Seçimle ilgili herşey...

YSK yetkilileri, uygulamanın oy verme günü olan 28 Mart'a denk gelmesi nedeniyle, seçmenleri saatlerini ayarlamaları konusunda uyardı. YSK'nın kararına göre, seçmenlerin oylarını 07.00-16.00 saatleri arasında kullanacağı iller şunlar: Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır ve Kilis. Oy verme işleminin 08.00-17.00 saatleri arasında gerçekleştirileceği iller ise şöyle: Adana, Afyon, Amasya, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bolu, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankırı, Çorum, Denizli, Edirne, Eskişehir, Hatay, Isparta, Mersin, İstanbul, İzmir, Kastamonu, Kayseri, Kırklareli, Kırşehir, Kocaeli, Kütahya, Konya, Manisa, Muğla, Nevşehir, Niğde, Sakarya, Samsun, Sinop, Tekirdağ, Tokat, Uşak, Yozgat, Zonguldak, Aksaray, Karaman, Kırıkkale, Bartın, Yalova, Karabük, Osmaniye ve Düzce. Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde oy verme işlemi saat 08.00'de başlayacak ve YSK'nın o yer için belirlediği bitiş saatinde sona erecek. YASAKLAR BAŞLIYOR Yüksek Seçim Kurulu (YSK), radyo ve televizyonlarda, bugün saat 24.00'ten 28 Mart Pazar günü saat 21.00'e kadar vatandaşın oyunu etkileyecek yayınlarda bulunulamayacağını, siyasi parti propaganda haberlerinin yayınlanamayacağını duyurdu. YSK Başkanı Cengiz Erdoğan'ın imzasıyla, bugün saat 24.00'ten itibaren uygulanacak seçim yasaklarıyla ilgili ortaya çıkan tereddütlerin giderilmesi amacıyla yapılan yazılı açıklamada, şöyle denildi: ''3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun'un 32'inci maddesine göre, bugün (26 Mart 2004 Cuma) saat 24.00'ten itibaren oy verme günü olan 28 Mart 2004 Pazar günü saat 21.00'e kadar radyo ve televizyonlarda vatandaşın oyunu etkileyecek yayınlarda bulunulmaması, siyasi parti propaganda haberlerinin yayınlanmaması gerekmektedir. Anılan yasaklar, 27 Mart 2004 Cumartesi günü saat 18.00'e kadar siyasi partilerin propagandalarını sürdürmelerine engel değildir. Fakat, söz konusu siyasi parti propagandaları radyo ve televizyonlardan yayınlanamayacaktır. 27 Mart 2004 Cumartesi günü saat 18.00'den oy verme günü olan 28 Mart 2004 Pazar günü saat 21.00'e kadar her türlü siyasi propaganda yasaktır. Bu yasak, yazılı basın da dahil bütün yayınları kapsamaktadır.'' KİMLİK BELGESİ ŞART Vatandaşlar, seçmen bilgi kağıdı ve kimliklerini göstererek oylarını kullanacaklar. Seçmen bilgi kağıdı bulunmayıp seçmen kütüğünde adı olan seçmenler, oylarını kimliklerini göstermek suretiyle kullanabilecekler. Nüfus cüzdanı, resmi daireler veya KİT'lerden verilen kimlik kartları, pasaport, evlenme cüzdanı, askerlik belgesi, sürücü belgesi gibi kimliğini tereddütsüz ortaya koyan resimli, resmi nitelikteki belgeler kimlik olarak gösterilebilecek. Belediyeler ile köy ve mahalle muhtarlarınca düzenlenip onaylanan kimlik bilgileri geçerli olmayacak. Bu belgelerden birini ibraz edemeyen seçmen, oyunu kullanamayacak. Nüfusu 2 bini geçmeyen köylerde belirtilen nitelikte kimlik belgesi veremeyen ve sandık seçmen listesinde adı yazılı olan seçmenin kimliği, sandık kurulunda tanınan 2 seçmenin tanıklığı ile tespit edilecek. KİMLERİ SEÇECEĞİZ? Seçmenler, sırasıyla il genel meclisi