Seçim hükümeti nedir ve azınlık hükümeti nasıl kurulur?

ANKARA 'da AK Parti - CHP koalisyon umudu bittiği taktirde ibre erken seçimden yana dönecek ve bunun için de ya seçim hükümeti veya azınlık hükümeti kurulacak. Peki seçim hükümeti nedir azınlık hükümeti nasıl kurulur?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın hükümeti kurma görevini AK Parti lideri Ahmet Davutoğlu'na vermesinin ardından 45 günlük yasal süre başlamıştı. AK Parti de MHP kapıları koalisyona tamamen kapatınca CHP ile görüşme masasına oturmuştu. Son koalisyon görüşmesinde Davutoğlu ve Kılıçdaroğlu anlaşamadığı taktirde önümüze seçim hükümeti veya azınlık hükümeti seçenekleri gelecek.

SEÇİM HÜKÜMETİ NEDİR?
Seçim hükümeti 45 günlük yasal süreçte hükümet kurulamadığı ve Meclis seçim kararı aldığı taktirde oluşturuluyor. Peki ama seçim hükümeti nedir bugüne kadar Türkiye'de hiç seçim hükümeti kuruldu mu?

Seçim hükümeti meclise giren partilerin vekil sayılarına göre bakanlık dağılımı yapılarak oluşturuluyor. Bakanlık teklifini kabul etmeyenlerin yerine dışardan da bakan atanabiliyor.

Anayasa "seçim hükümeti"ni şöyle tanımlıyor:

116'ncı madde gereğince seçimlerin yenilenmesine karar verildiğinde Bakanlar Kurulu çekilir ve Cumhurbaşkanı geçici Bakanlar Kurulu'nu kurmak üzere bir Başbakan atar.

Geçici Bakanlar Kurulu'na, Adalet, İçişleri ve Ulaştırma bakanları Türkiye Büyük Millet Meclisi'ndeki veya Meclis dışındaki bağımsızlardan olmak üzere, siyasi parti gruplarından, oranlarına göre üye alınır.

Siyasi parti gruplarından alınacak üye sayısını Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı tespit ederek Başbakan'a bildirir. Teklif edilen bakanlığı kabul etmeyen veya sonradan çekilen partililer yerine, Türkiye Büyük Millet Meclisi içinden veya dışarıdan bağımsızlar atanır.

Geçici Bakanlar Kurulu, yenilenme kararının Resmi Gazete'de ilanından itibaren beş gün içinde kurulur.

Geçici Bakanlar Kurulu için güvenoyuna başvurulmaz.

Geçici Bakanlar Kurulu, seçim süresince ve yeni Meclis toplanıncaya kadar vazife görür.

AZINLIK HÜKÜMETİ NEDİR NASIL KURULUR?
Azınlık hükümeti , parlamenter sistemlerde, parlamentoda çoğunluğu olmayan bir partinin, öbür parti ya da partilerin hükümete fiilen katılmadan dışarıdan destek vermesiyle oluşturduğu hükümet biçimi.

Parlamenter rejimlerde siyasal sorumluluk ilkesi gereği hükümet ancak parlamentodaki çoğunluğun desteğiyle kurulup görevde kalabilir. Oysa bazı seçimlerde hiçbir parti parlamentoda tek başına hükümeti kuracak çoğunluğu sağlayamaz. Bu durumda bazı partiler ya da parlamenterler, hükümete fiilen katılmadan partilerden birine gerekli desteği vererek onun azınlık hükümeti kurmasını sağlarlar. Kuşkusuz azınlık hükümetinin görevde kalabilmesi de, bu partilerin ya da parlamenterlerin desteğinin devamına bağlıdır. Özellikle partilerarası kutuplaşmanın ya da ideolojik ayrılıkların derin olmadığı İskandinav ülkeleriyle, bunlardan farklı olarak da İtalya'da hükümetler ya koalisyon hükümeti ya da azınlık hükümeti biçiminde kurulmaktadır.

TÜRKİYE'DE KURULAN AZINLIK HÜKÜMETLERİ

Türkiye'deki azınlık hükümetine örnek olabilecek hükümetler 1960'lar, 1970'ler ve 1990'larda kurulmuştur. İlk azınlık hükümeti 25 Aralık 1963 tarihinde İsmet İnönü başkanlığında kurulan 28. Hükümettir. 1970'lerde kurulan Sadi Irmak Hükümeti (1974) ile Bülent Ecevit başkanlığında kurulan 40. Hükümet (1977) güvenoyu alamamış azınlık hükümetleridir. 1979'da Süleyman Demirel'in kurduğu 43. Hükümet MHP ve MSP tarafından dışarıdan desteklenmişti.

1990'larda ise, Tansu Çiller'in kurduğu ve bir azınlık hükümeti olan 51. Hükümet (5 Ekim 1995-30 Ekim 1995) güvenoyu alamadı. 1995 Genel Seçimleri'nden sonra Anavatan Partisi ve Doğru Yol Partisi arasında kurulan ve bir azınlık hükümeti olan 53. Hükümet, Anayasa Mahkemesi'nin güvenoyu oylamasını iptal etmesi ancak yeni bir oylamaya gerek olmadığı yönündeki kararına rağmen üç ay içinde istifa etti. Yine Mesut Yılmaz başkanlığında, ANAP, Demokratik Sol Parti ve Demokrat Türkiye Partisi'nin katılımıyla kurulan ve Cumhuriyet Halk Partisi tarafından dışarıdan desteklenen Anasol-D Hükümeti ile Bülent Ecevit başkanlığında kurulan ve Anavatan Partisi ile Doğru Yol Partisi'nin dışarıdan desteklediği 56. Hükümet azınlık hükümetleridir.