Sağlık karnesi tarihe karışıyor

SSK, Emekli Sandığı, Bağ-Kur ve İşsizlik Sigortası Fonu’ndan oluşan ‘sosyal güvenlik sistemi’, tedaviden emeklilik maaşlarına kadar gündelik hayatta önemli yer tutuyor. Hükümet, yanlış politikalar yüzünden bütçede faizden sonra ikinci büyük gider kalemini oluşturan sosyal güvenlik açıklarını disiplin altına almak için bir dizi düzenlemeye gidiyor. Görüşmeleri Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu’nda devam eden Genel Sağlık Sigortası ve Sosyal Sigortalar Kanunu tasarılarına, bunları uygulayacak çatı kuruluş olan ‘Sosyal Güvenlik Kurumu’nun kanun tasarısı da ekleniyor. Emekli Sandığı, SSK ve Bağ-Kur birleştirilirken, önemli oranda bürokratik tasarruf sağlanıyor. Buna göre, 20 bin sosyal güvenlik merkezi kurulacak. Bilgisayar altyapısı oluşturulmuş bu merkezlerde, sigorta ödemesinden sağlık karnesi alınmasına, para işlemlerinden aileleri kaydettirmeye kadar her türlü işlem yapılabilecek. Vatandaş, il müdürlüğüne gitmeden yakınındaki merkezde işini halledecek. Sosyal güvenlik kurumlarının tüm bilgi ve arşiv altyapıları tek elde toplanacağı gibi Nüfus İdaresi ile de doğrudan bağlantı kurulacak. Vatandaş hastane veya eczaneye gittiğinde sağlık karnesi veya vizite kağıdı götürmek zorunda kalmayacak. Sadece vatandaşlık numarasını söylemesi, tedavi ve ilaç için yeterli olacak. Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu Tasarısı Meclis'te aynen kabul edilirse, Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı, Bağ-Kur Genel Müdürlüğü ve Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü ortadan kalkacak. Hepsinin yerine Sosyal Güvenlik Kurumu oluşturulacak. Ayrıca Genel Sağlık Sigortası ve SSK tasarıları ise özel banka ve borsaların emeklilik sandıklarının kaldırılmasını öngörüyor. Tasarı, sosyal güvenlik hizmetlerinde bürokrasiyi en aza indirmeyi hedefliyor. Halen SSK'da bir başkan ve iki genel müdür, 6 genel müdür yardımcısı ile onlarca daire başkanı görev yapıyor. Bağ-Kur ve Emekli Sandığı da yine aynı bürokratik yapıyla hizmet veriyor. Mevcut sistemde 160 kadar olan, genel müdür ve yardımcıları ile daire başkanları gibi makamlar yeni sistemde azaltılarak 30'lu rakamlara indiriliyor. Örneğin, şu anda bulunan SSK il müdürlükleri, Bağ-Kur il müdürlükleri ve Emekli Sandığı bölge müdürlükleri yerine, bir tane Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü faaliyette bulunacak. Oluşturulacak Sosyal Güvenlik Kurumu'nda şu ana hizmet birimleri yer alacak: Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü, Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürlüğü, Primsiz Ödemeler Genel Müdürlüğü, Hizmet Sunumu Genel Müdürlüğü, Rehberlik ve Denetim Başkanlığı ve Aktüerya ve Fon Yönetimi Daire Başkanlığı. Reform paketiyle getirilen diğer önemli bir yenilik de sosyal güvenlik kurumlarında demokratik bir yönetim anlayışının hakim kılınması. Şu anda üç kurumda bulunan 20'den fazla yönetim kurulu üyesi 11'e düşürülüyor. Sosyal Güvenlik Kurumu yönetim kurulunda görev yapacak 11 kişi arasında atanmışların yanı sıra seçilmişler de görev yapacak. Yönetimde, işverenleri, işçileri, kamu görevlilerini, kendi hesabına çalışanları ve