Sizin kızınız da tembel mi?

Haşimato, bilinmeyen bir şekilde ortaya çıkar ve genellikle ergenlik dönemindeki genç kızlarda görülür Tiroid hormonlarındaki bir sorun tembellik, konsantrasyon eksikliği, terleme, çarpıntı ve uykusuzluğa yol açabilir

Acıbadem Hastanesi Büyüme ve Ergenlik Merkezi Başkanı Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz, gençlerde son derece sık ortaya çıkan guatr hastalığıyla ilgili merak edilen soruları yanıtladı:

* Tiroid hep yetişkin hastalığı olarak bilinir, ergenlik döneminde de görülür mü? Tiroid hastalığı hayatın her döneminde olabilir. Doğduktan itibaren her yaşta ortaya çıkabilir. Özellikle Türkiye iyot eksikliği bölgesinde olduğu için, buna bağlı tiroid hastalıkları ve guatra ülkemizde çok sık rastlanıyor. Ergenlik döneminde özellikle 'Haşimato' hastalığı dediğimiz bir guatr tipi ortaya çıkıyor. Bu daha çok genç kızların hastalığıdır. Bilinmeyen bir şekilde tiroid dokusuna karşı vücut antikor üretiyor ve tiroid dokusu tahrip oluyor. Ergenlik döneminde özellikle tiroid hormonlarına ihtiyaç artıyor. Bu nedenle tiroid bezi daha fazla çalışmak zorunda kalıyor. Hem bu nedenle hem de Haşimato nedeniyle özellikle ergenlerde guatrı sık sık görüyoruz.

* Erkekler bu hastalık konusunda daha mı şanslı? Evet; kızlarda guatr, erkeklere oranla 7 ile 10 misli daha fazla görülüyor. Nedeni tam olarak bilinmiyor ama bir genetik yatkınlık olabileceğini düşünüyoruz.

* Tiroid hormonunun az olması mı, çok olması mı sorun? Her ikisi de sorun... Tiroid hormonu az salgılanırsa halsizlik, yorgunluk, üşüme, tembellik hissi ve uykuya meyilli olma durumu söz konusu olur. Tiroid hormonu fazla olursa terleme, çarpıntı, uykusuzluk veya huzursuzluk gibi belirtiler ortaya çıkar.

* İyot eksikliği gençlerde ne gibi kayıplara neden oluyor? Tiroid hormonlarının düzenli salgılanabilmesi için mutlaka iyot gerekli. İyot az alınırsa guatr ile birlikte 'hipotiroid' dediğimiz hastalıklar da ortaya çıkar. Eğer bunlar uzun sürerse, tiroid nodülleri oluşabilir. Çocukluk çağında tiroid nodülleri eğer tek ise bunun özel bir önemi var. O nedenle bu tür hastalıklar teşhis edilip, erkenden tedavi edilmelidir.

* Bu durum okul başarısını etkiler mi? Büyüme ve gelişmeye etkisi nedir? Tiroid hormonları az salgılanırsa, bu durum önce okul başarısını etkiler. Konsantrasyon azlığı, tembellik ve düşünme kapasitesinde eksiklik gibi belirtiler ortaya çıkar. Ayrıca tiroid hormonu büyümeyi yani boy artımını etkileyen önemli bir hormondur. Tiroid hormonu az salgılandığında, uzun süre boy kısalığı da gözlenebilir. Ergenliğe geç girme olabilir.

* Aileler çocuklarında tiroid olduğundan nasıl şüphelenebilir? Aileler şüphelenebilirler ancak asıl teşhisi doktordan başkası koyamaz. Boyunda şişlik bazen dikkat çekici olabilir ya da söylediğimiz belirtiler varsa tiroidden şüphelenilebilir.

* Bu dönemde görülen tiroid tedavi edilebilir mi, yoksa hayat boyu süren kronik bir hastalığa mı dönüşür? Tedavi edilirse nodül gelişimi ortaya çıkmadan guatrda küçülme sağlanabilir. Ancak bunun için uzun süreli bir tedavi gerekir. Ancak tedavi edilmezse guatr daha ağırlaşır ve büyük hale gelir, yaşam kalitesini bozabilecek bir şekilde ortaya çıkabilir.

* Ailelerinde tiroid olanlar, çocukluk döneminden itibaren nasıl bir beslenme modeli uygulamalı? İyot; topraktan, havadan ve sudan alınabilir. Ama toprakta ve suda iyot eksikliği var. Biz bu eksiği iyotlu tuzlarla kapatıyoruz. Özellikle gelişme çağındaki bazı özel hastalıklar dışında, iyotlu tuz kullanılmasını öneriyoruz.

Nasıl tedavi edilir?

