yüzde 48 oranında zam yaptı ve 1 kilogram kıymanın fiyatı 56 TL'den 83 TL'ye, kilogramı 62,5 TL olan kuşbaşı ise 92 TL'ye yükseldi. Toplam kırmızı et satışının %1'lik kısmını oluşturan ve sadece ESK mağazalarını kapsayan bu zammın, piyasadaki et fiyatlarına yansımayacağı belirtiliyor.

Önümüzdeki aylarda en az yüzde 30 zam gelecek
Et ve Süt Kurumu'nun yeni fiyat düzenlemesine ilişkin açıklama yapan Tarım ve Orman Bakanlığı da ESK fiyatlarının piyasadaki et fiyatlarını etkilemeyeceğini belirtti. Fakat sektör temsilcilerine göre, yüksek maliyetler ve arz sıkıntısı sebebiyle önümüzdeki iki ay içerisinde et fiyatlarının en az yüzde 30 artması bekleniyor. Bu artış beklentisinin altında ise birçok yapısal sebep yatıyor.

Türkiye'de süt üreticisi işletmelerin sayısının, son üç yıldır süt fiyatlarının baskılanması ve artan üretim maliyetleri sebebiyle giderek azaldığı belirtiliyor. Zarar eden süt üreticilerinin çareyi hayvanlarını kesmekte bulduğu ve böylece dişi büyük baş sayısının azalmasıyla, yeni hayvan üretiminin de azaldığı değerlendiriliyor. Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği Başkanı Sencer Solakoğlu, özellikle son 4 aydır çok yoğun bir inek kesiminin yapıldığını belirtiyor:

Arz sıkıntısı var et fiyatları artacak
Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) ve Et ve Süt Kurumu (ESK) eski genel müdürü İsmail Kemaloğlu da çiftlik kapasitelerinin yüzde 40-50 arası olduğu söyleyerek, "İşletmelerdeki hayvan sayılarında ciddi düşüş var" diyor.
'Arz sıkıntısı yaşanacak, et fiyatları artacak'

Uzmanlara göre dişi sığır sayısının azalması ve yüksek maliyetlerin üzerine bir de turizm sezonundaki talep artışı eklendiğinde, birkaç ay içerisinde et fiyatlarında yüzde 30-40 arasında zam bekleniyor. Kemaloğlu, "Eğer beklenen rakamlarda turist gelirse, etin kilosu çok rahat 150 TL olur. Çünkü arz sorunu kritik bir hal alacak gibi gözüküyor" diyor.

Solakoğlu da "Turizm sezonunun başlaması ve hayvan stokunun minimuma inmesiyle, mayıs ayı sonuna kadar et fiyatlarının en az yüzde 30 zamlanacağını hesap ediyoruz" diye konuşuyor.

Ulusal Kırmızı Et Konseyi Başkanı Ahmet Hacıince ise aynı görüşte değil:
"İçinde bulunduğumuz dönem için kırmızı et arzı noktasında bir sorun gözükmektedir. Mevcut hayvan stokumuz talebi karşılayabilir seviyededir.
"Ancak süt fiyatlarının sürdürülebilir noktada olmayışı sebebiyle hayvan kesimi daha da hızlandığında, 1-1,5 yıl sonra esas kırmızı et kaynağı olan besilik dana temininde problem oluşabileceğinden, kırmızı et arzı yeterli seviyeye ulaşamayabilir. "Mevcut ekonomik şartlar ve girdi maliyetlerinin artışı sebebiyle fiyat hareketlerinin olabileceği ekonominin gereği olmakla beraber, spekülatif artışlar beklenmemektedir." Hacıince de kırmızı et fiyatlarında yaşanan artışın; yem, enerji, işçilik ve akaryakıttaki artışlara göre daha az olduğunu belirtiyor.

Yem fiyatlarını ithal maddeler artırdı
Türkiye'de hayvancılıkta yıllık 26 buçuk milyon ton karma yem tüketiliyor ve bu yemin %50-55'ini ithal hammadde oluşturuyor. International Farm Comparison Network (IFCN) - Uluslararası Çiftlik Kıyaslama Ağı - verilerine göre, Türkiye'de hayvancılık yapma maliyeti dünya ortalamasından yüzde 23 daha fazla.

Arpa yüzde 300 zamlandı
Hayvancılıkla geçimini sağlayan Hüseyin Efe de hayvancılık maliyetlerinin karşılanamaz bir hale geldiğini anlatıyor:
-"Arpa fiyatları son bir yılda yüzde 300 arttı. Kimse hayvanına arpa yediremiyor. Daha önce ton bazında alırdık, şimdi çuval olarak alabiliyoruz. Saman fiyatları yüzde 80-100 arasında arttı. Motorin, bir yılda 7 liradan 22 liraya çıktı. İlaç ve tedavi masrafları çok yüksek."
Ürettiği sütün kilosunu 4,35 TL'ye sattığını söyleyen Efe, yemin kilosunun ise 6 TL olduğunu belirtiyor ve şunları anlatıyor:
-"Bir kilo sütten bir kilo yem alamaz duruma geldik. Süt için hayvana 10 bin TL'lik yem alıyorsak, satışımızdan 9 bin 800 kazanıyoruz. Bunun bir de samanı, işçiliği ve ilaç tedavileri var.. Ahırında 20 ineği olan 10'a, 10 ineği olan 5'e düşürüyor. Birkaç tane olan da tamamen kapatmanın yollarına bakıyor. Herkes hayvan sayısını azaltmak istiyor, kimse artırmak istemiyor.

-"Bir yakınımız işletmesini kapattı, koyunlarını da verdi ama yine de borcunu ödeyemediği için senet yaptı. İş bu dereceye geldi."
-"İstesek bile yemimizi kendimiz üretemiyoruz. Herkes gübre sıkıntısı yaşıyor. Geçen yıl bir torba üre gübresi 90 liraydı, şimdi 650 lira. 

UKON verilerine göre, Türkiye'de karkas et kesim fiyatı 80-82 TL/kg iken bu rakam yurt dışı piyasalarda 5-6 Euro/kg aralığında seyrediyor.
Bu açıdan Türkiye'nin et arzında yaşanacak olası bir problemde ithal etin "ekonomik bir çözüm olmayacağı" ve et fiyatlarını yüzde 30-40 seviyesinde artıracağı değerlendiriliyor. (Kaynak: BBC Türkçe)