kurumda çalışanları temsilen birer üye yer alacak. Söz konusu üyeler seçimle iş başına gelecek. Yeni düzenleme, sadece SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı'nı kurumsal olarak ortadan kaldırmakla kalmıyor. Bu kurumların uyguladıkları bütün kanunların uygulamasına da son veriliyor. Halen uygulanmakta olan SSK'nın 506 sayılı, Bağ-Kur'un 1479 sayılı, Emekli Sandığı'nın 5434 sayılı, Tarım Bağ-Kur'un 2926 sayılı, Tarım SSK'nın 2925 sayılı kanunları ile banka ve borsaların özel sandıklarının uygulama senetleri ile ilgili kanunlar ortadan kaldırılıyor. Şu anda yürürlükte olan kanun gereğince röntgen ışınlarına muhatap çalışanlara her yıl için 3 ay (90 gün) fiili hizmet zammı süresi veriliyor. Bu zammı alanlar daha erken emeklilik hakkı elde ediyor. Ancak, bu haktan şimdiye kadar sadece memur olanlar, yani Emekli Sandığı'na kesenek ödeyenler faydalanıyor. Aynı uygulama yeni yasayla tüm röntgen çalışanları için geçerli olacak. SSK'lı olarak, kamuoyunda bilinen adıyla 212'ye göre (5453 sayılı Basın-İş) çalışanlara her 360 gün için 90 gün ilave sigortalılık süresi veriliyor. Aynı kişi 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu basın müşaviri sıfatıyla çalışması halinde her yıl için 3 ay (90 gün) fiili hizmet zammı süresi alıyor. Emekli Sandığı iştirakçilerine verilen fiili hizmet zammı prim ödeme süresinden de sayılıyor. SSK'lılarda ise prim ödeme gününden sayılmıyor, sadece sigortalılık süresine ilave ediliyor. Böylece hizmet zammı alanlar daha erken emeklilik hakkına kavuşuyor. Hazırlanan tasarı ile tüm basın çalışanlarına çalıştıkları her yıl için 3 ay fiili hizmet zammı süresi verileceği gibi bu süre prim ödeme gününe de ilave edilecek. Tasarı ile bugüne kadar kanunlara göre değil; ama gerektiği için yapılan bütçe katkıları da yasal dayanağa kavuşuyor. Çalışan ve işverenlerce her ay sigorta kurumlarına ödenen primlerin belirlenecek oranı kadar devlet de katkı sağlayacak. Düzenleme, aylık almakta iken evlenen eş ve çocuklara bir yıllık gelir veya aylıkları tutarında evlenme yardımı getiriyor. Ayrıca yeni bir uygulama olarak bugüne kadar sadece kız çocuklarına verilen evlenme yardımından erkek çocuklar da yararlanacak. Vefat eden sigortalıların cenaze yardımları da artırılıyor. SSK'lıların 200,50, Bağ-Kur'luların 167,87 ve memurların 761,90 YTL olan cenaze yardımı asgari ücretin üç katına, yani 1.466,1 yeni liraya çıkarılıyor. Reform, isteğe bağlı sigortalı olunmasını kolaylaştırıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu'na isteğe bağlı sigortalı olabilmek için zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya kendi çalışmalarından dolayı aylık bağlanmamış olmak, Genel Sağlık Sigortası'na prim ödediğini belgelemek ve dilekçesiyle başvuruda bulunmak şartları yeterli olacak. Sağlık hizmetlerinde eşitlik geliyor Reform paketi, hastanelerden ve sağlık kuruluşlarından yararlanmak konusundaki ayrımları ortadan kaldırıyor. Sağlık sisteminin finansmanını sağlamak üzere Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürlüğü kurulurken, yeşil kartlı ve diğer yardıma muhtaç olanlara hizmet verecek olan Primsiz Ödemeler Genel Müdürlüğü ve emeklilik