Şok Güneydoğu Raporu

1995 Yılında TÜSİAD'a hazırladığı Güneydoğu Raporuyla tartışmalar yaratan Prof Dr Doğu Ergil, ikinci bir rapor daha hazırladı

Ergil'in öncülüğünde Toplumsal Araştırmalar Merkezi'nce hazırlanan "Türkiye Sorunlu Güneydoğu: Fırtınanın Gözünde Demokrasi" isimli araştırma raporu, 7 il merkezinde ( Diyarbakır, Şırnak, Bitlis, Siirt, Batman, Bingöl, Van ve Tunceli'de) 8 bin 556 kişi ve karşılaştırma yapmak amacıyla Tekirdağ- Çorlu ve Manisa- Salihli'de 777 kişi olmak üzere, 9 bin 333 kişiyle görüşülerek yapıldı.

Araştırma çerçevesinde katılımcılara, 39 soru yöneltildi.

PKK NEDEN DEĞİL

Yeni raporunu 12 yıl önceki raporuyla kıyaslayan Prof. Dr. Doğu Ergil, "TÜSİAD için birinci raporda iki şey çıktı ve resmi çevreler bunu kabullenmedi. Çünkü bütün anayasal düzenin, ve onun ürettiği yasak kültürünün değişmesi lazımdı. İki temel bulgu vardı o raporda. Birincisi araştırma evrenine giren bölgedeki halkın yüzde 90'ı PKK ile bağımsız kürdistana varmak istemiyordu. PKK'yı Kürt kimliğinin ve Doğu Anadolunun sorunlarının dile getirilmesi için bir siyasi araç olarak görüyordu. Ama onun emrinde bir rejime razı değillerdi ve ayrılık istemiyorlardı. İkincisi halkın büyük çoğunluğu Türkiye Cumhuriyet'i vatandaşı olmaya itiraz etmiyor, ama Kürt olarak Cumhuriyet’in vatandaşı olmak istiyor. PKK ile Kürdü bir araya koyduğumuz için bu sorun çözülemedi. Doğunun bütünleşmesi ve ülkenin bütünlüğüne entegre edilmesi, etnik bir kimliğe dayandırılmaması gereken vatandaşlık için, gerekli olan değişiklikler yapılmadı, buna direnildi ve gerilim sürdü. PKK bir sonuçtur neden değildir" dedi.

İKİNCİ RAPOR FARKLI

Bu raporda da iki şey bulduğunu belirten Ergil, “Birincisi, Kürtler şimdi Türkiye Cumhuriyeti bütünlüğü içerisinde Avrupalı olmak istiyorlar, bu kesin. Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliğinin önünü kapatmak isteyenler Kürt Sorununun çözümünü engelliyorlar ve engelleyecekler. Bu ülkenin bölünmesine neden olacak bir dirençtir. İkincisi ise, toplumun iki kesimi olanları affetmeye hazır. Kendilerini Türkiye Cunhuriyeti vatandaşı olarak tanıtan çok önemli bir kesim var. Eğer yurttaşlık vurgusu etnik kimliğe değil, bugün Anayasa'da olduğu gibi eşit yurttaşlığa göre olursa bu kesim Türkiye Cumhuriyeti kimliği üzerinden bir yurttaşlar kardeşliği geliştirecek. Türk -Kürt kardeşliği sözü hâlâ kan bağı üzerinden üretilen grup kimlikleri arasında bir bağa atıf yapıyor. Yurttaşlık kardeşliği olması lazım, çünkü siyasal ve hukuki birlik üzerinden üretilen bir kimliktir. Bu çok önemlidir. Bunun Kürtler arasında da istendiği görülüyor." diye konuştu.

RAPORDAN ÇIKAN SONUÇ

• Türkiye iç içe iki toplum barındırıyor: Biri daha modern ve seküler, diğeri daha geleneksel ve dindar 
• Tüm farklara rağmen ' Sorunlu Doğu' yine de demokrasiye destek veriyor. Sonuçlarından pek memnun olmasalar da onun ilkelerine inaçları sürüyor. 
• Ülkenin doğusu, batısından daha dindar ama dinin özel alana ait olmasını, kamu alanına taşınmasını istemiyor. 
• Doğu' nun dine ilişkin görüşleri, demokrasinin temel ilkeleriyle çelişmiyor. 
• Doğu' kültürel olarak daha muhafazakar fakat toplumsal düzeyde hoşgörü ve siyasal olgunluk açısından Batı'yla yarışabilecek kadar modern değerlere sahip.

Kürt politikacıların zaafı var

Prof. Dr. Doğu Ergil, 1995 yılında hazırladığı Güneydoğu Raporu'na bir yenisini daha ekledi. "Türkiye Sorunlu Güneydoğu: Fırtınanın Gözünde Demokrasi" adını taşıyan raporda Ergil, Kürt siyasetçileri sorunu tanımlamak ve çözüm üretmekte yetersiz kalmakla suçladı. Kürt politikacılarda iki zaaf gördüğünü belirten Ergil, bu zaafların yok edilmesi gerektiğinin altını çiziyor. Ergil, "Kime sorarsanız sorun, bu sorunu bana bir tanımla dediğinizde kimse size doğru dürüst bir tanım koyamıyor, sistematik bir yorum bulamıyoruz, İkincisi hepsi devleti suçluyor ama çözüm dediğimizde ne bireysel, ne kurumsal ne de grupsal olarak bir sorumluluk kendisinde görmüyor, yine çözümü devletten bekliyor" diye konuştu.

RAPORUN AMACI

Prof. Dr. Doğu Ergil, doğu ve batı illerinin karşılaştırıldığı raporun amacını şöyle açıkladı: "Türkiye sorunlarını demokratikleşerek, demokratikleştiği oranda, kendi iç barışını sağlayarak ve dünyanın bir parçası olarak çözebilir. Türkiye’nin en zayıf halkası görülen, ve aynı zamanda bir çatışmanın sürdüğü Doğu Anadolu'da halkı böyle kapsamlı bir demokratikleşmeyi destekleyecek demokratik değerleri taşıyor mu? Taşımıyor mu? Türkiye’nin siyasal olarak zayıf halkası görülen bir yörenin insanları Türkiye bütünlüğü içerisinde bir demokratikleşme ve çağdaşlaşma projesini destekleyecekler mi? En geri, yoksul ve geleneksel yöresinde bile bireyler, demokratik, eşitlikçi ve çoğulcu bir rejimi desteklemeye hazırlar. Bu sorulara cevap, evet çıkıyor.”

Vatandaşlık daha önemli

10 ilde 10 bine yakın kişiyle yapılan görüşmeler sonrasında hazırlanan Güneydoğu Raporu'na göre Doğu ile Batı arasında etnik kimliğin ağır bastığını ortaya koydu. Vatandaşlık ve dinsel kimlik ikinci planda kaldı. Ancak yine de vatandaşlık bağının güçlendirilmesi gerektiği bariz bir şekilde ortaya çıktı. Araştırmaya göre Doğu ve Batı arasındaki dağılım ise şöyle sıralandı: