Şaşırtan büyümeyle sevindik

Türkiye ekonomisi 2001 yılında yaşadığı yüzde 9.4'lük küçülmeden sonra, 2002 yılında yüzde 7.8'lik büyümeye yakaladı, Böylece yüzde 4 olarak öngörülen büyüme oranı neredeyse ikiye katlanırken, kişi başına milli gelir yüzde 21.7 artarak 2 bin 587 dolara ulaştı. 2001 yılında yüzde 9.4'le rekor bir küçülme yaşayan Türkiye ekonomisi geçen yıl tüm tahminleri aşarak yüzde 7.8 oranında büyüdü. Yüzde 4 olarak beklenen büyümenin yüzde 8'e yaklaşmasında, genel seçimlere rağmen geçen yılın son çeyreğinde yüzde 11.5 gibi çok yüksek bir büyüme oranına erişilmesi etkili oldu. 2001 yılında yaşanan küçülmeye ‘olumsuz’ etki eden stoklar, 2002 büyümesinde ‘olumlu’ etken haline geldi. Büyümede stokların yanısıra tarım kesimi de lokomotif rol oynadı. Geçen yılın son üç ayındaki büyüme oranı ise sabit fiyatlarla, yüzde 11.5'e ulaştı. Cari fiyatlar ile bakıldığında, geçen yılın son üç ayında büyüme hızı bir rekor kırarak yüzde 44.5'e çıktı. Bu yüksek oranda, 2001 yılı son üç aylık döneminde küçülmenin yüzde 12.8'e ulaşmış olmasının etkisi büyüktü. Bu sonuçlarla, 2002 yılı büyüme oranının revize edilmiş hedefi olan yüzde 4, yüzde 95 oranında aşılırken, 2002 başındaki hedef olan yüzde 3, 1.6 defa aşıldı. Milli gelir 273.4 katrilyon Geçen yıl sanayideki büyüme yüzde 9.4, ticarette ise yüzde 10.7 olarak tespit edildi. 2002 yılında ‘cari fiyatlarla’ 273 katrilyon 463 trilyon liraya ulaşan Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) sonucunda kişi başı gelir 2.584 dolara yükseldi. 2001 ve 2002 yıllarına birlikte bakıldığında, geçen yıl sağlanan büyümeye rağmen, Türkiye ekonomisi son iki yılda toplam yüzde 3.4 küçüldü. 2002 yılında zımni fiyat deflatörü yüzde 29.6 olarak hesaplandı. 2002 yılında kişi başına GSMH değeri, cari fiyatlarla bir önceki yıla göre yüzde 52.7 artarak 3 milyar 927 milyon 601 bin 295 liraya çıkarken, dolar değerinde yüzde 21.7'lik artış yaşandı ve 2 bin 584 dolara yükseldi. Bu hesaba göre DİE, Türkiye'nin nüfusunu 2002 yıl sonu itibariyle 69 milyon 626 bin kişi olarak hesaplamış oldu. DİE'nin 2000 yılı nüfus sayımı kesin sonuçlarına göre nüfus 67 milyon 803 bin 927'ydi. İthalat vergisi yüzde 23 büyürken, bunu yüzde 9.4 ile sanayi ve 7.4 ile de serbest meslek ve hizmetler izledi. Sektörler itibariyle büyüme hızlarına bakıldığında, tarım sektöründe yüzde 7.1, ulaştırma ve haberleşme sektöründe ise yüzde 5.4 oranında artış kaydedildi. 2002 yılı GSMH rakamlarına göre, son üç ayda imalat sanayi üretim artış hızı kamu sektöründe yüzde 2.1, özel sektörde ise yüzde 18.4 olarak hesaplandı. Kamu kesiminde üretim, ayakkabı sanayinde yüzde 67.7, dokuma sanayinde yüzde 53.3, makine sanayinde yüzde 50.7 oranında geriledi. Devlet yatırım yaptı özel sektör küçüldü 2002'de kamu ve özel sektörün yatırım harcamaları ise cari fiyatlarla yüzde 42 oranında artarak 46 katrilyon lira oldu. Geçen yıl kamu yatırımları reel olarak yüzde 14.5 büyürken, özel sektör yatırımlarında yüzde 7.2 azalış yaşandı. Krizle cepten giden 464 doları kurtardık Devlet İstatistik Enstitüsü'nün açıklamasına göre 2002 yılında toplam milli gelir 180 milyar dolara yaklaşırken, kişi başına gelir yüzde 21.7 artarak 2 bin 587 dolara çıktı. Böylece, 2002 yılındra her türk vatandaşının yıllık ortalama geliri 464 dolar yükseldi. 2001 yılında kişi başına gelir 2 bin 123 dolar düzeyindeydi. Finans ve inşaat hızlı küçüldü Türkiye ekonomisinin yüzde 7.8 büyüdüğü 2002 yılında inşaat sektörü ve finans kesimi küçüldü. İnşaat sektörünün yüzde 4.9 küçüldüğü geçen yıl mali kurumlardaki küçülme yüzde 7.1 oldu. Gıda ve içkiye 64 katrilyon harcadık DİE harcamalar yöntemiyle hesapladığı Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) sonuçlarını da açıkladı. Buna göre geçen yıl özel tüketim harcamaları cari fiyatlarla yüzde 43.2 artarak 184 katrilyon liraya ulaştı. Bunun 63.9 katrilyonunu gıda ve içki için gerçekleşti. Devletin harcamaları yüzde 52 arttı 2002'de devletin nihai tüketim harcamaları cari fiyatlarla yüzde 52.4 artarak 38 katrilyon 721 trilyona çıktı. Bunun 27.8 katrilyonunu maaş ve ücret ödemeleri, 10.9 katrilyonunu ise diğer cari harcamalar meydana getirdi.