Sansürler ortadan kalkmadı

Bilgi Edinme Hakkı Yasası'yla ilgili yönetmeliğe göre, medya, bilgi ve belgeyi ilgili yerden izin almadan kullanamayacak, aksi halde TCK hükümleri uygulanacak.

Radikal Gazetesi'nin haberine göre demokratik bir devlet ve şeffaf bir yönetim hedefiyle ekim ayında çıkarılan yasa, yarın yürürlüğe girecek.

Bilgi Edinme Hakkı Yasası'nın uygulanmasıyla ilgili yönetmelikten de basına sansür çıktı. Yönetmeliğe göre, medya edinilen bilgiyi ilgili kurumdan izin almadan yayımlayamayacak, bürokrasi, kendilerini meşgul edecek bilgi-belge taleplerini reddedebilecek.

Ancak yasa, vatandaşın kamuyu denetleyebilmek, gerekirse hesap sorabilmek için ihtiyaç duyacağı bilgi-belgelere ulaşmasının önüne bazı engeller getiriyor.

Vatandaşa yasak olan bilgi ve belgeler

Vatandaşlara, şu alanlarla ilgili bilgi ve belge verilemeyecek: 'Devlet sırrına, devletin ekonomik menfaatlerine, istihbarata, idari soruşturmaya, adli soruşturma ve kovuşturmaya, özel hayatın gizliliğine, haberleşmenin gizliğine ilişkin bilgi ve belgeler ile ticari sırlar ve kurum içi düzenlemeler.'
Buna göre, kanunun işlevsel olabilmesi için devlet sırrı ve ticari sırları düzenleyen mevzuatta, yönetimde şeffaflığı gözeten değişikliklerin yapılması gerekiyor. Adalet Bakanlığı'nın bu konuda hazırladığı iki ayrı tasarı bulunuyor, ancak bunlarda da sır ve gizlilik izleri görülüyor. Yine, yasada bahsedilen hakların kullanımının kolaylaştırılması için Meclis gündeminde bekleyen Genel İdari Usul Yasası da zaman geçirilmeden çıkarılmalı.

Halka bilgi aktarmaya ceza

Kanunun uygulanma esaslarını belirleyen yönetmelik taslağında, yasanın da ötesine geçen sınırlayıcı hükümlere yer verildiği belirlendi. Taslak, öncelikle erişilen bilgi-belgelerin ticari amaçla çoğaltılıp kullanılmasını yasaklıyor. Bu düzenleme kanunda da var. Ancak kanunda olmayan yayın yasağı aynı maddede şöyle düzenleniyor:

'Erişimi sağlayan kurum ve kuruluştan izin almadan, erişilen bilgi veya belgeler hiçbir şekilde basılı veya elektronik ortamda kullanılamaz, yayımlanamaz. Erişilen bilgi-belgeleri ticari amaçla çoğaltan, kullanan veya yayımlayanlar hakkında TCK hükümleri uygulanır.'
Buna göre, kamu kurum ve kuruluşları, kanunun yolunu öncelikle gözleyen basının, binbir zorlukla da olsa edinebileceği bilgileri halkla paylaşmasını da engelleyebilecek, aksine davrananları da cezalandırabilecek.

Bürokrasiyi meşgul etmek yasak

Yönetmelik taslağındaki bir dikkat çekici düzenleme de, bürokrasiye kendisini çok meşgul edecek bilgi-belge taleplerini geri çevirme özgürlüğü getirilmesi oldu. Yönetmeliğin bu konudaki ilgili maddesi de şöyle: "Kurum ve kuruluşlar ellerinde bulunan veya görevleri gereği bulunması gereken bilgi-belgelere ilişkin ayrı ve özel bir çalışma, araştırma, inceleme ya da analiz neticesinde oluşturulabilecek bir bilgi veya belge için yapılacak başvurulara olumsuz cevap verebilirler."

Bilgi edinmek ücrete tabi

Kanun ve yönetmelik taslağı, devlet sırrı genel sınırlamasının ötesinde bütün kanun, kanun hükmünde kararname ve tüzük ve yönetmeliklerde açıklanması yasaklanmış bilgi ve belgelerin de vatandaşa verilmeyeceğini belirlerken, bu hakkın kullanımını da paralı hale getiriyor. Bütün kamu kurum ve kuruluşları, meslek örgütleri 'bilgiye erişim ücret tarifesi' hazırlayacak.

İstenen belgelerin ilk 10 sayfası için ücret ödemeyecek olan vatandaşlar, bunun dışındaki bilgi ve belgeler için ücret ödemek zorunda. Taslağa göre, internet ortamında yapılacak bilgi erişimleri için de ücret alınacak.