RTÜK Yasası görüşülecek

Yüksek Mahkeme, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ve siyasi partilerce RTÜK Yasası`nın bazı maddelerinin iptali için yapılan toplam üç başvuruyu ele almış daha detaylı inceleme için görüşmeyi ileri bir tarihe ertelenmişti. Anayasa Mahkemesi`nden edinilen bilgiye göre, 15 Eylül`deki oturum sabah 10:00`da başlayacak. Mahkeme, söz konusu yasaya ilişkin ilk incelemeyi 2002 yılında yapmış ve esasa geçme kararı vermişti. Yapılan üç başvuru dikkate alındığında yürürlük ve yürütme dahil toplam 31 maddeden oluşan yasanın önemli bir bölümünün iptali isteniyor. TBMM`de ilk kabulünde veto ettiği, ancak ikinci defa aynen kabul edildiği için imzalayıp ardından Anayasa Mahkemesi`ne açtığı iptal davasının gerekçesinde Sezer, belirli bir radyo ve televizyon kuruluşunda yüzde 10`dan fazla hisseye sahip olanların kamudan herhangi bir taahhüt işi alamayacaklarına ilişkin düzenlemenin yasadan çıkarıldığını, böylece radyo ve televizyon sahiplerine kamu ihalelerine girebilme ve menkul kıymet borsalarında işlem yapabilme olanağının sağlandığına dikkat çekmiş ve şu değerlendirmeyi yapmıştı: ``Yapılan düzenlemeyle, bir gerçek ya da tüzel kişiye ya da sermaye grubuna bir radyo televizyon kuruluşunun tümüne ya da birden çok radyo televizyon kuruluşuna sahip olabilme olanağının yaratılmasının yanı sıra, bir kişi ya da sermaye grubuna kamu ihalelerine girme ve menkul kıymetler borsalarında işlem yapma yasağının getirilmemesi, medya gücünün kullanılarak haksız rekabete, borsada çeşitli işlem oyunları yapılmasına neden olabilecektir.`` TARTIŞMALI MADDE Yasa`nın en çok tartışılan düzenlemesini ise, radyo ve televizyon yayın izni verilen veya verilecek anonim şirketlerin hisse oranları ve şirket yapısıyla ilgili uyulması gereken hususların belirlendiği 13. maddesi oluşturuyor. Bu madde, siyasi partiler, dernekler, sendikalar, meslek kuruluşları, kooperatifler, vakıflar, mahalli idareler ile bunlar tarafından kurulan veya bunların ortak oldukları şirketler, iş ortakları, birlikler ve üretim, yatırım, ihracat, ithalat, pazarlama ve finans kurum ve kuruluşlarına radyo ve televizyon yayın izni verilemeyeceğini, bu kuruluşların radyo ve televizyon yayın izni almış şirketlere ortak olamayacaklarını hükme bağlanıyor. Özel radyo ve yayın kuruluşlarının hisselerinin nama yazılı olması gerektiğini hükme bağlayan madde ile, üst kurul tarafından düzenlenecek yönetmeliğe uygun olarak her yıl yapılacak yıllık ortalama izleme oranı ölçümlerine göre yıllık ortalama izlenme ve dinlenme oranı yüzde 20`yi geçen bir televizyon veya radyo kuruluşunda bir gerçek veya tüzel kişinin veya bir sermaye grubunun sermaye payının yüzde 50`yi geçemeyeceği belirtiliyor. Madde, gerçek kişinin hisselerinin hesaplanmasında üçüncü derece dahil olmak üzere üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarına ait hisselerin de aynı kişiye aitmiş gibi hesaplanacağını hükme bağlanıyor. Bu düzenleme, özellikle bir yayın kuruluşunda yüzde 10`dan fazla hisseye sahip olanların enerji ihalelerinin katılamayacağı hükmünün yürürlükte olduğu dönemde, hisselerin sahipliği konusunda büyük tartışmalara neden olmuştu. Maddede, hisseler yüzde 20`yi geçerse, RTÜK tarafından yapılan bildirimden itibaren 90 gün içinde, ortağı bulunduğu televizyon veya radyodaki hisselerinin bir bölümünü halka arz ederek veya bir kısım hisselerini satarak, sermaye payını yüzde 50`nin altına indirmesi gerektiği kaydediliyor. Yıllık izlenme veya dinlenme oranının aşımı, birden fazla televizyon ve radyodaki hisselerin toplamı nedeniyle meydana gelmişse, bu oran yüzde 50`nin altına indirecek biçimde yeterli sayıda şirkete satılmasını, bu yükümlülüğün ihlali durumunda kuruluşun yayın izninin iptal edilmesi hükme bağlanıyor. YABANCI SERMAYE PAYI Yine aynı maddeye göre, bir özel radyo ve televizyon yayın kuruluşunda yabancı sermayenin payının, ödenmiş sermayenin yüzde 25`ini geçemeyeceği belirtiliyor. Bir özel radyo ve televizyon yayın kuruluşunda ortak olan gerçek ve tüzel yabancı kişinin, bir başka radyo ve televizyon kuruluşuna ortak olamayacağı kaydedilen maddede, yerli ve yabancı hissedarların hiçbir şekilde imtiyazlı hisse senedine sahip olamayacağı da hükme bağlanıyor. Yüksek Mahkeme`ye yapılan başvuruda ayrıca, radyo ve televizyon yayınlarında uyulması gereken yayın ilkeleri, RTÜK üyelerinin seçimi ve denetim, idari para cezalarının tahsili, Telekomünikasyon Kurumu`nun yükümlülükleri, yayın kuruluşlarına uyarı ve para cezasına dair maddelerin de iptali isteniyor. DİĞER BAŞVURULAR Anayasa Mahkemesi`nin gündeminde bazı önemli yasaların da iptaline ilişkin başvurular bulunuyor. Mahkeme 8 Eylül Çarşamba günü, Kamu Görevlileri Etik Kurulu, Türk Ceza Kanunu, Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi, Orman, Gıdaların Üretimi, Maden, Harcırah, Dernekler, Ceza Muhakemeleri, Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanmaları, Büyükşehir Belediyesi, Basın, Devlet Memurlar ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanunlardaki iptal istemlerinde ilk incelemeyi yapacak. Bu başvuruların arasında Türk Telekom özelleştirmesine dair düzenlemelerin yer aldığı yasa da bulunuyor. Yüksek Mahkeme dosyalarda bir eksiklik bulunmaması durumunda söz konusu başvuruları daha sonra belirlenecek bir tarihte esastan ele alacak. Kaynak: Reuters