Sendikalar patronluğa özendi

Üyelerinden topladıkları aidatları bugüne kadar bankalarda biriktiren sendikalar, üye sayılarıyla birlikte etkinliklerini de yitirince ticarete atılmaya başladı. Otelcilikten televizyon yayıncılığına, akaryakıt bayiliğinden oto tamirciliğine kadar pek çok sektörde büyük yatırımlar yapan sendikalar, binlerce kişi çalıştıran patronlar haline geldi. Bazı sendikacılar gelişmeyi ‘sorumsuzluk ve burjuvalaşma’ sözleriyle eleştirirken, bazıları ise işçi aidatlarını en çok kâr getirecek şekilde değerlendirmenin herhangi bir sakıncası olmadığını düşünüyor. İşçi sendikaları arasındaki en büyük patron Türk Metal Sendikası. Yatırımlarının yaklaşık 1 katrilyon lirayı aştığı tahmin edilen Türk-İş’e bağlı sendikanın Ankara ve Kıbrıs’ın Girne kentinde iki adet 5 yıldızlı oteli bulunuyor. Otel standartlarında çok sayıda işçi evi, öğrenci yurdu ve bir de akaryakıt istasyonuna sahip olan Türk Metal, KKTC’de kurduğu Avrasya Televizyonu ve Avrasya Radyo ile medya sektöründe de faaliyet gösteriyor. Sendika yayınlarını Eurasiasat uydusu aracılığıyla geniş bir bölgeye ulaştırıyor. Türk Metal Sendikası’nın zenginliği, üyelerinin otomotiv gibi yüksek ücret alınan sektörlerde çalışmasından kaynaklanıyor. 250 bin üyesi bulunan sendika, aidat olarak bir günlük yevmiyeyi alıyor. Sendikaya üye işçilerin maaşları 1,5 ile 2,5 milyar lira arasında değişiyor. Türk-İş’e bağlı Haber-İş Sendikası da yatırımlarıyla dikkat çekiyor. Faaliyetlerini sürdürdüğü binaların tamamı kendi malı olan sendikanın Mersin Yeşilova’da 210, İzmir Çeşme’de 170 yatak kapasiteli eğitim ve dinlenme tesisleri, Antalya Kemer’de bir oteli ile Ankara’da 43 oda ve 100 yatak kapasiteli 6 katlı misafirhanesi bulunuyor. Yine Türk-İş'e bağlı 70 bin üyeli Yol-İş'in Silifke Kapızlı'da 450 yataklı bir oteli bulunuyor. Sendikanın Antalya, İzmir, Ankara, Trabzon ve Erzurum gibi illerde kendine ait misafirhaneleri de var. Türk-İş'in yanı sıra Hak-İş ve Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'na (DİSK) bağlı büyük sendikaların güney illerinde turistik otelleri bulunuyor. Bazı sendikalar, poliklinik ve ambulans hizmeti verirken, Tes-İş oto tamir istasyonu, Şeker-İş Sendikası ise restoran işletiyor. Sendikaların temel sermayesi üye aidatları. 2821 sayılı Sendikalar Yasası'na göre sendikalar, üyelerinden aidat olarak en fazla bir günlük yevmiyelerini alıyor. Ortalama 1 milyar lira maaş alan bir işçi ayda 33 milyon lira sendika aidatı ödüyor. Ancak bazı sendikalar, aidat kesintisini günlük yerine, yarım günlük ya da üçte iki oranına indiriyor. Sendikalar ayrıca, tüm üyelerinden değil işyerinde toplu sözleşme yapma hakkı elde ettikleri çalışanlarından aidat alıyor. Yasa gereği işçiler, toplu sözleşme yapma yetkisi başka bir sendikadaysa rakibine belli bir miktar dayanışma aidatı ödüyor. Bu hesaba göre yaklaşık 100 bin üyeli bir sendikanın kasasına her ay trilyonlarca lira giriyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın verilerine göre, 1996 yılında toplam 3 milyon 973 bin işçiden 2 milyon 695 bini sendikalara üye. Sendikalaşma oranı ise yüzde 67 idi. Bu yıl ise kayıtlı 4 milyon 900 bin işçiden 2 milyon 850 bini sendikalara üye. Sendikalaşma oranı yüzde 57'ye kadar geriledi. Düzenli aidat ödeyen işçi sayısı ise 600-700 bin civarında. Yine 8 yıl önce 114 işçi sendikası bulunurken, bu yıl sayı 94'e geriledi. Buna sebep olarak işçilerin sendikalara eskisi kadar güven duymaması gösteriliyor. Sendikacılara göre ise Çalışma Bakanlığı, sırf dünyaya sendikalı sayısını yüksek göstermek için emekli olan, işten ya da sendikadan ayrılan kişileri yıllardır hâlâ üyeymiş gibi gösteriyor. Bakanlık verilerine göre, tekstil işkolunda faaliyet gösteren TEKSİF'in 315 bin üyesi bulunuyor; ancak sendikadan alınan bilgilere göre üye sayısı 95 bin. Yüz binlerce üyesi bulunan sendikaların yanında sadece 14 üyeli sendikalar bile var. Hak-İş: Sakıncası yok Hak-İş Genel Başkanı Salim Uslu, sendikaların mali varlıklarını değerlendirmek için çeşitli ticari faaliyetlere