Tıbbi tedavi:

* Küçük ve orta büyüklükteki guatrlar ağızdan verilen tiroid hormonu ile tedavi edilebilir. Cerrahi tedavi: Tiroid bezinin bir parçası veya tamamı şu durumlarda operasyon ile çıkarılabilir:

* Guatr çok büyükse, solunum ve yutma güçlüğü yapıyorsa,

* Tıbbi tedavi ile tiroid bezi büyümeye devam ediyorsa,

* Tiroid bezinde çok sayıda ve uzun süre devam eden nodüller varsa,

* Tiroid kanseri varsa,

* İyotlu tuz kullanımının yaygınlaşması, iyot eksikliğine bağlı guatrın önlenmesi açısından çok önemlidir.

Tiroid bezi sinsice büyüyor!

Guatr nedir? Tiroid bezinin büyümesine 'guatr' denir. Tiroid bezi boynun aşağısında, ön kısmında bulunan ve kelebeğe benzer şekli olan endokrin (hormon üreten) bir bezdir. Tiroid normal boyutta olduğu zaman görülmez ve elle hissedilmez. Büyüdüğü zaman elle hissedilir ve baş normal durumda veya geriye atıldığı zaman görünür hale gelir. Bezin bütünü yaygın bir şekilde büyüdüğü gibi bazen küçük bir parçası da büyüyebilir. Bezin küçük bir parçasının büyümesine 'tiroid nodülü' denir. Tiroid nodülleri bir veya birden fazla olabilir. Tiroid bezinin vücuttaki görevi, tiroid hormonları yapmak ve kana salgılamaktır.

Tiroid hormonlarının vücuttaki etkileri nelerdir? Tiroid hormonlarının büyüme ve gelişme, oksijen kullanımı ve ısı oluşumu, sinirsel işlevler, şeker, yağ, protein ve vitaminlerin kullanımı üzerinde etkileri vardır. Özellikle ilk üç yaşta zekâ gelişimi için tiroid hormonları gereklidir.

Guatra Karşı İyotlu Tuz Kullanın

Tiroid büyümesinin nedenleri nelerdir?

* İyot eksikliği: Besinler ile yetersiz iyot alınmasıdır. İyot, tiroid hormonunun yapımı için gerekli olan çok önemli bir maddedir. Özellikle deniz ürünleri iyot açısından çok zengindir. Sularda bulunan iyot miktarı da çok önemlidir. İyot alımı yetersiz olursa, tiroid bezinin çalışması bozulur ve bez büyür. İyot eksikliği bölgesel olduğundan; o bölgede yaşayanların çoğunluğunda guatr olur. İyot eksikliği olan bölgelerde yaşayan çocukların zekâ düzeylerinde ve okul başarılarında düşüklük görülebilir. Eğer iyot eksikliği ileri yaşlara kadar devam ederse, yetişkinlerin anlama ve kavrama yetenekleri bozulur, meslekte başarısızlığa yol açar. Ülkemizde yaklaşık 3 milyon kişi iyot eksikliği bölgelerinde yaşıyor. Bu nedenle iyot eksikliği 'halk sağlığı sorunu' olarak kabul ediliyor. Önlem olarak; iyotlu tuzun kullanılması yasallaştırıldı ve yaygın hale getirildi. Dünyada da 15 milyar kişi iyot eksikliğinden etkileniyor.

* Bazı ilaçlar ve yiyeceklerin aşırı miktarda alınması: Bunlara 'guatr yapıcı maddeler' denir. Tiroid hormonu yapımını azaltır ve guatr yapar. Bu yiyeceklere örnek olarak soya fasulyesi, kara lahana ve karnabahar verilebilir.

* Tiroid nodülleri.

* Tiroid kanserleri.

* Tiroid bezinin iltihabı 4 Kimlerde guatr olur?

* İyodu yetersiz olanlar.

* Fazla miktarda guatr yapıcı ilaç ve yiyecek tüketenler.

* Ailesinde guatr olanlar.

* Özellikle kız çocukları erkeklerden daha fazla risk altındadır.

Guatr belirtileri neler?

* Boynun ön kısmında yaygın veya küçük bir şişlik görülebilir.

* Guatr büyükse yutma ve nefes alma güçlükleri, ses kısıklığı olabilir. Ancak bu durum çocuklarda çok nadirdir.

* Tiroid bezi fazla çalışıyorsa (hipertiroidi) zayıflama, sinirlilik, çarpıntı, ellerde titreme ve ishal sık rastlanan belirtilerdir.

* Tiroid bezi az çalışıyorsa (hipotiroidi) çabuk yorulma, hareketlerde yavaşlama, üşüme, kabızlık, saçlarda dökülme, uykuya meyil ve kavrama güçlüğü dikkati çeker.