Şeker gıdacıların tadını kaçırdı

Dünya Şeker Piyasası'nda, yüksek yoğunluklu tatlandırıcıların payı, yaklaşık 20 yılda yüzde 6.9'dan yüzde 10.6'ya çıktı. Petrol fiyatlarındaki artış, pancardan etanol üretimine kayış nedeniyle, şekerin uluslararası piyasadaki ton fiyatı 6 ayda 260 dolardan 320 dolara yükseldi. Şeker üretiminde, pancarın yanısıra mısırdan elde edilen nişasta da kullanılıyor. Türkiye'de, nişasta bazlı şeker (NBŞ) üretimi pancar şekeri için büyük tehlike olarak görülürken, dünya tatlandırıcı piyasasında ise yüksek yoğunluklu tatlandırıcıların (YYT) payı, nişasta bazlı şekerden daha fazla artıyor. Şeker Kurumu'nun, FAO verilerinden yaptığı derlemeye göre dünyada, tatlandırma güçleri şeker ve nişasta bazlı şekere göre çok yüksek olan yüksek yoğunluklu tatlandırıcılara talep giderek artarken, artan tüketim ile birlikte sakaroz kökenli şeker pazarının da daraldığı belirlendi. Daha önce artış seyri izleyen NBŞ tüketiminin ise sabit kaldığı tespit edildi. Verilere göre, dünya genelinde 1985'te 91.5 milyon ton olan beyaz şeker üretimi, 1990'da 101.5 milyon tona, 2000 yılında 117.2 milyon tona, 2003 yılında da 129.6 milyon tona çıktı. Aynı yıllar itibariyle, beyaz şeker eşdeğeri olarak, yüksek yoğunluklu tatlandırıcı (YYT) üretimi, 7.2 milyon tondan 8.5, 13.8 ve 16.9 milyon tona, nişasta bazlı şeker (NBŞ) üretimi de 6.2 milyon tondan 7.6, 11.7 ve 11.7 milyon tona yükseldi. Bu dönemde, beyaz şeker üretimi yüzde 41.6 artarken, YYT üretiminde yüzde 134.7, NBŞ üretiminde yüzde 88.7 artış kaydedildi. Üretimdeki artışa paralel, dünya tatlandırıcı piyasasında şekerin payı yüzde 87.2'den yüzde 81.9'a gerilerken, NBŞ'nin payı yüzde 5.9'dan yüzde 7.4'e, YYT'nin payı ise yüzde 6.9'dan yüzde 10.6'ya çıktı. Dünyada, 1985'te, beyaz şeker eşdeğeri olarak 104.9 milyon ton olan tatlandırıcı üretimi, 1990'da 117.6 milyon tona, 2000'de 142.7 milyon tona, 2003 yılında da 158.3 milyon tona çıktı. Dünya tatlandırıcı pazarı bu dönemde yüzde 50.9 büyürken, NBŞ'nin payında da 2000 yılına göre, YYT nedeniyle azalma oldu. SAKKAROZA GÖRE 8 BİN KAT DAHA FAZLA TAT Şeker Kurumu'nun verilerine göre, şeker pancarı ve şeker kamışından elde edilen şekere göre 8 bin kat daha fazla tat veren yüksek yoğunluklu tatlandırıcılar bulunuyor. Sakarozun verdiği bir birim tada karşılık, neotame adlı tatlandırıcı 8000 birim, thaumatin adlı tatlandırıcı 2000-3000, alitame adlı tatlandırıcı 2000, monellin adlı tatlandırıcı 1500-2000 birim, sukraloz 600 birim tat verebiliyor. ULUSLARARASI ŞEKER FİYATI YÜKSELİYOR Verilere göre, Hindistan'da kuraklık nedeniyle şeker talebinin artması, erken gelen yağışlar nedeniyle Brezilya'da 20-40 milyon ton arasında kamışın hasat edilmeden tarlada kalmasının etkisiyle, dünya şeker fiyatları, 2005 yılının ilk yarısında sürekli yükseldi. Londra Borsası'nda 2002 yılı sonunda 230 dolardan 200 dolara, 2003 yılı sonunda 180 dolara kadar düşen beyaz şekerin ton fiyatı, 2004 yılı başından itibaren yükselişe geçti. Bu yılbaşı itibariyle de 265 dolar iken, Temmuz sonunda 320 dolara ulaştı. ŞEKER DARLIĞI, FİYATLARI TIRMANDIRIYOR Gelecek yıllarda da şeker darlığının süreceği yönündeki yorumlar, risk fonlarının (hedge fund) büyük ölçüde şeker alımlarına kaymasına neden olurken, Haziran ortasından itibaren bu alımlar, şeker fiyatlarını ciddi ölçüde tırmandırdı. Diğer taraftan, petrol fiyatlarında meydana gelen artışların da şeker üretim maliyetlerini yükselttiği gibi, şekerden etanol üretimine kaymalara neden oluyor. Bu gelişmelerin, şeker fiyatlarındaki yükselmenin, beklentilerin de üzerine çıkmasına neden olduğu kaydediliyor. Gelecek dönemde, petrol fiyatlarındaki artış, petrol fiyatlarındaki artış ya da azalışa göre etanol üretimine kayış, Brezilya'da erken yağış, Hindistan'da kuraklık ihtimali, AB'nin şeker ihracatını kısma durumu, dünya şeker talebinde Çin Halk Cumhuriyeti gibi bir ülkede yaşanabilecek talep patlaması gibi etkenlerin şeker fiyatlarını etkileyebileceği belirtiliyor. kaynak: yenisafak.com.tr