girmelerinde herhangi bir sakınca bulunmadığı görüşünde. Geçmişte sendikaların paralarını kamu bankalarına yatırmak zorunda bırakıldıklarını hatırlatan Uslu, "Bu paralar, ekonomiye katkıda bulunacak şekilde değerlendirilmeli. Sendikaların ticari faaliyetleri yanlış değil." diyor. Ticaretin istismara açık olduğuna da dikkat çeken Uslu, bu sebeple sendikaların ticari faaliyetleriyle ilgili çok ayrıntılı bir düzenleme yapılması gerektiğini vurguluyor. Türk-İş Genel Başkanı Salih Kılıç da sendikaların sosyal çalışmalar ve aktiviteler dahilinde çeşitli iştirakler kurmaları ve bunları işletmelerinin ticari faaliyet olarak görülemeyeceğini düşünüyor. Sendikaların sosyal amaçlı eğitim ve dinlenme tesisleri açmasında herhangi bir sakınca bulunmadığını ifade eden Petrol-İş Genel Başkanı Mustafa Öztaşkın da bu sayede işçilere hizmet edildiğini belirtiyor. Hak-İş Genel Başkan Yardımcısı ve Öz İplik-İş Genel Başkanı Yusuf Engin ise sendikaların ticari faaliyette bulunmalarını doğru bulmuyor. Engin, her kurumun yalnızca kendi alanında uzmanlaşabileceğini vurguluyor. TEKSİF Genel Başkanı Zeki Polat da biriken işçi aidatlarının ticarete yönlendirilmesinin Türk sendikacılığını yozlaştırdığını söylüyor. Tüketiciler Birliği Başkanı Avukat Bülent Deniz ise sendikaların iktisadi işletmeler kurup ticari faaliyette bulunmalarının yasal açıdan herhangi bir sakınca doğurmadığı bilgisini veriyor. Türk Metal Sendikası’nın televizyon kanalı ve radyosu da var Büyük Anadolu Otel: Ankara Akyurt'ta kurulan otel, kriz yılı 2001'de hizmete açıldı. 518 yatak kapasiteli otelde 2 bin kişilik toplantı salonu ve aquapark bulunuyor. Türk Metal'e ait otelin işletmeciliğini Dedeman Otelcilik yürütüyor. Grand Avrasya Oteli: Türk Metal, daha önce Kıbrıslı ünlü işadamı Asil Nadir'e ait olan Grand Otel'i satın aldı. Girne'de bulunan Grand Avrasya Oteli, KKTC'nin en lüks otellerinden. Otelden Türk Metal üyeleri yüzde 50 indirimli yararlanabiliyor. Şimdiye kadar 36 bin sendika üyesi otelden yararlandı. Mustafa Özbek Eğitim, Kültür, Dinlenme ve Spor Kompleksi: Büyük Anadolu Otel'in bitişiğinde yer alan kompleks, 12 bin kişilik dev bir kongre salonu ve kültür merkezinden oluşuyor. Avrasya Televizyonu: Medya dünyasına da giren Türk Metal Sendikası, geçen yıl KKTC'de yerel yayın yapan Genç TV'yi satın aldı. Kanalı Avrasya TV adıyla ulusal yayına geçiren Türk Metal Sendikası, Annan Planı'yla ilgili referandum sırasında Rauf Denktaş'ı destekleyen yayınlar yaptı. Ankara'ya da stüdyo kuran Avrasya TV uydu üzerinden yayın yapıyor. Ayrıca sendikanın Avrasya adlı bir de radyo istasyonu bulunuyor. Diğer yatırımlar: Sendikanın Ankara'da üyelerine hizmet veren bir adet öğrenci yurdu, iki adet de işçi misafirhanesi bulunuyor. Sendika ayrıca daha önce Kırıkkale ve Dinar'da iki adet ilköğretim okulu yaptırdı. SENDİKALARIN ÜYE SAYILARI İŞKOLU SENDİKA ÜYE SAYISI Dokuma TEKSİF 315 bin Metal Türk Metal 259 bin Genel işler Türk Belediye-İş 190 bin Gıda Tek Gıda-İş 175 bin İnşaat Yol-İş 160 bin Enerji Tes-İş 111 bin Genel işler Hizmet-İş 95 bin Metal Çelik-İş 88 bin Orman Orman-İş 75 bin Petro-kimya Petrol-İş 73 bin Dokuma Tekstil 71 bin Genel işler Genel-İş 71 bin Kaynak: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Sendikaların belli başlı faaliyet alanları Türk Metal: Ankara'da 518 yatak kapasiteli Büyük Anadolu Otel ve Kıbrıs'ta Grand Avrasya Otel. Avrasya Televizyonu. Haber-İş: Mersin ve Çeşme'de dinlenme tesisleri. Antalya Kemer'de otel. Ankara'da 100 yatak kapasiteli misafirhane. Yol-İş: Türk-İş'e bağlı sendikanın Silifke'de 450 yatak kapasiteli oteli bulunuyor. Antalya, İzmir, Ankara, Trabzon ve Erzurum'da da kendine ait misafirhaneleri var. Diğer sendikalar: Türk-İş'in yanı sıra Hak-İş ve Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'na (DİSK) bağlı büyük sendikaların güney illerinde turistik otelleri bulunuyor. Bazı sendikalar, poliklinik ve ambulans hizmeti verirken, Tes-İş oto tamir istasyonu, Şeker-İş Sendikası ise restoran işletiyor. Haber: Necip Çakır Kaynak: Zaman