Soma'nın Kömür Paketleme İşçileri Hakkını İstiyor

Soma'da Ege Linyitleri İşletmesi Müessese Müdürlüğünde taşeron usulle çalıştırılan kömür paketleme işçileri, haklarını alamadıkları için iş bıraktı.

Haftalık ve yıllık izinleri iptal edilen, hasta oldukları günlerde maaşı yatmayan, iş kazalarında ambulansla değil dolmuşla hastaneye taşınan, ek mesaileri eksik ödenen, yemek ücretleri hiç ödenmeyen, maaşlarını zamanında alamayan ve sömürü yüklü taşeron şartları içinde çalışan kömür paketleme işçilerinin iş bıraktığı Soma'da sorunlar yeniden Meclis gündeminde.

CHP Manisa Milletvekili Sakine Öz, Soma maden faciasının madencilerle birlikte Soma'daki tüm sektörleri etkilediğini belirterek torba yasada önergeler getirmiş, Soma adıyla özel bir kanun teklifi vermişti.

Bu önergelerde madenlerdeki yan sektörlerin sorunlarına çözümler yer almış, ancak AKP oylarıyla teklifler reddedilmişti. Soma torba tasarısının "ücret ödemeleri, yıllık izinler, birikmiş alacaklar" konusunda asıl işveren devlete açıkça sorumluluk yüklemesine rağmen işçilerin mağdur edilmeye devam edildiğini, torba kanunun 3, 6 ve 8. maddelerinin Soma'da açıkça ihlal edildiğini savunan CHP Milletvekili Sakine Öz, kömür paketleme işçilerinin taleplerini duyurmaya devam etti.

Soma'daki Ege Linyitleri İşletmesi Müessese Müdürlüğü (ELİ) kömür paketleme tesisinde çalıştırılan taşeron işçilerin yasadaki haklardan uygulamada yararlanamadığını savunan Sakine Öz, kömür paketleme işçilerinin taleplerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız'a soru önergesiyle iletti, taşeron kömür paketleme işçilerinin sorunları ve çalışma koşulları için acilen müfettiş görevlendirilmesini talep etti.

CHP Manisa Milletvekili Sakine Öz'ün önergesi şöyle:

Soma-Dereköy'de bulunan Dereköy Torbalama Tesisindeki farklı madenlerden çıkarılan kömürlerin paketlenme ve nakliye sürecinde, Ege Linyitleri İşletmesi Müessese Müdürlüğü'nün (ELİ) hizmet satın aldığı bir firmanın taşeron işçisi olarak çalıştırılan yaklaşık 45 kömür paketleme işçisi, Soma maden faciasının öncesi ve sonrasındaki süreçte, özlük hakları, işçi sağlığı ve güvenliği, çalışma koşulları konularında bizim de defalarca dile getirdiğimiz sorunlarının, çıkan yasal düzenlemelere rağmen, Bakanlığınız tarafından çözüme kavuşturulmadığını belirtmektedir.

Yaklaşık 1 milyon ton kömürü 18 aylık sürede, 45 işçiyle paketleme ve yükleme işi verildiği belirtilen, günlüğü ortalama 40 Liraya çalışan ve ancak çalıştıkları gün sayısı kadar ücrete hak kazanan işçilerimizin bayram ve tatil izinleri de işin yoğunluğuna bağlı olarak, gerekçesiz iptal edilebilmektedir. İddialara göre; ek mesai için 5 Lira alan, yemek paralarının ise hiç ödenmediğini belirten işçilerimizin bu ek çalışma süreleri sigorta vd. özlük haklarına yansıtılmamaktadır. İşin aşırı yoğun olduğu günlerde ise, aynı taşeron firmanın önce işçilerinin izinlerini iptal ettiği, bu da yetmediği takdirde yevmiyeyle dışarıdan işçi getirdiği tanıklarca dile getirilmektedir.

Taşeron firmadaki işçilerimiz, 11 Eylül 2014 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren, Soma ve taşeron çalışma ilişkileri hakkında düzenlemeleri de içeren "İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun"un alt işveren-asıl işveren ilişkisine dair aşağıdaki maddelerinin, ELİ ve firma tarafından gözetilmediğini savunarak taleplerini sürdürmektedir:

MADDE 3 – 4857 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin beşinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"İşverenler, alt işverene iş vermeleri hâlinde, bunların işçilerinin ücretlerinin ödenip ödenmediğini işçinin başvurusu üzerine veya aylık olarak resen kontrol etmekle ve varsa ödenmeyen ücretleri hak edişlerinden keserek işçilerin banka hesabına yatırmakla yükümlüdür."