işlemlerini üstlenecek olan Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü ihdas edilecek. Bu genel müdürlüklerde, bürokrasi oluşturmaması için genel müdür yardımcılıkları olmayacak. Müfettişler birleşiyor, denetim sıkılaşacak Sosyal güvenlik sisteminde kaçak ve yasadışılığı önlemek için sıkı denetim geliyor. Sosyal Güvenlik Kurumu'na devredilecek SSK'daki biri memur denetimi diğeri de işyeri denetimi yapan iki Teftiş Kurulu ile Bağ-Kur Teftiş Kurulu ve Emekli Sandığı Teftiş Kurulu bir çatı altında toplanıyor. Bu müfettişler, ‘sosyal güvenlik denetçisi' adıyla Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı'na bağlı olarak ‘Sosyal Güvenlik Denetim ve Rehberlik Kurulu'nda hizmet verecek. Böylece müfettişler arasında ‘rekabet' değil, ‘işbirliği' hakim olacak. Bu düzenlemeyle kayıt dışı istihdama karşı sayıca yüksek ve nitelikli denetçilerle denetimlere hız verilmesi amaçlanıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu ile sözleşme imzalayan sağlık kuruluşları ile eczanelerde olabilecek hata ve suiistimallerin önüne geçilecek. Yani, ‘primini ödemeyene, kaçak işçi çalıştırana, reçete ve fatura yolsuzluğu yapanlara göz açtırmayacak' bir denetçiler ordusu oluşturulması hedefleniyor. Borçlanma hakkı genişletiliyor Sosyal Güvenlik Reformu ile getirilen önemli yeniliklerden biri de bugüne kadar borçlanma imkanı olmayan sürelerin borçlanılması imkanı getirilmesi. Sadece yurtdışında geçen süreler ile askerlikte geçen süreler değil, özel hekimlikte, serbest avukatlıkta, serbest mühendis olarak geçen süreler, tutukluluk ve gözaltı süreleri de borçlanılabilecek. Ayrıca, seçim için istifa edenlerin boşta geçen süreleri ve kısmi çalışma süreleri için de borçlanma imkanı getiriliyor. Halen yürürlükte olan 3201 sayılı kanun gereğince çalışanlar yurtdışında geçen sürelerini belirli şartlarla günlüğü 3,5 dolardan sosyal güvenlik kurumlarına borçlanarak hizmetlerini artırabiliyor. Tasarıyla bugüne kadar yurtdışı borçlanması için günlüğü 5 dolar karşılığı Türk Lirası alınması uygulamasına son verilerek, her gün için en az günlük asgari ücretin yüzde 32,5 oranında ödeme yapılması uygulamasına geçilecek. REFORM NEYİ GETİRİYOR? Memur, esnaf, işçi, bankacı, çiftçi, amele ayrı sosyal güvenlik kanunlarına tabi olmayacak. Kamuoyundaki adıyla 'norm' ve 'standart' farklılıkları ortadan kaldırıyor. Çalışanların gerek sağlığında ve gerekse vefatından sonra geride bıraktığı eş ve çocuklarına yapılacak yardımlardaki ayrımcılığa son veriliyor. Sigortalılar artık farklı hastane, sağlık tesisi ve eczaneye gitmeyecek. İllerde Bağ-Kur, SSK ve Emekli Sandığı için ayrı bina, makam aracı, yakıt ve kira gideri olmayacak. Hizmet almak için müdürlüklere gitme devri bitecek. Kurumlar mahallelere kadar yaygınlaştırılarak hizmet vatandaşın ayağına götürülecek. Kurumlar birbirlerine bilgisayar ağı ile bağlanıyor. Sağlık karnesi, vizite kağıdı devri kapanıyor. İsim ve vatandaşlık numaraları söylenilerek muayene olunabilecek veya ilaç alınabilecek. Hastalandığı için işine gidemeyen çalışanlar, rapor aldıklarında, istirahat parası almak için müdürlüklerine gitmesine gerek kalmıyor. Para en yakın bankaya iletiliyor.