üyeliği, büyükşehir belediye başkanlığı, belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği, köy veya mahalle muhtar ve ihtiyar heyeti-meclisi üyeliği seçimlerinde oy atacak. İl genel meclisi üyeliği, belediye başkanı ve belediye meclisi üyeliği seçimlerinde, ayrı ayrı birleşik oy pusulaları kullanılacak. Seçime katılacak bağımsız adayların isimleri, birleşik oy pusulasındaki siyasi partilere ayrılan sütunlardan sonra gelecek ''bağımsız adaylar'' sütununda yer alacak. ''Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu'' filigranı bulunan birleşik oy pusulalarının ''turuncu'' renkli olanları il genel meclisi üyeliği seçiminde, ''mavi'' renkli olanları belediye başkanlığı seçiminde, ''sarı'' renkli olanları belediye meclis üyeliği seçiminde, ''beyaz'' renkli olanları ise büyükşehir belediye başkanlığı seçiminde kullanılacak. Birleşik oy pusulalarının en üstünde, ''Siyasi Partiler Birleşik Oy Pusulası'', bağımsız adaylar varsa ''Siyasi Partiler ve Bağımsız Adaylar Birleşik Oy Pusulası'' ibaresi yazılacak. Bu ibarenin altında, seçime katılacak 20 siyasi partinin isimleri yer alacak. Belirli bir aralık veya çizgiden sonra, her siyasi parti için ayrılan bölümün altında çapı 2 santimetre olan boş bir daire bulunacak. Seçmenler, müdürü bu daireye basacak. Dairenin altında, belediye başkanlığı seçimine ilişkin o partinin adayının adı ve soyadı bulunacak. İl genel meclisi üyeliği ve belediye meclisi üyeliği seçimleri birleşik oy pusulalarında, siyasi parti adaylarının isimleri yazılmayacak. Köy ve mahalle muhtarlığı seçimlerinde oy pusulası olarak ancak beyaz kağıt kullanılabilecek ve YSK'ca hazırlanan çift mühürlü sarı renkli zarfa konularak, oy sandığına atılacak. HANGİ PUSULA, HANGİ ZARFA Seçmenler, oy pusulalarını; - İl genel meclisi üyeliğine ilişkin ''turuncu'' renkli birleşik oy pusulasını ''turuncu'' renkli zarfa, - Belediye başkanlığına ilişkin ''mavi'' renkli birleşik oy pusulası ile belediye meclisi üyeliğine ilişkin ''sarı'' renkli birleşik pusulalarının ikisini birlikte ''mavi'' renkli zarfa, - Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na ilişkin ''beyaz'' renkli birleşik oy pusulasını belediye başkanı ve belediye meclisi üyeleri seçimine ilişkin ''mavi'' renkli zarfa, - Köy seçimlerinde köy muhtarı ve ihtiyar meclisi üyelerine ilişkin oy pusulalarının ikisini birlikte ''sarı'' renkli zarfa, - Mahalle seçimlerinde mahalli muhtarı ve ihtiyar heyeti üyelerine ilişkin oy pusulalarının ikisini birlikte ''sarı'' renkli zarfa koyacak. GEBE, HASTA, ÖZÜRLÜ VE YAŞLILARA ÖNCELİK Seçim günü sandık başına gelen seçmenler, sandık kurulu önüne kurul başkanı tarafından sıra ile birer birer alınacaklar. Gebeler, hastalar, özürlüler ve yaşlılar, sırada bekletilmeden oylarını kullanabilecekler. Sandık başında, seçmene vereceği oy hakkında hiçbir kimse müdahale, telkin veya tavsiyede bulunamayacak. Hiçbir seçmen, oyunu kullandıktan sonra sandık başında kalmayacak. Oyunu kullandıktan sonra sandık başından ayrılmayan seçmene, sandık kurulu başkanı, uzaklaşması gerektiğini hatırlatacak. Seçmen yine orada kalırsa, güvenlik kuvvetlerince uzaklaştırılacak. Yardıma muhtaç ve özürlü olanlar ise