Sen gelmezsen ben gelirim

Osmanlı’nın dördüncü padişahı olan Yıldırım Bayezid, Balkanlarda ilerlemesini sürdürüp gücünü kabul ettirirken, Anadolu’da Türk beylikleriyle uğraşmaktadır. İstanbul’u kuşatmış, Bizans’ı vergiye bağlamış; Niğbolu’da Haçlıları perişan etmiştir. Tüm bunlar olurken doğudan gelen Timur’u pek önemsememiştir.

Soyunu Cengiz Han’a dayandıran ve Moğollarla akraba olduğunu söyleyen Timur, Bayezid’in Balkanlarda yaptığının benzerini Orta Asya’da gerçekleştirmiş; Altınordu devletini perişan etmiş, İran ve Irak’ı egemenliği altına almış ve Hindistan’ın kuzeyini fethetmiştir. Bayezid ile Timur artık komşu olmuşlardır.

Erzincan Emiri’nin Timur’un hâkimiyetini kabul etmesi ve Bayezid’in de Emir’den vergi istemesi bardağı taşırır. Bayezid, Timur’a haber salar: “Seninle ne zamandan beri muharebe etmek isterim, şimdi bunu fiile çıkarmaya azmettim; sen gelmezsen ben gelirim” der.

Ankara Savaşı’nı bilmeyen yok gibidir:
“Bayezid ile Timur arasında, Ankara’nın Çubuk Ovası’nda yapılan savaşta Timur galip gelir. Bu yenilgi, Osmanlı’nın parçalanarak devletin imparatorluk aşamasına geçmesinin elli yıl kadar gecikmesine, Anadolu beyliklerinin yeniden kurulmasına ve Fetret Devri olarak bilinen on bir yıllık bir iktidar boşluğu döneminin yaşanmasına neden olur.”

Mehmet Tanju Akad’ın Bir Savaş Nasıl Kaybedilir? Selçuklu, Osmanlı Tarihinde Askeri Hatalar adlı kitabında, Anadolu birdenbire dev bir satranç tahtasına dönüşüyor, biz okurlar izleyiciler- iki savaş ustasının müthiş hamlelerine tanık oluyoruz.

Şimdi. Bayezid’in “Sen gelmezsen ben gelirim” hamlesini görmüştük, izlemeye devam edelim.

1401 yazı. Timur, Sivas’ı alır. Bayezid’in hamlesi Erzincan’a ilerleyerek Kemah’ı almak olur. Timur, Asya’dan takviye birlikler beklemek ve kışlamak üzere Karabağ’a çekilir, bu hamleyle kalmaz; Anadolu Türkmenlerini Osmanlı’ya karşı ayaklandırmak için çaba harcar.
“Uzun süredir Timur’a karşı ihtiyatlı bir hareket tarzını savunan Başvezir Ali Paşa dağlık bölgelere çekilmeyi, düşmanı mevzii muharebelerle yıpratarak uygun hücum koşullarını beklemeyi öneriyordu.

Hoca Firuz ise Anadolu’nun Timur ordusunun zulmünden kurtarılması için bir an önce muharebe yapılmasını istiyordu. Padişah ve çoğunluk tarafından bu teklif kabul edildi” diyen Akad cümlesini şöyle bitiriyor, “bu yanlış bir karardı.” Sonrasındaysa iki ordunun karşı karşıya gelmesi ve savaş esnasındaki yeni taktik ve stratejileri okuyoruz, bütün ayrıntılarıyla.

Akad’ın kitabı son dönemde ‘moda’ olan tarih kitaplarından çok farklı. Üç aşağı beş yukarı bilinen şeyleri sıralayıp geçmiyor, her şeyin ayrıntısına kadar inmekle kalmıyor yeni okumalara da gönderiyor okuru.

Bir Savaş Nasıl Kaybedilir? Kitabında Selçukluların Kösedağ’da kaybetmesinden Osmanlı’nın 20. yüzyıldaki son savaşlarına kadar önemli yenilgileri ayrıntılarıyla anlatıyor. Bayezid’in Ankara Muharebesi; Rodos ve Malta kuşatmaları; iki kez Viyana kapılarından dönüş; İnebahtı, Çeşme, Sinop baskınları; çöküş döneminin savaşları ve Balkan felaketi kitabın ana konuları arasında. ‘I. Dünya Savaşının Büyük Yanlışları’ bölümünde ise bu iyi bildiğimizi düşündüğümüz (ne de olsa hakkında en çok belge ve bilgi bulunan savaşlardan biridir) savaşın kaybedilmesine neden olan hatalar üzerinde duruluyor. (Derviş Şentekin)