Sezer'den bir veto daha

Cumhurbaşkanı Sezer, kamuoyunda ''Torba Kanun'' olarak bilinen 19 sayılı ''Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun''u, 33. maddesinin Türkiye Büyük Millet Meclisi'nce bir kez daha görüşülmesi için iade etti. Sezer, kamuoyunda ''Torba Kanun'', olarak bilinen 5319 sayılı ''Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun''u kısmen iade gerekçesinde, Devlet Hava Meydanları İşletmesi'ne özelleştirme konusunda verilen yetkinin, yasama yetkisinin devri anlamına geldiğini ifade etti. Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezi'nden yapılan açıklamaya göre, Sezer, yasayı kısmen iade etmesine neden olan 33. madde hükümlerini anımsattı. Sezer, Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü'ne, Genel Müdürlüğün işletiminde bulunan hava alanlarını, işletme dönemleri sonunda, yap-işlet-devret yöntemi ile yaptırılarak işletimi özel sektöre verilen tesisleri, hizmetin bütünlüğü yönünden gerek gördüğü diğer tesisleri ihale yoluyla kiralayarak üçüncü şahıslara işlettirebilmesi için yetki verdiğini kaydetti. Sezer, bununla, hava alanı ile tesislerin işletme haklarının, kiralama yoluyla üçüncü kişilere devredilebilmesine olanak sağlandığını belirtti. Bu niteliği ile hava alanları ve tesislerin işletme hakkının devrinin özelleştirme kavramı kapsamında bulunduğunu kaydeden Sezer, özelleştirmeye ilişkin 4046 sayılı Yasa'nın ilgili hükümlerini anımsattı. İncelenen Yasa'nın 33. maddesinde, hava alanı ve tesislerin işletme hakkının ''ihale yoluyla'' kiralanarak devredilebileceğinin belirtildiğini, ancak, ihale usul ve esasları ile işletme hakkının devir süresi gibi önemli konulara yer verilmediğini ifade eden Sezer, şöyle devam etti: ''(Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) Ana Statüsü)nün 1. maddesinde, Devlet Hava Meydanları İşletmesi'nin, 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kurallarına bağlı, tüzelkişiliğe sahip bir kamu iktisadi kuruluşu olduğu belirtilmiştir. Ana Statü'nün 3. maddesinin 3.fıkrasında, Kuruluş'un, Devlet İhale Yasası kurallarına bağlı olmadığı; 2. fıkrasında da, 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve bu Ana Statü kuralları saklı kalmak üzere özel hukuk hükümlerine bağlı olduğu belirtilmiştir. 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin incelenmesinden, bu Kanun Hükmünde Kararname'ye bağlı kamu iktisadi kuruluşlarının uyacakları ihale usul ve esaslarına ilişkin bir düzenlemeye yer verilmediği görülmektedir.'' Özelleştirmenin teknik, ekonomik, yönetsel ve hukuksal altyapısının, 4046 sayılı 'Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun' ile düzenlendiğini dile getiren Sezer, Yasa'nın, 1. maddesinin (A) fıkrasının (f) bendinde, ''...kamu iktisadi kuruluşlarının temel kuruluş amaçlarına uygun mal ve hizmet üretim birimlerinin işletilmesi haklarının özelleştirilmesine ilişkin esasları düzenlemenin'' Yasa'nın amaçları arasında sayıldığını kaydetti. Cumhurbaşkanı Sezer, 15. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde ise, kamu hizmeti gören tekel niteliğindeki mal ve hizmetleri üreten kamu iktisadi kuruluşları ile bunların müessese, bağlı ortaklık, işletme ve işletme birimlerinin işletme haklarının verilmesi, kiralanması ya da mülkiyetin devri dışındaki benzeri yöntemlerle özelleştirilmesinin bu Yasa kuralları çerçevesinde yapılacağının belirtildiğine işaret etti. Sezer, aynı maddenin son fıkrasında, bu madde gereğince işletme hakkı verilmesi, kiralama ya da benzeri yöntemlerle kullanma hakkının devrinde sürenin 49 yılı geçemeyeceğinin kurala bağlandığını, 18. maddesinde de, değer saptaması ve ihale yönetmelerine ilişkin ayrıntılı düzenlemelere yer verildiğini anımsattı. ''YASA KURALLARINA GÖRE YAPILMASI GEREKİR'' Ayrıca, 4046 sayılı Yasa'nın 3 ve 4. maddelerinde, bir kuruluşun özelleştirme kapsamına alınmasından özelleştirmenin gerçekleştirilmesine kadar tüm süreçte karar verme yetkisinin Özelleştirme Yüksek Kurulu'na, bu kararları uygulama görev ve yetkisinin de Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'na verildiğini belirten Cumhurbaşkanı Sezer, şunları kaydetti: ''4046 sayılı Yasa'nın yukarıda yer verilen kuralları, bir kamu iktisadi kuruluşu olan Devlet Hava Meydanları İşletmesi'nin hizmet üretim birimleri olan hava alanlarının ve bu alanlarla ilintili tesislerin özelleştirilmesinin bu Yasa kuralları uyarınca yapılmasını gerektirmektedir. Ne var ki incelenen Yasa'nın 33. maddesindeki özel kural uyarınca, bu Yasa'nın yürürlüğe girmesiyle Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü'ne ilişkin hava alanları ve tesislerin özelleştirilmesinde 4046 sayılı Yasa'nın uygulama olanağı kalmayacaktır. Çünkü, incelenen Yasa'nın 33. maddesinde 4046 sayılı Yasa'ya gönderme yapılmadığı gibi, özelleştirme yetkisi Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü'ne verilmekte ve özelleştirmenin 'ihale yoluyla kiralamak suretiyle' yapılacağı belirtilmektedir.'' Sezer, Anayasa'nın 47. maddesinin üçüncü fıkrasına göre, yasakoyucunun 4046 sayılı Yasa'dan başka yasalarla da özelleştirmeye ilişkin düzenleme yapma yetkisine sahip olduğunu, ancak, bu durumda, özelleştirmeye ilişkin ihale ve bedel belirleme yöntem ve ilkeleri ile kiralama süresinin yasada gösterilmesinin anayasal zorunluluk olduğunu vurguladı. Sezer, şöyle devam etti: ''Çünkü, yasa ile düzenleme, özelleştirme gibi kamu varlıklarının özel kesime satışına ya da işlettirilmesine olanak sağlayan durumlarda temel ilkelerin yasada düzenlenip, yönetime hukuksal çerçevesi yasa ile çizilmiş bir alan bırakılmasını gerektirmektedir. Yönetime, bu alanda ancak teknik ayrıntılar ve uygulamaya ilişkin düzenlemeler yapma olanağı bırakılabilir. Tersi durum, yasama yetkisinin devri anlamına gelmektedir. İncelenen Yasa'nın 33. maddesinde, hava alanları ve tesislerin işletmesinin kiralanarak özel sektöre bırakılmasında uygulanacak ihalenin yöntem ve ilkelerinin, bedel saptama yönteminin, devir süresinin ve personel özlük haklarının düzenlenmemesi nedeniyle Anayasa'nın 6., 7. ve 47. maddelerine uygun düşmemektedir.'' BİR İADE DAHA Sezer, ayrıca 21 sayılı ''Emniyet Teşkilatı Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun''u da TBM'de bir kez daha görüşülmesi için iade etti. Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezi'nden yapılan açıklamaya göre, Sezer, yasanın yayımlanmasını uygun bulmayarak, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nce bir kez daha görüşülmesini istedi.