oylarını birinin yardımıyla kullanacaklar. Ancak bir seçmen birden fazla kişiye yardım yapamayacak. Okuma-yazma bilmeyen seçmenlere, oylarını kullanmaları konusunda başkaları tarafından sandık alanında yardım edilemeyecek. Bu durumdaki kişilere, sormaları halinde, sandık kurulu başkanı tarafından belirlenen çerçeve içerisinde açıklamalarda bulunulabilecek. Sandık başlarında oluşan oy verme kuyrukları sandık kurulunun bir üyesi tarafından sürekli denetlenecek. Bu üye, kuyrukta daha önce oy kullandığı belirlenen parmağında çıkmaz boya bulunan seçmeni uyaracak. Uyarı dikkate alınmazsa, bu kişiler güvenlik kuvvetlerince sandık mahallinden uzaklaştırılacak. -NASIL OY KULLANACAĞIZ? Seçmenler, sandık kurulu başkanından alacakları birleşik oy pusulası ve mühürle kapalı oy verme yerine girecekler. Burada oyunu vereceği partinin ambleminin altındaki yuvarlak içerisine ''Evet'' veya ''Tercih'' mührünü basacak olan seçmenler, pusulayı zarfa koyarak sandığa atacaklar. Seçmenler, oylarını sandığa attıktan sonra sandık seçmen listesindeki isimlerinin karşısını imzalayacaklar. PARMAKLARA YERLİ MÜREKKEP SÜRÜLECEK Mükerrer oy kullanımını önlemek için, oyunu kullanan seçmenin sol işaret parmağı çıkmayan boya ile boyanacak. Seçmenin sol işaret parmağı yoksa, hangi parmağının boyandığı yazılacak. Hiç parmağı olmayan seçmenin boyun bölgesi mürekkeple işaretlenecek. Sandık kurulu başkanı, oyunu kullananların seçmen bilgi kağıtlarının arkasını imzalayıp mühürleyecek. 1979 yılından bu yana yapılan seçimlerde mükerrer oy kullanımını önlemek için, seçmenlerin parmaklarına sürülen mürekkebi, ilk kez bir Türk şirketi üretti. Mürekkebin, Hindistan'dan ithal edilmesi yerine Fast Hızlı Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Tıp ve Kimya Ticaret Limited Şirketi'nin üretmesiyle yüzde 50 kar sağlandı. Seçim mürekkebinin bu seçimde YSK'ya maliyeti 501 milyar 600 milyon lira oldu. Sandık kurulu başkanı, oy verme için belirlenen sürenin bitiminde sandık başında bekleyen seçmenlerin oy kullanmasını sağlayacak. Seçimde, sandık kurullarında 1 milyon 220 bin 485 kişi görev yapacak. Görevlilere, yaklaşık 37 trilyon lira para ödenecek. YSK, pazar günü yapılacak seçim için yaklaşık 85 trilyon lira tutarında harcama yaptı. Sandık kurulu başkan ve üyeleri, oy verme günü göreve başlamadan önce ilk iş olarak, sandık başında bulunanlar önünde birer birer şu andı içecekler: ''Hiçbir tesir altında kalmaksızın, hiç kimseden korkmadan, seçim sonuçlarının tam ve doğru olarak belirlenmesi için, görevimi kanuna göre dosdoğru yapacağıma; namusum, vicdanım ve bütün mukaddesatım üzerine ant içerim.'' OY VERME YERLERİ Kapalı oy verme yerleri, oyların gizliliğini ve seçmenlerin oylarını tam bir serbestlik içinde vermelerini sağlayacak, dışarıdan içerisinin gözetlenmesine imkan bırakmayacak durumda olacak. Sandıkların, kapalı oy verme yerinin ve sandık kurulunun yerleştiği yer merkez olmak üzere yüz metre yarı çaplı alan sandık alanı olacak. Sandık alanına, sandık kurulu başkan ve üyeleriyle oy vermek üzere gelen seçmenler, siyasi partilerin adayları ve gözlemcileri, bağımsız adaylar ve gözlemcileri dışında hiç kimse giremeyecek. Sandık başında görevli