Suriye: Cenevre'de kimyasal silah pazarlığı

Rus ve ABD Dışişleri Bakanlığı yetkililerinin Suriye’deki kimyasal silahların uluslararası kontrole açılmasına ilişkin öneriyi masaya yatırdığı kritik öneme sahip görüşmeler Cenevre’de başladı.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, planın Suriye’ye karşı askeri müdahale seçeneğini ortadan kaldırmasını umduklarını söyledi.

BM de, Rusya’nın sunduğu planın bir parçası olan Suriye’nin Kimyasal Silahlar Sözleşmesine katılacağına ilişkin belgeleri Suriye’den teslim aldığını duyurdu.

Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, sözleşmeyi imzaladıktan bir ay sonra silahları teslim edebileceğini söyledi.

Cenevre’de çalışma yemeği öncesi basın toplantısı düzenleyen Lavrov, Suriye’deki kimyasal silah sorunun çözülmesi halinde, ABD’nin olası bir saldırısını ‘gereksiz kılacağını’ belirtti.

Lavrov, askeri müdahale seçeneğinden uzak durulmasını sağlayacak bir yol bulunması gerektiğini belirtip görüşmelerin başarılı geçmesi durumunda “ikinci bir Cenevre” toplatısının gerçekleştirilebileceğini ifade etti.

Kerry: Bu bir oyun değil'

ABD Dışişleri Bakanı Kerry de, yalnızca güç kullanma tehdidinin Suriye’ye kimyasal silahlardan feragat etmeyi kabul ettirdiğini dile getirip yine de diplomasinin askeri müdahalenin önüne geçmesini umduğunu söyledi.

Kerry, “Bu bir oyun değil. Gerçek, anlaşılır, teyit edilebilir ve güvenilir olmalı… Zamanında uygulanmalı. Eğer uygulanmazsa da bunun sonuçları olmalı” dedi.

Kerry, “Obama, diplomasinin başarısız olması durumunda güç kullanımının gerekli olabileceğini açıkça belirtti” diye ekledi.

Suriye’nin BM’ye bilgi vermesi konusunda ‘standart bir uygulama’ yorumunu yapması üzerine Kerry, “Şu anda, rejimin tavrından dolayı bu süreçle ilgili hiçbir şey standart değil” dedi.

Kerry’yi siyasi söylemleri konusunda uyarmak istediği anlaşılan Lavrov, “Diplomasi sessizliği sever” dedi.

Kerry’nin tercümandan Lavrov’un son sözlerini tekrar etmesini istemesi üzerine Lavrov İngilizce olarak, “Her şey tamam John” cevabına Kerry gülerek, “Bu sözüne inanmamı mı istiyorsun, bunun için biraz erken” yanıtını verdi.

'Plan uygulanabilir ama zor'

Cenevre’den bildiren BBC muhabiri James Robbins, bu görüşmelerin çok kritik olduğunu ve Suriye’deki iki buçuk yıllık çıkmaza bir son vermeyi amaçladığını söylüyor.

Muhabirimiz, Amerikalı ve Rus yetkililerin alışılmışın dışında kalabalık heyetlerle, çok sayıda silah uzmanları ve diplomatlar eşliğinde Cenevre’ye geldiğini aktarıyor.

Robbins, her iki tarafından birbirini test ettiği görüşmelerin uzun sürecek gibi göründüğü ve tarafların ortak bir zeminde buluşmanın kolay olmadığı görüşünde.

Bu arada, ABD'li yetkililer de Rusya'nın Suriye'nin kimyasal silah stokunu tasfiye edilmesi planının 'uygulanabilir ama zor' bir öneri olduğunu söylüyor.

Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un üç aşamada uygulanması öngörülen planında şu maddeler yer alıyor;

• Suriye, kimyasal silahların üretimini ve kullanımını yasaklayan uluslararası sözleşmeye taraf olacak.
• Suriye kimyasal silah stoklarının yerlerini ve silah programının detaylarını açıklayacak.
• Uzmanlar, alınabilecek ayrıntılı önlemleri belirleyecek.

Diğer yandan, dün Rus Rossiya 24 televizyonuna konuşan Esad, 'Suriye, kimyasal silahlarını Rusya için uluslararası denetime bırakıyor. ABD'nin tehditleri bu kararda rol oynamadı' dedi.

Esad ayrıca, ülkesinin kimyasal silahlarla ilgili uluslararası anlaşmanın imzalanması süreci için gerekli belgelere Birleşmiş Milletlere göndereceğini belirtti.