MADDE 6 – 4857 sayılı Kanunun 56 ncı maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
"Alt işveren işçilerinden, alt işvereni değiştiği hâlde aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerin yıllık ücretli izin süresi, aynı işyerinde çalıştıkları süreler dikkate alınarak hesaplanır. Asıl işveren, alt işveren tarafından çalıştırılan işçilerin hak kazandıkları yıllık ücretli izin sürelerinin kullanılıp kullanılmadığını kontrol etmek ve ilgili yıl içinde kullanılmasını sağlamakla, alt işveren ise altıncı fıkraya göre tutmak zorunda olduğu izin kayıt belgesinin bir örneğini asıl işverene vermekle yükümlüdür."

MADDE 8 – 4857 sayılı Kanunun 112 nci maddesine aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
"4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında alt işverenler tarafından çalıştırılan işçilerin kıdem tazminatları;
a) Alt işverenlerinin değişip değişmediğine bakılmaksızın aralıksız olarak aynı kamu kurum veya kuruluşuna ait işyerlerinde çalışmış olanların bu şekilde çalışmış oldukları sürelere ilişkin kıdem tazminatına esas hizmet süreleri, aynı kamu kurum veya kuruluşuna ait işyerlerinde geçen toplam çalışma süreleri esas alınarak tespit olunur. Bunlardan son alt işverenleri ile yapılmış olan iş sözleşmeleri 1475 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesine göre kıdem tazminatı ödenmesini gerektirecek şekilde sona ermiş olanların kıdem tazminatları ilgili kamu kurum veya kuruluşları tarafından,
b) Aynı alt işveren tarafından ve aynı iş sözleşmesi çerçevesinde farklı kamu kurum veya kuruluşlarında çalıştırılmış olan işçilerden iş sözleşmeleri 1475 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesine göre kıdem tazminatı ödenmesini gerektirecek şekilde sona ermiş olanlara, 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında farklı kamu kurum ve kuruluşuna ait işyerlerinde geçen hizmet sürelerinin toplamı esas alınarak çalıştırıldığı son kamu kurum veya kuruluşu tarafından, işçinin banka hesabına yatırılmak suretiyle ödenir.

Alt işveren ile yapmış olduğu iş sözleşmesi sona ermediği gibi, alt işveren tarafından 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunan idarelere ait işyerleri dışında bir işyerinde çalıştırılmaya devam olunan ve bu şekilde çalıştırıldığı sırada iş sözleşmesi kıdem tazminatı ödenmesini gerektirecek şekilde sona eren işçinin kıdem tazminatı, işçinin yazılı talebi hâlinde, kıdem tazminatının söz konusu kamu kurum veya kuruluşlarına ait işyerlerinde geçen süreye ilişkin kısmı, kamu kurum veya kuruluşuna ait çalıştığı son işyerindeki ücretinin yılları itibarıyla asgari ücret artış oranları dikkate alınarak güncellenmiş miktarı üzerinden hesaplanmak suretiyle son kamu kurum veya kuruluşu tarafından işçinin banka hesabına yatırılmak suretiyle ödenir. Bu şekilde hesaplanarak ödenen kıdem tazminatı tutarının, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden aynı süreler dikkate alınarak hesaplanacak kıdem tazminatı tutarından daha düşük olması hâlinde, işçinin aradaki farkı alt işverenden talep hakkı saklıdır.

İşçilerimiz, daha önceki önergelerim ve Meclis konuşmalarımda da bahsettiğim üzere, fazla mesailerini ya hiç alamamaktan ya da geç almaktan, yıllık izin sürelerinin kullandırılması halinde aylıklarından kesilmesinden, maaşlarının gecikmeli yatırılmasından, hastalık ya da mazeretli günlerinin sigorta gün sayısına bildirilmeyerek o günlerde çalışmamış sayılmaktan, firma tarafından düzenli aralıklarla işe giriş-çıkış kaydı tutulmasından, kıdem tazminatları ve yıpranma paylarının ödenmemesinden, iş kazası yaşandığı anda hastaneye ELİ'ye ait ambulansla değil, dolmuş, belediye otobüsü ya da kamyonetle yollanmaktan şikâyet etmekte, oldukça az sayıda personelle güvencesiz, güvenliksiz ve yoğun çalıştırılmaktan yakınmaktadır.
Bu bilgi ve iddialara göre;

Soma-Dereköy'de bulunan Dereköy Torbalama Tesisindeki iddialar üzerine iş yerinde bir müfettiş görevlendirilecek midir?

Bahse konu iş yerindeki firmanın ve ELİ'nin uyguladığı çalışma şartları üzerine herhangi bir inceleme yapılmış mıdır?

İşçilerimizin alacakları ve özlük haklarının, "İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun" kapsamında uygulanmasına dönük çalışmalar neden aksatılmaktadır?

Firmanın ya da ELİ'nin ambulansı, iş kazalarında hastaneye ulaşım için neden kullanılmamaktadır?"