bulunan partili kurul üyeleri, adaylar ve gözlemciler (müşahitler); rozet, amblem veya partisini belirtir herhangi bir işaret taşımayacak. Kışla, karargah, ordugah gibi askeri bina ve tesislere, karakollara ve parti binalarına, muhtarlık odalarına, camilere ve diğer ibadethanelere sandık konulamayacak. SİLAHLA OY KULLANILMAYACAK Sandık alanında düzeni, sandık kurulu başkanı sağlayacak. Başkan, düzeni bozmaya yeltenenleri uyaracak, uyarıyı dinlemeyenleri sandık alanı dışına çıkarabilecek. Sandık alanında alınacak tedbirler, seçmenlerin sandık başı işlemlerini izlemelerini engelleyecek nitelikte olamayacak. Sandık kurulu başkanının çağırdığı zabıta kuvvetleri dışında zabıta amir ve memurları ile resmi üniforma giymiş kimseler ve silah taşıyanlar sandık alanına giremeyecekler. Seçmen olarak o sandıkta oy kullanması gereken subay, astsubay, zabıta amir ve memurları, ancak sivil elbise ile sandık alanına girip oylarını verebilecek. OYLARIN TASNİFİ Sandıklar, sandık seçmen listesindeki seçmenlerin tamamı oy kullanmış olsalar dahi, oy verme için belirlenen sürelerin bitiminden önce açılamayacak. Oy verme için belirlenen sürelerin bitiminde sandık başında bekleyen varsa, bunların sayımı yapılarak hepsinin oy kullanması sağlanacak. Önce açılan sandığa ilişkin bütün sayım, döküm, tutanağa geçirme ve tutanakları asma ve ilan işlemleri sonuçlandırılmadan ve torba mühürlenmeden, diğer sandıklar açılamayacak. Aynı zarftan çıkan oylardan bir seçime ait olanının geçersiz olması, diğerlerinin geçersiz sayılmasını gerektirmeyecek. Oy pusulalarının katlanarak zarfa konulması sebebiyle ''evet'' veya ''tercih'' mührü ile oy pusulalarının arkasına basılan sandık kurulu mühür izinin oy pusulasının diğer kısımlarına geçmesi, oy pusulalarını geçersiz kılmayacak. OY PUSULALARINA SIKI DENETİM Geçersiz sayılan oy zarfları kesinlikle yakılmayacak. Geçersiz bu oy pusulaları paketlenip, üzeri mühürlenecek ve sayısı yazılacak. Sandık kurulları her seçime ilişkin belgeyi düzenli bir şekilde ilçe seçim kurullarına teslim edecek. ŞİKAYET VE İTİRAZ Sandık kurulu başkanlarının veya bu kurulların yaptıkları işlere, aldıkları tedbirlere ve bunlara benzer sair işlemlerine veya herhangi bir kimsenin kanunun koyduğu yasaklara aykırı davranışlarına karşı, bunların önlenmesi için sandık kurullarına şikayet edilebilecek. Sandık kurullarınca verilen herhangi bir kararın kanuna aykırı olması yüzünden kaldırılması veya kanuna uygun şekle sokulması için, ilçe seçim kurullarına itiraz edilebilecek. Seçimin herhangi bir yerde ''seçim işlemleri nedeniyle'' iptal edilmesi halinde, yenileme seçimi, 6 Haziran 2004 Pazar günü yapılacak. SEÇİM GÜNÜ YASAKLARI Propaganda dönemi, yarın saat 18.00'de sona erecek. Bu saatten oy verme günü olan 28 Mart Pazar günü saat 21.00'e kadar yayın yasağı uygulanacak. Oy verme günü saat 18.00'e kadar radyolar ve her türlü yayın organları tarafından seçim ve seçim sonuçları ile ilgili tahmin ve yorum yapılamayacak. Saat 18.00 ile 21.00 arsında radyolarda ve her türlü yayın organlarında ancak YSK tarafından seçimle ilgili olarak verilecek haber ve tebliğler yayınlanabilecek. Saat 21.00'den sonra bütün yayınlar serbest olacak, ancak YSK gerek görürse, bu saatten önce yayınları serbest bırakabilecek. İÇKİ VE SİLAH YASAK Oy verme günü sabah saat 06.00'dan gece saat 24.00'e kadar, her ne suretle olursa olsun alkollü içki satılması, içkili yerlerde, umumi mahallerde her çeşit alkollü içki verilmesi ve içilmesi yasak olacak. Oy verme süresince bütün umumi eğlence yerleri kapalı kalacak, eğlence yeri niteliği taşıyan lokantalarda yalnız yemek verilecek. 