Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Dr. Leyla Benkurt
Alkaş, 11 Nisan Pazar günü yapılacak Yükseköğretime Geçiş Sınavı`na
girecek öğrencilere önemli tavsiyelerde bulundu…
Sınav dönemi anne baba ile çocuğu karşı karşıya getirebiliyor
Son yıllarda öğrencilerin hayatlarında belirleyici rol
oynadığı düşünülen sınavınlar öncesi gençler arasında çok farklı
tablolar gözlemleyebiliyoruz. Bir kısmı spor hayatına, müzik
eğitimine ara veriyor, tüm aile sınav kampına giriyor ya da ailede
herkesin birbirine sürekli kaygı ve olumsuzluk topunu attığı evler
var. Gençlerin bir kısmı, en sevdikleri hobilerine zaman
ayırdıklarında dahi, zevk alamayıp sürekli bir suçluluk hissediyor,
genel bir mutsuzluk ile hayatın zorluğu ve sıkıcılığından dem
vuruyor. Çocuğuna iyi bir eğitim ortamı kuramadığı için üzülen
aileler, masa başında oturup sadece yemek yiyerek zevk alan bu
yüzden de kendinden nefret eden gençler, huzursuz, gevşeyemeyen ev
ortamları söz konusu. Ebeveynler, çocuklarının saçının teline zarar
gelse dünyayı yıkacak kadar üstüne titrerken; “ders çalışmıyor”
sıkıntısıyla sergiledikleri davranışlar ile onlara verdikleri
zararın farkına bile varamıyor. Gençlerse zaman zaman ailelerine
saygısızca davranıp, ağır sözler söyleme noktasına
gelebiliyor.
Hafif stres normal, fazlası tehlike işareti
Sınav kaygısı; sınav yaklaştığında, sınav anında, hatta sınavı
düşündüğünüzde ortaya çıkan ve bilgilerinizi hatırlamanızı, sınava
odaklanmanızı, sınavı sürdürmenizi engelleyecekmiş gibi olan ve
başarınızı düşüren aşırı gerginlik, stres, kendini kötü hissetme
halidir. Önemli sınavlardan önce; hafif çarpıntı, ellerde soğuma,
ağızda kuruma ve göğsünün içinde hafif bir kabarma hissi sıklıkla
olabilir. Sınava odaklanmanızı, başarılı olmanıza yardımcı olan bu
hafif stres, sağlıklı ve normaldir. Sınava hazırlanırken, sınav
öncesinde ve sınav anında çeşitli belirtiler ortaya çıkabilir.
Özellikle sınavla ilgili yorumlar yapan iç sesimizin olumlu ve
destekleyici olmaması, çeşitli kaygı belirtilerini oluşturması
yanında, sınavda konsantrasyon ve dikkat sorunlarına da yol
açabilir. Kaygının en sık dışa vuran belirtileri, kalbin hızlı
çarpması, midenin kasılması, ellerde titreme, soğuma, terleme,
nefes yetersizliği, karın ağrısı, sık idrara gitme, bulantı,
bayılacakmış gibi hissetme, ayaklarının bağının çözülmesi, ağlama
hissi, panikleme, yerinde duramama, bir ses çıkarma, tırnak yeme ve
sallanmadır. Duygusal olarak bazen hiç bir korku hissetmeyip, Sanki
sınava girmeyeceğim, aklımda hiçbir şey yok bütün bilgilerimi
unuttum, tüm yıl ne çalıştım ki, yapamayacağım, kesin bir aksilik
olacak, diğerleri daha bilgili duruyor, sorular çok zor olacak,
rezil olacağım, şu an bir an önce geçsin, keşke buradan
kaçabilsem... gibi düşünceler aklı kurcalayabilir.
* Sınavın ölüm kalım meselesi, ciddi bir varoluş meselesi
olarak
görülmesi
* Ailenin ve çevrenin beklentisinin çok yüksek olması,
* Kazanamazsa alay edilme, mahcubiyet, dışlanma riski söz
konusu
olması,
* Ailede ve kendisinde panik atak veya çeşitli, korkular,
evhamlılık
öyküsü bulunması,
* Sen akıllısın, çalışkansın, sana güveniyorum. sözü
altında
eziliyorsa (Okul ve dershanede derece yapan başarılı öğrencilik
geçmişi olanlarda sıklıkla görülebilmektedir)
* Senin bir yer kazanacağın yok, herkes senden daha iyi
deniliyorsa,
* Daha önce sınava girip, bu sınavın son hakkı olduğunun
ifade
edildiği durumlarda sınav kaygısı artar.
Mantıklı ve akılcı olumlu düşünmeye çalışılmalı
Düşünce olarak kendine güvenmeyi, neleri bilip neleri
bilmediğine hakim olan bir genç; Elinden geleni yapacağım, tabii ki
kazanmak istiyorum, bu sınav bir fırsat ama hayatımın amacı değil,
sadece ona ulaşmak için bir araç. Bu sınav sadece akademik bilgimi
ölçüyor, yeteneklerimi, kişiliğimi, tutkularımı ve becerilerimi
değerlendirmiyor. Bu yıl istediğim sonucu alamazsam seneye tekrar
hazırlanabilirim, şeklinde düşünmelidir.
Gevşeme egzersizleri çok önemli
Genel prensip, doğru nefes alıp, nefesi tutarak
oksijen-karbondioksit oranını kontrol etmek, kasları gevşetmek,
nefesi ve kalbi yavaşlatarak alarm durumunu düzeltmeyi hedefler.
Gevşeme ve nefes ayarlama çalışmasına paralel olumlu düşüncelerle
ilgili bilişsel şartlanmalar, düşünce şemaları da doğru bir şekilde
düzenlenir.
