Sebze-meyve ile beslenin

Anadolu Sağlık Merkezi’nden Diyetisyen Cemal Aytaç Ak, sebze ve meyve ağırlıklı beslenmenin günlük hayatımızdaki önemi hakkında bilgiler verdi.

Botanikte, bitkiin olgunlaşmış çekirdekleri ve çekirdeğe yakın kısımlarına meyve, çicek, yaprak ve gövdelerine ise sebze denir. Buna göre salatalık, patlıcan, kabak, biber ve domatesin meyve olması gerekir. Halbuki pratikte bunlar sebze olarak kabul edilir. Genellikle yemek ve salata olarak yenenlere sebze, tatlı yerine yenenlere ise meyve denir.

Taze sebze ve meyve metabolik bütün faaliyetlerin sürdüğü canlı hücrelerden oluşmuştur. Yani taze bir elma hala canlı hücrelerden oluşur ancak tazeliğini kaybettiğinde ve pişirildiğinde bu canlı hücreler yaşamını yitirir.

Meyve, sebze içerisinde bulunan bu canlı hücreleri biribirine hücre duvarı denen organellerle birbirine bağlanırki bu maddeler pektin, selüloz, hemiselüloz, lignindir. Bu maddeler bizi kalp damar hastalıkları, kanser, şeker hastalığı gibi en çok öldüren hastalıklardan koruyan posalardır. Örneğin, beyaz ekmek bitkinin rafine edilerek doğal bu posasının çıkartıldığı ekmek, kepekli ekmek ise topraktan çıkan buğdayın en az işlem görmüş ve yani doğal halidir.

Sebzelerdeki besin öğeleri oldukca değişkenlik gösterir. Havuç, patates gibi sarı sebzelerle ıspanak gibi koyu yeşil sebzeler A vitaminin öncü maddesi olan iyi bir antioksidant Beta karoten içerir. Brüksel lahanası, biber, ve domates gibi sebzelerin C vitamini içeriği yüksektir. Taze bezelye gibi bazı sebzelerin vitamin içeriği düşük olmasına karşın diğerlerine kompleks karbonhidradların iyi kaynaklarıdırlar. Bu tür sebzeler posa yönünden zengin olmakla beraber folik asidinde iyi kaynağıdırlar.

Günlük hayatımızda
1-Günde 3-5 porsiyon sebze yemeği ve salata tüketmeliyiz.
2-Beta karoteni yüksek sebzeleri salata için öğünlerde kesin kullanmalıyız. (Roka, kıvırcık, tere, maydanoz vb...)
3-Her zaman yediğiniz dışında yeni sebze ve salatalar deneyin.
4-Her gün yediğiniz yiyeceklere sebze eklemeyi deneyin. (Makarna, pilav, sandviç)

Sebzelerde olduğu gibi meyve grubundada yer alan besinlerde değişen oranlarda A ve C vitamini kaynağıdırlar. Turunçgiller, karpuz, kavun, çilek gibi meyveler C vitamini, koyu sarı meyveler kayısı, kavun, şeftali A vitamini yönünden zengin besinlerdir. Kabuklu meyveler posa içeriği zengin olmakla birlikte çoğu meyve potasyum ve folik asit miktarları yüksektir.

Günlük hayatımızda
1-Günde 5 porsiyon meyve tüketmeliyiz.
2-Atıştırmak için kuru meyveler iyi birer seçimdir. (Kayısı, erik, üzüm vb...)
3-Özellikle C vitamini olan bir meyve kesinlikle olması gerekir.