Savunma Holding yolda

Türk savunma sanayiinin hantal yapısından çıkış yolu olarak 1.5 yıl önce benimsenen askeri şirketlerin birleştirilip tek çatı altında toplanmasını öngören devlet holdingi kurulması projesine, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'dan izin çıktı. Bu yöndeki kararın, geçtiğimiz çarşamba Savunma Sanayii Müsteşarı Murat Bayar'ın, Erdoğan'ın yanı sıra Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Ali Babacan'ın da katıldığı toplantıda, verdiği brifingin ardından alındığı öğrenildi. Devlet holdingi kurulması kararı, savunma sektöründeki uzmanların, böyle bir holdingin merkezileşmiş eski Sovyet şirketi anlayışını çağrıştırdığı ve söktörü içinde bulunduğu darboğazdan kurtaramayacağı yolunda yaptıkları itirazlara karşın çıktı.

ASKER İKNA EDİLDİ

Bayar'ın, yaklaşık 1.5 yıl önce gündeme getirdiği devlet holdingi kurulması projesi, askerlerin, şirket yönetiminde askeri bürokrasinin hakim kılınması, Bayar'ın ise projenin başarı kazanması için yönetiminde profesyonel kadroların yer almasında diretmesi nedeniyle hayata geçirilememişti.

Genç bir mühendis olarak çalıştığı Savunma Sanayii Müsteşarlığı'na, yaklaşık 3 yıl önce Müsteşar olarak dönen Bayar, sektörün en önemli sorunu olan yüzde 80'lerdeki dışa bağımlılığını kırmak için tüm askeri projelerde yerli katkı oranının artırılması politikasını uygulamaya koydu.

Bayar'ın buna paralel olarak geliştirdiği projeye göre, Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı'nın (TSKGV), ya tümüyle ya da kısmen hissedarı olduğu 14 firmanın, yüksek teknoloji üretimi ve ihracat odaklı bir yapıya kavuşturulması amacıyla bir devlet holdingi kurulacak. Buna göre, TSKGV'nın hissedarı olduğu nisbeten büyük ölçekli firmalar; Tusaş Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TAI), Askeri Elektronik alanında uzmanlaşan Aselsan, Askeri yazılım alanında iş yapan Havelsan ile füze üretimi yapan Roketsan, holdingin en tepesinde yer alacaklar. Bu holdingin altına ise yine TSKGV'nın küçük ölçekli firmaları yerleştirilecek. Benzer işleri yapan bu küçük firmalar da birleştirilecek.

MUHALEFETE RAĞMEN

Bayar'ın, 2010 yılı sanayii stratejisi çerçevesinde kurulmasına öncülük ettiği şirkete yönelik savunma sanayii sektöründe ciddi muhalefet var. Gerek sivil gerekse askeri sektör firmalarının başarı şansının, devlet kontrolünden çıkarak profesyonel anlayışla yönetilmesinden geçtiğini gören savunma sanayii yetkilileri, holdingin, Türkiye'nin bu sektörde içinde bulunduğu darboğazdan çıkışında başarılı olamayacağını dile getiriyorlar. Holding muhalifleri de, TSKGV şirketleri dahil savunma sanayii sektöründe iş payan firmaların toplam değerinin, 1,5 milyar doları bile bulmadığına dikkat çekerken örneğin, İtalya'da faaliyet gösteren yalnızca Finmeccanica'nın cirosunun yılda 8 milyar dolar olduğunu anımsatıyorlar.

Kayırmacılıktan herkes şikâyetçi

Türkiye'de devlet destekli savunma sanayii firmalarının ihracatı oldukça düşük düzeyde seyrederken, özel sektör savunma sanayii firmalarının atılım yapması, iki sektör arasındaki çarpıklığı da gözler önüne seriyor. Kişi başına düşen savunma sanayii ihracatı ile 2003 yılında Türkiye rekoru kıran NUROL Holding'in, Amerikanİngiliz ortaklı BAE Systems North America ortaklığındaki savunma firması FNSS'in Genel Müdürü Hüseyin Esenergül, devlet destekli savunma firmalarının, otomatik olarak devletten, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) ihtiyaçları için iş aldıklarına işaret ederek, "Biz (Özel sektör) ise yaşamak içih ihracat yapıyoruz," diyerek kayırmaclığa karşı tepkisini dile getiriyor. FNSS, 2003 yılında Türkiye'de toplam savunma ihracatının yüzde 54'nü yaparak, toplam firmaların yaptığı ihracattan daha fazlasını gerçekleştirdi.

TSKGV firmaları mevcut zayıf performansları ile dünyada rekabet edemiyorlar ve yalnızca TSK'ya mal satmakla yetiniyorlar. Kısacası bu şirketleri, TSK'dan aldıkları işler idame ettiriyor.

İlk adım 19 yıl önce atıldı

TSKGV, milli harp sanayiinin geliştirilmesi amacıyla Haziran 1987'de TBMM tarafından kabul edilen 3388 sayılı kanun ile kuruldu. TSKGV, hissedarı olduğu firmalar hariç, kurumlar ve damga vergisinden muaftır. Vakfın, Mütevelli Heyeti Başkanı Milli Savunma Bakanı, Mütevelli Heyet Üyeleri ise, Genelkurmay İkinci Başkanı, Milli Savunma Bakanlığı Müsteşarı ve Savunma Sanayii Müsteşarı'ndan oluşuyor.

TSKGV'nın ortak olduğu 14 şirket şunlar; HAVELSAN Hava Elektronik Sanayii ve Ticaret A.Ş., Havelsan Teknoloji Radar Sanayii ve Ticaret A.Ş., ASPİLSAN Askeri Pil Sanayii ve Ticaret A.Ş., İŞBİR Elektrik Sanayii A.Ş., ASELSAN, TUSAŞ (TAI), DİTAŞ Deniz İşletmeciliği ve Tankerciliği A.Ş., Nortel Networks NETAŞ Telekomünikasyon A.Ş., HEAŞ Havalanı İşletme ve Havacılık Endüstrileri A.Ş. (Sabiha Gökçen), TAPASAN Hassas Mekanik ve Elektronik Sanayii ve Ticaret A.Ş., TURKTİPSAN A.Ş., ROKETSAN, MERCEDES BENZ TÜRK A.Ş., ve TEI Tusaş Motor Sanayii A.Ş. TSKGV dahil savunma sektöründe iş yapan 70'e yakın devlet ve özel sektör firmasının rakamlarına bakıldığında, Türkiye'de savunma sanayiinin ülke ekonomisine katkısının ne ölçüde düşük olduğu da ortaya çıkıyor. 70'e yakın firmanın üyesi olduğu Savunma Sanayiicileri Derneği'nin (SASAD) 2004 verilerine göre,

TSKGV firmaları dahil 70 firma ile askeri fabrikaların durumu şöyle;

Ciro: 1.33 milyar dolar.
İhracat: 196.341 dolar
Araştırma/Geliştirme (AR&Ge): 63.860 bin dolar
İstihdam: 9.626 kişi
Kurulması öngörülen holdingin tepesinde yer alacak dört büyük firmanın 2005 yılı ciroları ise şöyle;

TAI: 88 milyon dolar
Aselsan: 350 milyon dolar
Roketsan: 50 milyon dolar
Havelsan: 95 milyon dolar.

Kaynak:Bugün Gazetesi