Sivil Anayasanın ana hatları

AK Parti'nin 1 Eylül’de vereceği startla anayasa ilk kez bir sivil yönetim tarafından tepeden tırnağa değiştirilecek, ilk kez sivil yönetim tarafından halkoyuna sunulacak

EGEMENLİK: Millet egemenliği ‘yetkili organlar’ yerine ‘yasama, yürütme ve yargı organları eliyle kullanır’ şeklinde düzeltiliyor

VATANDAŞLIK: Türkiye’de din ve ırk ayırt edilmeksizin vatandaşlık bakımından herkese ’Türk’ denir ifadesi geliyor

YÖK: Yerine üniversiteler arasında program ve plan çalışması yapacak ÜKK (Üniversitelerarası Koordinasyon Kurulu) kuruluyor

Prof Ergun Özbudun başkanlığındaki 6 Anayasa hukukçusunun hazırladığı 140 maddelik Anayasa paketi Başbakan Erdoğan’a sunuldu. AKP’nin yapacağı çalışmanın ardından, taslak paket, partinin internet sitesine konacak ve kamuoyunun bilgisine sunulacak.

’Egemenliği ’3Y’ kullanır’
VATAN’ın edindiği bilgiye göre, Anayasa’nın ilk 4 maddesi aynen korunuyor. Ancak diğer bölümlerin tamamına yakınında değişklik yapılacak. Mevcut Anayasa’nın 6. maddesinde yer alan ’yetkili organlar’ netleştiriliyor. “Türk milleti, egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organları eliyle kullanır” düzenlemesi, “Türk milleti, egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara göre, yasama, yürütme ve yargı organları eliyle kullanır” şeklinde düzeltiliyor. Türkiye’nin AB’ye üye olması halinde ’egemenliğin’ kullanımı konusunda yaşanabilecek tartışmaların önünü kesecek düzenleme de taslak metinde var. Yeni Anayasa’da egemenlik bölümünde “Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler istisnadır” ibaresi eklenecek.

Vatandaşlığa yeni tanım
Anayasa’nın 66. maddesindeki ’Türk vatandaşlığı’ yeniden düzenleniyor. Vatandaşlık tanımında, Atatürk’ün 1924 Anayasa’sına koyduğu sisteme dönülüyor: “Türkiye’de din ve ırk ayırt edilmeksizin vatandaşlık bakımından herkese ’Türk’ denir.” Böylece, Türk vatandaşlığı kavramı etnik bir kavram olmaktan çıkartılıyor.

’Din değiştiren kınanmaz’
Anayasa’nın 24. maddesinde yer alan din ve vicdan hürriyetinin kapsamı genişletilecek. “Kimse, ibadete, dinî âyin ve törenlere katılmaya, dinî inanç ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; dinî inanç ve kanaatlerinden dolayı kınanamaz ve suçlanamaz” düzenlemesi korunacak, ayrıca “Dini inanç ve kanaatlerini değiştirenler hiçbir şekilde kınanamaz ve suçlanamaz” hükmü getirilecek.

YÖK kalkacak
Yıllardır tartışılan YÖK, yeni Anayasa ile birlikte kaldırılacak. YÖK’ün yerine Üniversitelerarası Koordinasyon Kurulu (ÜKK) kurulacak. Bu kurul üniversiteler arasında program ve plan çalışması yapacak. Rektörlerin seçilmesi üniversitelerde yapılacak seçimle olurken üniversiteler özerk hale geliyor. Öğretim üyelerinin disiplin işlemlerinde üniversiteler yetkili olacak. MGKaynen korunduğu belirtildi.

Yüce Mahkeme’ye 17 üye
Anayasa Mahkemesi’nin sayısı artırılırken, üyelerin seçiminde Meclis’e hak doğuyor. Mevcut 11 olan üye sayısı 17’e çıkarılacak. Üyelerin 8’ini Meclis seçerken, geri kalan 9 üye ise Yargıtay, Danıştay ve Sayıştay üyeleri arasından seçilecek. HSYK üyesi olan Adalet Bakanı, kuruldan çıkacak.

Yemin de sadeleşecek
Milletvekillerinin TBMM Genel Kurulu’nda okuduğu yemin metni düzeltiliyor. Yemin metnini sadeleştirileceği, cümleler arasında yer alan ’ve’bağlacının birçok bölümden çıkarılacağı öğrenildi

Taslağın mimarı Özbudun: TSK’ya yönelik bir düzenleme değil
Başbakan Erdoğan’a teslim edilen Anayasa taslağını hazırlayan 6 kişilik akademisyen heyetinin başkanı olan Bilkent Ünversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ergun Özbudun, VATAN’a Anayasa taslağındaki bazı kritik maddeleri değerlendirdi.

Özbudun, mevcut Anayasa’nın milli egemenliğin organlar eliyle kullanılacağını düzenleyen 6. maddesinde yer alan “yetkili organlar” yerine “yasama, yürütme ve yargı organları” denilmesiyle bir anlam değişikliği olmayacağını söyledi. Özbudun şöyle dedi: “Değişikliğin nedeni madde metnine açıklık getirmektir. Zaten yetkili organlar tabirinden anlaşılan devletin 3 temel organı olan yasama, yürütme ve yargıdır. Bu önemli bir düzenleme değil. Buradan hareketle Türk Silahlı Kuvvetleri’ne yönelik bir düzenleme yapıldığı anlamı çıkarılamaz. Çünkü zaten o yürütmenin bir parçasıdır, Başbakanlığa bağlıdır.”

Laiklik güçlendiriliyor
Özbudun Anayasa’nın din ve vicdan özgürlüğünü düzenleyen maddesiyle ilgili de şöyle konuştu: “Nasıl din ve vicdan özgürlüğü varsa, din değiştirmek de bir özgürlüktür. Bunun metne konulması Anayasa taslağında laik düşünce tarzına ne kadar önem verildiğini göstermektedir.” Taslakta YÖK’ün kaldırılmasına ilişkin bir düzenleme olmadığını belirten Özbudun, “Ancak yetkilerinin azaltılması söz konusu” dedi. Özbudun MGK’nın Anayasa’dan çıkarılacağına ilişkin haberlerin ise doğru olmadığını söyledi.

Mevcut yasa ne diyor?
1982 ANAYASASI Türk vatandaşlığı MADDE 66. - Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür. Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türktür. (Son cümle 3.10.2001’de mülga oldu: Yabancı babadan ve Türk anadan olan çocuğun vatandaşlığı kanunla düzenlenir) Vatandaşlık, kanunun gösterdiği şartlarla kazanılır ve ancak kanunda belirtilen hallerde kaybedilir. Hiçbir Türk, vatana bağlılıkla bağdaşmayan bir eylemde bulunmadıkça vatandaşlıktan çıkarılamaz. Vatandaşlıktan çıkarma ile ilgili karar ve işlemlere karşı yargı yolu kapatılamaz.