Sinemanın kitabı

Sadık Yalsızuçanlar’ın “” isimli yeni kitabı, yedi bölümde hem Türk hem de yabancı sinemayı ele alıyor

“Ruhsuz sanat, kendi trajedisini içinde taşır. Kendi çağının ruhsuzluğu, bilgisi bile sanatçıdan belirli bir tinsellik talep eder; çünkü gerçek sanatçı, her zaman ölümsüzlüğün hizmetindedir. Bu, dünyayı ve üzerinde yaşayan insanları ölümsüz kılmayı amaçlar. Bunu yapmaz, mutlak gerçeğin peşine düşmez, nihai amaç yerine değersizliği tercih ederse yanmasıyla sönmesi bir olan bir böcek gibi yitip gider” diyor üstat Tarkovski “Mühürlenmiş Zaman”ında.

Çekilen tüm filmler belirli bir tinselliği barındırır mı? Kuşkusuz hayır. Peki, neden yarına kalan filmlerin ortak paydası sonsuzluğu, insanın nedensel varlığını içerir? Dünya hayatı bir oyun ve oyalanmadan başka bir şey değil midir? Bu oyunun içinde sinema nerededir? Sadece hayatın yansımasında mı etkindir yoksa hayatın varlık anlamı üzerinde bize yol mu gösterir?

Sadık Yalsızuçanlar’ın “Dünyanın Orta Yeri Sinema” adlı kitabını okurken bu soruları sordum. Daha önce “Rüya Sineması” adlı eseriyle bizi sinema üzerine farklı okumalara sevk eden yazar, bu yeni kitabında da sinemayı dert edinen insanları sorularla başbaşa bırakıyor. İyi de ediyor.

Tarkovski söyleşisi
Yedi bölümden oluşuyor kitap. ‘Hayal, Rüya, Sinema’ başlıklı ilk bölümünde Yalsızuçanlar sinemanın varlık nedeni üzerinde duruyor ve okurları farklı alt metinlere doğru sürüklüyor. Aynı zamanda bir derleme olan kitabın bu bölümünde William Chittick, İbn Arabî ve dönemin unutulmaz filmlerinin senaryolarına imza atan Ayşe Şasa’nın çeşitli yazıları var. ‘Zuhur ve Sinema’ adlı ikinci bölümde insan-eşya-sinema üçgeni içinde ele alınan yazılar var.

Üçüncü bölüm ‘Yeşilçam Sineması’ başlığını taşıyor. Burada, Yeşilçam sinemasına genel bir bakış atılırken, binden fazla senaryoya imza atan Bülent Oran’la yapılmış samimi bir röportaj var. Yeşilçam’ın iç dünyasını, işleyen yapısını görmek adına önemli bir röportaj. Dördüncü ve beşinci bölümlerde günümüz sineması ve diziler değerlendiriliyor. Son dönemde vizyona giren Türk filmleri, hayatımızın prime time’ını ele geçiren diziler çeşitli sinema ve televizyon eleştirmenleri tarafından farklı açılarla değerlendiriliyor. ‘Batı Sineması’ başlıklı altıncı bölümde İhsan Kabil’in “En Kahraman Amerikan Sineması Hep Zafer Peşinde” adlı yazısı Amerikan sinemasının kahraman üretme biçimlerini ve bunun neden tüm dünyaca kabul edildiğine dair fikirlerini paylaşıyor bizimle. Fakat kitabın ve bölümün can alıcı kısmı üstat Tarkovski ile yapılmış röportaj. Üstat filmlerine, ilk gençlik yıllarına değinmekle birlikte, sinemanın ontolojik meselesi üzerine ufuk açan, sanatın işlevi üzerine düşüncelerini bizimle paylaşıyor. Kitap, Ali Murat Güven’in bir yazısıyla son buluyor.

Eleştiriden ziyade sinemanın esas işlevi, sanat ve sanatçının sinema karşısındaki duruşu üzerine düşünmek isteyenlere salık verebilirim bu güzel kitabı. Yazıma yine kitaptan bir alıntıyla nihayet vereyim. “Perdede oynuyoruz kuklasıyız feleğin,/ Sözlerimin tümü gerçek, şaka bellemeyin./Eğlene, oynaşa bir gölge misali kayıp,/Peş peşe gidemeyiz, sandığına ecelin.” Ömer Hayyam
(Sedat Palut)