Sınav günü en sevdiğiniz ve en rahat kıyafetlerinizi
giyin
Her gencin kendini rahatlatan ve güvenini artıran bir imgesi,
yaptığı şey vardır. Yüzlerini yıkarken, sevdiği giysileri
giyinirken, sakin olmalı, kendini rahatlatan düşünce, resim, müzik,
bir anı o genç için bu imaj neyse ona odaklanmalı ve olumlu
düşünmeye çalışmalıdır. Tersine kendini geren şeylerden
uzaklaşmalıdır. Panik halde son bir konuya, özetlere bakmak
bazılarını kötü etkilerken, bazılarını da rahatlamakta, yedek bir
güç gibi özetlerini yolda yanında tutmayı sevmektedir. O nedenle
kendi tarz ve düşünce şemalarınızı tanımak, kendinizi rahatlatan
şeyleri bulmak için, deneme sınavlarını yapmak, gerçek sınav
olacakmış gibi imajine etmek gerekir.
Çocuğunuzda gerginlik yapacak yasaklı cümleler:
Kaygı bulaşıcıdır, ailenin kendini gevşetmesi gerekir. Gencin
sık sık kendini dinlemesine sebep olacak şekilde; İyi misin, şunu
ister misin, seni seviyoruz, sana güveniyoruz, heyecanlanma,
korkma, kazanmazsan da bir şey olmaz, kazanırsan sana şunu alacağım
gibi aşırı gerecek konuşmalardan kaçınmalıdır. Sakin, doğal, her
sabahkine yakın bir sohbet ve kahvaltı yapmak, Mümkünse sınava
kadar gence eşlik etmek, trafik veya yetişememeyle ilgili panik
yapmamak gerekir. Bu arada gence elinden geleni yaptığı, deneme
sınavı veya bir başka sınavdan farklı olmadığını hissettirmek
gerekir. Aileler sınava ne kadar çok özellik ve önem yüklerlerse
çocuğun kaygısı da o kadar çok olacaktır. Yine de kaygı hastalık
boyutuna yaklaşıyorsa bir çocuk ve ergen psikiyatristinden, bu
konuda çalışan bir psikologdan, pedagog veya öğretmenden yardım
alınması gerekir. Bu çocuğunuzun kendine güvenini olumsuz
etkilemez, çünkü kaygılanmak güçsüzlük değildir.
Sınav öncesi belirtiler;
* Uykusuzluk ve kabuslar,
* Gerginlik, sinirlilik
* Karamsarlık, olumsuz düşünceler
* Çarpıntı, korku, terleme
* Baş ağrısı, mide bulantısı, iştahsızlık
* Sık tuvalete gitme
* Nefes aşlığı, dolaşma isteği
* Çalışamama, erteleme,sıkıntı
Sınav sırasında,
* Dikkati toplamada güçlük
* Sınava başlamada, soruları anlamada zorluk
* Bildiği konuda emin olamama
* Aşırı kararsızlık, öfke, düşünememe
* Kötü sınav geçirdiğine inanma,
* Sürenin yetmeyeceği düşüncesi
* Zor ve uzun sorularda paniğe kapılma
* Sorularla kavga edip, oyalanma, soru kaydırma,yazıları
bulanık
görme, kafasının durduğu hissi
Sınavdaki Olumsuz Ses,
* Bu soruyu bile yapamadın
* Herkes bu bölümü bitirdi, sen hala bitiremedin
* Zaman daralıyor, acele etmelisin
* Sorular hiç beklemediğin gibi, çok zor
* Sınav bitse de kurtulsan
* Bu gidişle asla kazanamayacaksın
Sınav öncesinde bu önerilere kulak verin:
1. -Huzurlu ve sakin bir ev ortamı hazırlayınız
2. -Eleştiri ve emir verici ifadeler yerine espri ve yardım
olucu yaklaşınız.
3. -Çocuğunuzun yeteneklerini ve bilgi seviyesini iyi
tanıyın
4. -Çalışma ve öğrenme tarzını çocuğunuz ve aile
bilmelidir.
5. -Dinleyerek, çizerek, izleyerek nasıl öğreniyor
bakınız.
6. -Zamanı ve mekanı kullanmada destek olunuz.
7. -Zaman çalıcılar, tv, bilgisayar, telefon, oyunların
kullanımına dikkat ediniz
8. -Çözdüğü soru adedine takılmak yerine, çözme tekniğine
ve yapamadığı sorulara odaklarınız.
9. -Kıyaslamayın ve yermeyin, o da sizi kıyaslar ve
beğenmezse ağırınıza gider..
10. -Genelleme yapmadan, hatalarını ve eksiklerini bulması
için ona fırsat tanıyın
11. sorununu kendi tanımlasın, kendi çözmek için sizden
yardım istesin, yoksa SBS ye siz hazırlanırsınız.
12. -Umutsuzluk ve öğrenmekten nefret aşamasına
gelmeyin.
13. -Bunalınca beraber yemek yapın, pazara gidin, araba
yıkayın....
14. -Her tv izlerken görünce söylenmeyin, program
aralarında tv`yi kapatın
15. -Ondan gurur duyduğunuzu, onu önemsediğinizi
hissettirin
16. -Çocuğunuzu üçüncü kişilere şikayet etmeyin, başkasının
yanında eleştirmeyin.
17. -Sınavları çok iyi olsa bile bu konuda aşırı övme ve
memnuniyet göstermeyin
18. -Her zamanki kadar yemek, uyku ve sağlığı ile
ilgilenin
www.bizimsaglik.com