Seçilme yaşında Uganda farkı

Arjantin muhalefeti, küçük yaştaki öğrencilerin siyasete daha fazla bulaştırılmaması gerektiğini savunurken iktidar ise konuyu “ifade özgürlüğünün genişletilmesi” kapsamında değerlendirerek seçimde avantaj kazanmayı planlıyor.

Pek çok gelişmiş ülkenin çoktan uygulamaya koyduğu erken yaşta ‘seçilme hakkı’ ise Türkiye gündemini meşgul etmeye devam ediyor. Ancak dünya genelinde 20 yaş ve altında ulusal meclise girenlerin oranı yok denecek kadar az. Yıllar önce seçilme yaşını 18’e düşüren ülkelerde bile bu değişikliğin “sözde” kaldığı görülüyor. Türkiye’de milletvekili seçilme yaşını 25’ten 18’e indirme tartışmaları sürerken, 18 yaşında seçilme hakkı olan 45 ülkede 20 yaş ve altında milletvekili çıkarma oranı ‘binde bir’ bile değil. 

UGANDA'DA 19 YAŞINDA MİLLETVEKİLİ

Dünyanın en genç ‘ulusal meclis’ üyesi 19 yaşındaki Ugandalı Proscovia Oromait, yaklaşık bir buçuk ay önce milletvekili seçildi. Çiçeği burnunda lise mezunu Oromait’in bu kadar erken yaşta ‘seçilme hikmeti’ ise siyasetçi olan babasının ölümüydü. Proscovia Oromait’in, babasının vefatıyla boşalan vekil koltuğuna seçilmesi, muhalefetin sert tepkisine sebep olmuş, “baba hatırına seçilen tecrübesiz bir kızın ülkeye fayda getirmeyeceği” savunulmuştu.

Ulusal meclise ‘erken seçilme’ konusunda Uganda’yı Kanada izliyor. Seçilme yaşı 18 olan Kanada’nın tarihindeki en genç meclis üyesi, geçen yıl yaklaşık 20 yaşında (19 yıl 11 ay) parlamentoya giren Pierre-Luc Dusseault oldu. Dusseault, seçimlerde oyların yüzde 43’ünü alırken Twitter’dan da oldukça yararlanmış. 

İNGİLTERE'DE 20 YAŞINDA MİLLETVEKİLİ ADAYI

Seçilme yaşını 18’e düşürme kararı alan diğer bir ülke ise İngiltere. 6 sene önce gençlere seçilme imkanı veren İngiltere’de 2010 seçimleri ilginç mücadelelere sahne oldu. Birçok genç adayın yarıştığı seçimler “gençliğin tecrübe ile karşılaşması” olarak yorumlandı. İşçi partisinin en genç adayı olarak seçimlere katılan; ancak kazanamayan 20 yaşındaki Oxford Üniversitesi öğrencisi Emily Benn genç bir siyasetçi olmanın ürkütücü olduğunu kabul ediyor; ancak yaşın seçilmeye engel olmaması gerektiğini söylüyordu.

İngiltere 2006 yılında seçilme yaşını 21’den 18’e düşürürken Avustralya, Kanada, Norveç, Danimarka, Güney Afrika, Çin, Küba, Mozambik, Uganda ve Almanya gibi ülkelerde de milletvekili seçilme yaş sınırı 18’den başlıyor. Türkiye’nin mevcut durumu ile benzerlik gösteren ülkeler arasında ise Japonya, İtalya ve bazı eyaletlerinde istisnalar olmakla birlikte ABD yer alıyor.

‘Batılı’ ülkeler arasında Türkiye hâlâ seçilme yaşı en yüksek olanlardan biri. 45 ülkede 18 yaşında seçilme hakkı bulunurken yaklaşık 60 ülkede seçilme yaşının 25 olması dikkat çekiyor. Kuzey Kore’de seçilme yaşı 17 iken, Angola’da 35. Bazı ülkelerde ise seçilme yaşı için üst sınır mevcut. Mesela İran ve Somali’de 75 yaşından büyükler meclise giremiyor.

YEREL – ULUSAL FARKI

Dünyada yerel ve belediye meclislerine seçilen gençlerin oranı ise ulusal meclise göre oldukça fazla. Eyalet meclisine seçilen en genç isim, Alman vekil Julia Bonk... Siyasetle içli dışlı yaşayan genç Julia Bonk, liseyi bitirdiği yıl 2004 seçimlerinde 18 yaşındayken Saksonya eyaleti milletvekili oldu. Bazı ülkelerde, seçilme yaşının yerel ve ulusal bazda farklılık göstermesi dikkat çekerken Türkiye'de de böyle bir uygulama ihtimal dahilinde bulunuyor.

Türkiye’de seçilme yaşının 18'e düşürülmesiyle ilgili anayasa değişikliği çalışmaları devam ederken CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Cihan Haber Ajansı’na yaptığı açıklamada 18 yaşında seçilme konusunda henüz karar vermediklerini; ancak “21 yaşa” sıcak baktıklarını söylemişti.