Samanyolu'nda dev bir karadelik

Bulguları Nature dergisinde de yayımlanan araştırmada çalışan Şangay Gökbilim Gözlemevi'nden Zi Şiang başkanlığındaki ekip, ABD'deki 10 radyoteleskobunu 'Sgr A' adı verilen karadelikten gelen radyo dalgalarını tespit etmek için kullandı. Karadeliğin büyüklüğünün tahmin edilenin yarısı kadar olduğunu belirten bilim adamları, 'Sgr A'nın büyüklüğünün dünyanın güneş etrafındaki yörüngesi (yaklaşık 300 milyon kilometre) kadar olduğunu açıkladı. Nötron yıldızlarından oluştuğu tahmin edilen karadeliğin evrende bilinen en yoğun cisim olduğu da sanılıyor. Karadelik nedir? Teleskop veya radyoteleskop gibi hiçbir fiziki gözlem aletiyle varlığı keşfedilemeyen, etrafında meydana getirdiği tesir ve değişikliklerle teşhis edilebilen karadelik, çekim gücü sonsuza yakın olduğu için ısı, ışık ve ses dahil herşeyi yutan son derece yoğunlaşmış dev bir gök cismi olarak kabul ediliyor. Karadelik ilk defa Einstein'in genel relativite (izafiyet) teorisinden faydalanılarak 1939'da ABD'li bilimadamları Robert Oppenheimer ve Hartland S.Synder tarafından açıklandı. İleri sürülen bir hipoteze göre karadelik, yıldızların meydana gelişi ve devamının bir neticesi. Milyonlarca yıl boyunca parlayan bir yıldız sonunda yakıtını tüketiyor ve büzülerek patlıyor. Bir bölümü uzaya dağılan yıldızın çekirdeği ise büzülmesine devam ediyor ve daha da yoğunlaşıyor. Yıldızın çapı birkaç kilometreye inince artan yoğunluk ısıyı ve ışığı yutacak bir hale geliyor. Madde o kadar sıkıyor ki örneğin, 696 bin km yarıçapındaki güneşin bu şekilde büzülmesi ile 2.5 km yarıçapında bir karadelik meydana geliyor. 'Süper nova' patlaması Bir başka hipoteze göre karadelik 'süper nova' olarak tanımlanan çok büyük kütleye sahip yıldızların patlamasının ardından enerjisinin tükenmesi ile meydana geliyor. 'Süper nova' demirden çok ağır metallerden meydana geldiği için füzyon meydana gelemiyor. Enerjisini füzyon reaksiyonu ile ısıya ve radyasyon parçalarına çeviremeyen bu büyük yıldız sonunda infilak ediyor. Samanyolu galaksisindeki güneş sisteminin böyle bir 'süper nova'nın infilakı ile oluştuğu ve samanyolu galaksisinde buna benzer binlerce karadelik meydana geldiği zannediliyor. Astronomlara göre, bir karadeliğin yıldızları yuta yuta büyümesi, zamanla bütün bir galaksiyi yutacak hale gelmesine yol açabilecek.