28 Mart Pazar günü saat 06.00'dan gece saat 24.00'e kadar, emniyet ve asayişi korumakla görevli olanlardan başka hiç kimse köy, kasaba ve şehirlerde silah taşıyamayacak. OY VERİRKEN DİKKAT Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun'a göre, oy verme günü seçmenlerin belirlenen yasaklara uymamaları halinde alacakları cezalar şöyle: - Haksız oy temin edenlere 1 yıldan 3 yıla hapis cezası, - Seçmenin oyunu kullanmasına engel olanlara 1 yıldan 4 yıla hapis cezası, - Sandık başında oy verme yönünden kendisine yükletilen ödevleri ihtara rağmen yapmayan seçmenlere 500 liradan bin liraya kadar hafif para cezası, - Oyunu kullandıktan sonra ihtara rağmen sandık başından ayrılmayan veya herhangi bir müdahale, telkin veya tavsiyede bulunan veya bunlara teşebbüs edenlere 3 aydan 1 yıla hapis cezası, - Oy verme sırasında seçme yeterliği olmadığını bildiği halde oy vermeye teşebbüs edenler veya verenlere 2 yıldan 5 yıla hapis cezası, - Başkasının adını taşıyarak oy vermeye teşebbüs eden veya verenlere, 3 yıldan 5 yıla hapis cezası, - Bir sandıkta oy verdikten sonra başka bir sandıkta oy vermeye teşebbüs eden veya veren kimselere, 3 yıldan 5 yıla hapis cezası.'' LİDERLERİN SANDIKLARI Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Çankaya Oyak Sitesi içindeki Ahmet Andiçen İlköğretim Okulu'nda, 2177 numaralı sandıkta oy verecek. TBMM Başkanı Bülent Arınç, Mehmet Emin Resulzade Anadolu Lisesi'nde, 4179 numaralı sandıkta oyunu kullanacak. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Keçiören'deki Toygar Börekçi İlköğretim Okulu'nda, 1662 numaralı sandığa oyunu atacak. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi Özkök, Çankaya İlköğretim Okulu'nda 1184, 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel de aynı okulda 1192 numaralı sandıkta oy verecek. CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, Oran Perihan İnan İlköğretim Okulu'nda, 2534 numaralı sandıkta oyunu kullanacak. Anayasa Mahkemesi Başkanı Mustafa Bumin, Cumhurbaşkanı Sezer ile aynı sandığa; Yargıtay Başkanı Eraslan Özkaya ise Milli Piyango Anadolu Lisesi'nde 2105 numaralı sandığa oyunu atacak. DSP Genel Başkanı Bülent Ecevit, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, Saadet Partisi Genel Başkan Vekili Recai Kutan, YTP Genel Başkanı İsmail Cem ve SHP Genel Başkanı Murat Karayalçın da Ankara'da oy verecek. ANAP Genel Başkanı Nesrin Nas, Genç Parti Genel Başkanı Cem Uzan, EMEP Genel Başkanı Levent Tüzel, İP Genel Başkanı Doğu Perinçek, ÖDP Genel Başkanı Hayri Kozanoğlu ve TKP Genel Başkanı Aydemir Güler İstanbul'da oy kullanacak. DYP Genel Başkanı Mehmet Ağar Elazığ'da, BTP Genel Başkanı Haydar Baş Trabzon'da ve BBP Genel Başkanı Muhsin Yazıcıoğlu Sivas'ta sandık başına gidecek.