Sıradan deri hücresinden doğurgan kök hücre üretildi

ABD'deki Gladstone Enstitüsü'nde yürütülen araştırmada genom zincirindeki tek bir gen aktif hale getirilerek sıradan deri hücreleri "uyarılmış çoklu doğurgan" kök hücrelere dönüştürüldü.

Araştırmacılar, "CRISPR" adlı verilen genom kurgulama teknolojisiyle genom zincirindeki tek bir geni aktif hale getirerek sıradan deri hücrelerini "uyarılmış çoklu doğurgan" kök hücrelere (iPSC) dönüştürmeyi başardı.

YENİDEN PROGRAMLAMA MÜMKÜN MÜ? Araştırmaya başlarken "Genom zincirindeki belirli bir geni aktive ederek hücrenin yeniden programlanması mümkün mü" sorusundan hareket ettiklerini ifade eden Gladstone Enstitüsü araştırmacısı Dr. Sheng Ding, bu sayede kök hücre üretmenin yeni bir yöntemini keşfettiklerini belirtti. 

Gladstone Enstitüsünden Dr. Shinya Yamanaka 2006 yılında bilim tarihinde ilk kez sıradan deri hücrelerinden iPSC üretmeyi başarmıştı. Yamanaka bunu sıradan hücrelere 4 tip protein ilave ederek yapmıştı. "Transkripsiyon faktörleri" adı verilen bu proteinler, hücrede hangi genlerin ifade bulacağını belirliyordu. Böylece bu proteinler deri hücreleriyle ilgili genlerin ifadesini bastırıp kök hücrelerle ilişkili genlerin ifade bulmasını sağlıyordu.  

DAHA FARKLI BİR YOL; Yamanaka'nın öncü çalışmasının ardından Ding ve diğer araştırmacılar, transkripsiyon faktörleri dışında birtakım kimyasallar ekleyerek sıradan hücreleri kök hücrelere dönüştürmenin farklı bir yolunu geliştirmişti. Yeni yöntem araştırmacılara herhangi bir ilave olmadan, doğrudan hücrenin gen kurgusunu değiştirerek iPSC üretme olanağı sunuyor.

iPSC tipi hücreler vücuttaki her türden hücreye dönüştürülebiliyor. Bu yüzden kalp krizi, parkinson hastalığı ve körlük gibi onarılması mümkün olmayan doku hasarlarının tedavisi için büyük önem taşıyor. Ayrıca laboratuvar ortamında üretilen kök hücreler hastalık araştırmalarında ve yeni ilaç testlerinde model işlevi görüyor. Araştırmanın bulguları "Cell Stem Cell" dergisinde yayımlandı.